پیش از بیان پاسخ، ابتدا باید به معرفی سرداب مقدس پرداخت ؛ آن گاه درستی یا نادرستی این ادعا را مورد بررسی قرار داد. بیشتر خانه‌ها در مناطق گرمسیر عراق، از دیرباز تاکنون به جهت رهایی از گرمای سخت و طاقت فرسای خورشید، دارای سرداب یا زیر زمین بوده‌اند. خانه امام حسن عسکری(ع) نیز در شهر سامرا دارای چنین زیر زمینی بود که در تاریخ به (سرداب) مشهور شده است. زمانی که خانه آن حضرت در حلقه محاصره سپاه خلیفه عباسی بود و آنان برای دستگیری فرزندش مهدی(عج) آنجا را درمیان گرفته بودند ؛ از سرداب بیرون آمد و از صف آنان عبور کرد و رفت و یا از محل سرداب ناپدید شد و پس از آن غیبت و پنهان شدن آن حضرت آغاز شد. همین سرداب محل زندگی و عبادت سه امام بوده و الان نیز در جوار مرقد امامان گران‌قدر حضرت هادی و عسکری(ع) در سامرا موجود است. شیعیانی که برای زیارت آن دو امام، وارد سامرّا می‌شوند، بعد از زیارت قبر آن بزرگواران، در محل عبادت آنان نماز خوانده و آنجا را زیارت می‌کنند. تهمت و ادعای نادرست‌ حضور و مقدّس شمردن این سرداب از طرف شیعیان، موجب شده که دشمنان مغرض و کینه جو، تهمت‌های ناروایی را دراین رابطه مطرح کنند ؛ از جمله : 1. شیعه قائل است مهدی موعود، بعد از تولدش در سردابی مخفی شده و غیبت خود را از آنجا شروع کرده است. تاکنون نیز در آن سرداب به سر می‌برد و ظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود!! 2. برخی در کتاب‌های خود نوشته‌اند: این سرداب، در شهر حلّه عراق است ؛ برخی آن را در بغداد و عده‌ای نیز در سامرا دانسته‌اند!! 3. شیعیان در بامداد هر جمعه، سوار بر مرکب‌ها و مسلّح و آماده پیکار، در مقابل درب این سرداب اجتماع می‌کنند و فریاد می‌کشند : سالار ما! بیا! بیا! به نقل از: سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص 317 و 318. پاسخ‌ها یک. باور شیعه در مورد سرداب‌ شیعه برای سردابی که در سامرا است، احترام خاصی قائل است و آنجا را از اماکن مقدسه می‌داند و در آنجا به نماز و دعا و زیارت حضرت مهدی(عج) می‌پردازد ؛ ولی این کار نه برای این است که امام در آنجا مخفی و پنهان است یا کسی امام را مقیم آنجا می‌داند ؛ بلکه برای آن است که آن محل نواحی آن و حرم عسکریین، منازل و مساکن شریفه و خانه‌ها و محل ولادت آن حضرت و بروز بعضی از معجزات بوده است و تجدید خاطرات آن اعصار و یاد آن زمان‌هایی است که امام عصر و پدر و جدّش در آنجا زندگی و عبادت می‌کردند و آنجا محل آمد و شد شیعیان و محبّان اهل بیت بوده است. دو. عدم اعتقاد شیعه به ظهور امام از سرداب‌ در هیچ یک از آثار روایی و تاریخی شیعی، نیامده که حضرت مهدی(عج) در سرداب مقدس زندگی می‌کند و در آنجا باقی است و از آنجا نیز ظهور خواهد کرد!! چنان که علامه امینی تصریح دارد : ...شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان را در سرداب مخفی کرده‌اند و از همان‌جا نیز ظهور خواهد کرد ؛ بلکه اعتقاد شیعه آن است که او از مکّه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد و آن سرداب تنها خانه امامان در سامرا بوده است ؛ این مسئله‌ای همگانی است...) الغدیر، ج 3، ص 308 و 309.. سه. باور شیعه درباره محل زندگی امام(عج) به نظر شیعه، حضرت ولی‌عصر(عج)، همه ساله در مراسم حج شرکت می‌جوید و قبر اجداد طاهرینش را در مدینه، عراق و طوس زیارت می‌کند. پس اساساً شیعه