شرح پرسش: در تاریخ ادیان میخوانیم هر کس به نوعی به موعود اعتقاد دارد. زرتشت به سوشینت، بودا به میتویه، هنود به کلکین و ... آیا همه این اسامی همان موعود اصلی یعنی امام زمان علیه السلام است؟ یا اینان از یاران امام زمان علیه السلام خواهند بود؟ پاسخ: زرتشتیان به سه منجی بعد زردشت که همه از نسل زردشتند اعتقاد دارند که هرکدام با فاصله هزار سال از دیگری ظهور می کند ؛ این هوعودها عبارتند از: 1- هوشَیدر، 2- هوشَیدرماه و 3 – سوشیانس یا سوشیانت که با ظهور او جهان پایان می یابد. هندوها معتقدند که در آخرالزمان دهمین جلوه ویشنو (خدای حفظ کننده) ده جلوه دارد که عبارند از: ماهی، لاک پشت، گراز، موجود نیمه انسان و نیمه شیر، کوتوله، رامای تبر به دست، راما، کریشنه، بودا و آخرین جلوه او (کلکی) که با شمشیر و سوار بر اسب سفید برای اصلاح جهان ظاهر می شود. یهودیان معتقدند که منجی آخرالزمان مسیحا (ماشیح) است؛ ولی حضرت عیسی را مسیحا نمیدانند و معتقدند که مسیحای واقعی هنوز متولد نشده است. و مسیحیت معتقد است که در آخرالزمان حضرت مسیح دوباره به جهان باز خواهد گشت. لذا شکی نیست که موعود یهودیان و مسیحیان غیر از مهدی موعود مسلمین است. موعود نهایی زردشت هم معلوم نیست که همان مهدی موعود باشد چون او از نسل زردشت است و معلوم نیست که نسل امام زمان (عج) به زردشت می رسد یا نه همچنین زردشتیان باید جواب دهند که دو منجی اول چه کسانی بوده اند تا معلوم شود که منجی آخر ربطی به مهدی موعود دارد یا نه. موعود هندو ها نیز آمیخته با افسانه و اسطوره است ولی از این جهت که او جلوه ویشنو است شباهتی با اعتقاد شیعه در مورد موعود دارد؛ چون شیعه امام معصوم را خلیفه خدا در زمین و مظهر اسماء خدا می داند. ولی به هر حال موعود هندو ها یک موجود مجهول الهویّه است؛ درحالی که امام زمان (عج) از حیث حسب و نسب و ویژگیها کاملا مشخص است. آنچه بین این ادیان مورد وفاق است این است که موعودی در آخرالزمان خواهد آمد؛ البته مسلمین و خصوصا شیعه به ظهور حضرت عیسی (ع) نیز اعتقاد دارند. همین طور ما به ظهور برخی رجال غیب و رجعت بعضی از مردان الهی از عالم برزخ نیز اعتقاد داریم که ممکن است برخی از آنها بر موعودهای ادیان پیش تطبیق داده شود. مثلا یهود معتقد است که موعود آخرالزمان از نسل داود خواهد بود و ما عقیده داریم که آصف بن برخیا وزیر حضرت سلیمان از یاران امام زمان (عج) خواهد بود؛ همچنین عیسی مسیح را از یاران حضرت می دانیم لذا ممکن است موعود زردشت و هندوها هم از یاران آن حضرت باشند که به دنیا رجعت می کنند. والله العالم برای مطالعه بیشتر به کتاب‌های زیر مراجعه فرمایید: 1-ادیان و مهدویت یا آراء و عقائد درباره مهدی (عج)، محمد بهشیت، انتشارات مرآتی، تهران. 2-سوشیانیی یا سیر اندیشه ایرانیان درباره موعود آخرالزمان، علی اصغر مصطفوی، یهران، 1361. 3-انتظار مسیحا در آیین یهود، جوبیوس کرینسیون، ترجمه حسین توفیقی، مرکز مطالعات و یحقیقات ادیان و مذاهب، قم، 1377. برای آشنایی با دیدگاه فرقه‌ها و مذاهب مختلف اهل سنت درباره امام مهدی(عج) مطالعه کتاب زیر بسیار سودمند است: مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه اهل سنت، سید هادی خسروشاهی، انتشارات اطلاعات، تهران 1374. porseman.org
شرح پرسش:
در تاریخ ادیان میخوانیم هر کس به نوعی به موعود اعتقاد دارد. زرتشت به سوشینت، بودا به میتویه، هنود به کلکین و ... آیا همه این اسامی همان موعود اصلی یعنی امام زمان علیه السلام است؟ یا اینان از یاران امام زمان علیه السلام خواهند