برای حضرت مهدی، محلّ و مکان خاصی قائل نیست تا نوبت به آن رسد که بگوییم در سرداب است یا غیر سرداب؟! چهار. علت مقدس شمردن سرداب‌ چنان که گذشت، شیعیان به دلایل مختلف، آنجا را مقدس و محترم می‌شمرند، از جمله : 4-1. آنجا محل زندگی و سکونت سه امام معصوم بوده و از وجود مبارک آنان، شرافت و برکت کسب کرده است. 4-2. آنجا محل عبادت و نیایش و تلاوت قرآن آن سه بزرگوار بوده است. 4-3. سرداب، در جوار مرقد دو تن از امامان معصوم قرار دارد و زائران امام هادی و عسکری(ع)، آنجا را نیز زیارت می‌کنند. 4-4. امام زمان(عج) هر سال برای زیارت قبور شریفه پدر، جدّ، مادر و عمه‌اش، به آنجا تشریف فرما شده است. 4-5. امام زمان(عج) در آن خانه تولّد یافته از آنجا غایب شده است (نه اینکه در آنجا پنهان شده است). پس شیعیان معتقدند : مقدّس شمردن سرداب، صرفاً به دلایل یاد شده است و این تقدیس، اختصاص به این مکان ندارد ؛ بلکه هر کجا که مشخصاً محل عبادت یکی از امامان معصوم بوده است، بدان تبرک می‌جویند و هر کجا بدانند حتی یک بار و یک لحظه حضرت ولی عصر(عج) دیده شده است آنجا را هم زیارت کرده و بدان تبرک می‌جویند (همچون مسجد سهله، مسجد کوفه، مسجد جمکران و...) و هرگز به راز دیگری در آن معتقد نیستند یوم الخلاص، ج 1، ص 288.. نتیجه آنکه این گونه افترائات و سخنان صد در صد کذب و نادرست، بر اساس انگیزه دشمنی با شیعه و انحراف از اهل بیت و از سوی دشمنان خاندان رسالت بیان شده است. عجیب‌تر آن که به مذهبی که هزاران نویسنده عالی قدر، آرا و عقاید شان را به صراحت در تألیفات خود نگاشته‌اند، نسبتی داده می‌شود که در هیچ عصری احدی از آنها، احتمال آن را نیز مطرح نکرده است! در موضوع غیبت و مهدویت، کتاب‌های فراوانی تألیف و خصوصیات آن ذکر شده است ؛ اما در هیچ کتاب و نوشته‌ای، اثری از این افترا نیست! هیچ کس نگفته که امام در سرداب سامرا مخفی است ؛ بلکه روایات و آن همه معجزات و کرامات که از آن حضرت در غیبت صغری و کبری نقل شده و حکایات کسانی که به حضورش در طول این مدت مشرف شده‌اند، همه این نسبت را تکذیب می‌کنند!! ر.ک : لطف اللَّه صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج 2، ص 367. منبع: پرسمان
آیا این ادعا صحیح است که امام زمان علیه السلام در سردابی که محل غیبت ایشان است، باقی مانده و از آنجا ظهور خواهد کرد؟
پیش از بیان پاسخ، ابتدا باید به معرفی سرداب مقدس پرداخت ؛ آن گاه درستی یا نادرستی این ادعا را مورد بررسی قرار داد. بیشتر خانهها در مناطق گرمسیر عراق، از دیرباز تاکنون به جهت رهایی از گرمای سخت و طاقت فرسای خورشید، دارای سرداب یا زیر زمین بودهاند. خانه امام حسن عسکری(ع) نیز در شهر سامرا دارای چنین زیر زمینی بود که در تاریخ به (سرداب) مشهور شده است. زمانی که خانه آن حضرت در حلقه محاصره سپاه خلیفه عباسی بود و آنان برای دستگیری فرزندش مهدی(عج) آنجا را درمیان گرفته بودند ؛ از سرداب بیرون آمد و از صف آنان عبور کرد و رفت و یا از محل سرداب ناپدید شد و پس از آن غیبت و پنهان شدن آن حضرت آغاز شد. همین سرداب محل زندگی و عبادت سه امام بوده و الان نیز در جوار مرقد امامان گرانقدر حضرت هادی و عسکری(ع) در سامرا موجود است. شیعیانی که برای زیارت آن دو امام، وارد سامرّا میشوند، بعد از زیارت قبر آن بزرگواران، در محل عبادت آنان نماز خوانده و آنجا را زیارت میکنند.
تهمت و ادعای نادرست
حضور و مقدّس شمردن این سرداب از طرف شیعیان، موجب شده که دشمنان مغرض و کینه جو، تهمتهای ناروایی را دراین رابطه مطرح کنند ؛ از جمله :
1. شیعه قائل است مهدی موعود، بعد از تولدش در سردابی مخفی شده و غیبت خود را از آنجا شروع کرده است. تاکنون نیز در آن سرداب به سر میبرد و ظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود!!
2. برخی در کتابهای خود نوشتهاند: این سرداب، در شهر حلّه عراق است ؛ برخی آن را در بغداد و عدهای نیز در سامرا دانستهاند!!
3. شیعیان در بامداد هر جمعه، سوار بر مرکبها و مسلّح و آماده پیکار، در مقابل درب این سرداب اجتماع میکنند و فریاد میکشند : سالار ما! بیا! بیا! به نقل از: سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص 317 و 318.
پاسخها
یک. باور شیعه در مورد سرداب
شیعه برای سردابی که در سامرا است، احترام خاصی قائل است و آنجا را از اماکن مقدسه میداند و در آنجا به نماز و دعا و زیارت حضرت مهدی(عج) میپردازد ؛ ولی این کار نه برای این است که امام در آنجا مخفی و پنهان است یا کسی امام را مقیم آنجا میداند ؛ بلکه برای آن است که آن محل نواحی آن و حرم عسکریین، منازل و مساکن شریفه و خانهها و محل ولادت آن حضرت و بروز بعضی از معجزات بوده است و تجدید خاطرات آن اعصار و یاد آن زمانهایی است که امام عصر و پدر و جدّش در آنجا زندگی و عبادت میکردند و آنجا محل آمد و شد شیعیان و محبّان اهل بیت بوده است.
دو. عدم اعتقاد شیعه به ظهور امام از سرداب
در هیچ یک از آثار روایی و تاریخی شیعی، نیامده که حضرت مهدی(عج) در سرداب مقدس زندگی میکند و در آنجا باقی است و از آنجا نیز ظهور خواهد کرد!! چنان که علامه امینی تصریح دارد : ...شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان را در سرداب مخفی کردهاند و از همانجا نیز ظهور خواهد کرد ؛ بلکه اعتقاد شیعه آن است که او از مکّه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد و آن سرداب تنها خانه امامان در سامرا بوده است ؛ این مسئلهای همگانی است...) الغدیر، ج 3، ص 308 و 309..
سه. باور شیعه درباره محل زندگی امام(عج)
به نظر شیعه، حضرت ولیعصر(عج)، همه ساله در مراسم حج شرکت میجوید و قبر اجداد طاهرینش را در مدینه، عراق و طوس زیارت میکند. پس اساساً شیعه برای حضرت مهدی، محلّ و مکان خاصی قائل نیست تا نوبت به آن رسد که بگوییم در سرداب است یا غیر سرداب؟!
چهار. علت مقدس شمردن سرداب
چنان که گذشت، شیعیان به دلایل مختلف، آنجا را مقدس و محترم میشمرند، از جمله :
4-1. آنجا محل زندگی و سکونت سه امام معصوم بوده و از وجود مبارک آنان، شرافت و برکت کسب کرده است.
4-2. آنجا محل عبادت و نیایش و تلاوت قرآن آن سه بزرگوار بوده است.
4-3. سرداب، در جوار مرقد دو تن از امامان معصوم قرار دارد و زائران امام هادی و عسکری(ع)، آنجا را نیز زیارت میکنند.
4-4. امام زمان(عج) هر سال برای زیارت قبور شریفه پدر، جدّ، مادر و عمهاش، به آنجا تشریف فرما شده است.
4-5. امام زمان(عج) در آن خانه تولّد یافته از آنجا غایب شده است (نه اینکه در آنجا پنهان شده است).
پس شیعیان معتقدند : مقدّس شمردن سرداب، صرفاً به دلایل یاد شده است و این تقدیس، اختصاص به این مکان ندارد ؛ بلکه هر کجا که مشخصاً محل عبادت یکی از امامان معصوم بوده است، بدان تبرک میجویند و هر کجا بدانند حتی یک بار و یک لحظه حضرت ولی عصر(عج) دیده شده است آنجا را هم زیارت کرده و بدان تبرک میجویند (همچون مسجد سهله، مسجد کوفه، مسجد جمکران و...) و هرگز به راز دیگری در آن معتقد نیستند یوم الخلاص، ج 1، ص 288..
نتیجه آنکه این گونه افترائات و سخنان صد در صد کذب و نادرست، بر اساس انگیزه دشمنی با شیعه و انحراف از اهل بیت و از سوی دشمنان خاندان رسالت بیان شده است.
عجیبتر آن که به مذهبی که هزاران نویسنده عالی قدر، آرا و عقاید شان را به صراحت در تألیفات خود نگاشتهاند، نسبتی داده میشود که در هیچ عصری احدی از آنها، احتمال آن را نیز مطرح نکرده است! در موضوع غیبت و مهدویت، کتابهای فراوانی تألیف و خصوصیات آن ذکر شده است ؛ اما در هیچ کتاب و نوشتهای، اثری از این افترا نیست! هیچ کس نگفته که امام در سرداب سامرا مخفی است ؛ بلکه روایات و آن همه معجزات و کرامات که از آن حضرت در غیبت صغری و کبری نقل شده و حکایات کسانی که به حضورش در طول این مدت مشرف شدهاند، همه این نسبت را تکذیب میکنند!! ر.ک : لطف اللَّه صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج 2، ص 367.
منبع: پرسمان
- [سایر] آیا این ادعا صحیح است که امام زمان علیه السلام در سردابی که محل غیبت ایشان است، باقی مانده و از آنجا ظهور خواهد کرد؟
- [سایر] آیا این ادعا صحیح است که امام زمان(عج) در سردابی که محل غیبت ایشان است، باقی مانده و از آنجا ظهور خواهد کرد؟
- [سایر] آیا این ادعا که امام زمان علیه السلام در سرداب که محل غیبت ایشان است باقی است و از آنجا ظهور خواهد کرد صحیح است؟
- [سایر] آیا سرداب، محل ظهور امام زمان علیه السلام است؟
- [سایر] محل غیبت امام مهدی(عج) کجاست؟
- [سایر] ارتباط غرب با ظهور امام مهدی علیه السلام چیست؟
- [سایر] آیا از ظهور امام مهدی(علیه السلام) باید ترسید؟
- [سایر] ارتباط غرب با ظهور امام مهدی(علیه السلام) چیست؟
- [سایر] شرایط ظهور امام مهدی(علیه السلام) را توضیح دهید.
- [سایر] شبهات زمان غیبت و زمان ظهور امام زمان(عج) چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله سیستانی] لازم نیست قرار معامله مساقات راپیش از ظاهر شدن حاصل بگذارند ، بلکه اگر بعد از ظاهر شدن هم بگذارند ، چنانچه کاری مانده باشد که برای زیادی حاصل ، یا بهتر شدن آن ، یا سالم ماندنش از آفات لازم باشد ، معامله صحیح است ، ولی اگراینچنین کاری باقی نمانده باشد ، هرچند کاری که برای تربیت درخت لازم است ، یا چیدن میوه یا نگهداری از آن باقی مانده باشد ، صحت معامله محل اشکال است .
- [آیت الله جوادی آملی] .پس از تشهّد آخر نماز, درحالیکه نشسته و بدن آرام است, مستحب است بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و واجب است بعد از آن بگوید: (السَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلی عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ (یا بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و احتیاط واجب است که به اوّلی اکتفا نشود و اکتفا به دومی, صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسِی عَلَی الصَّداقِ المَعْلُوم) (یعنی خود را زن تو نمودم، به مهری که معیّن شده). پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ علی الصَّداقِ المعلومِ) (یعنی قبول کردم ازدواج را با همان مهر معلوم) عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتِی فاطِمَةَ مُوَکِّلِکَ اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ المَعْلُومِ). پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزویج لِمُوَکِّلِی اَحْمَدَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ) صحیح می باشد. دستور خواندن عقد موقت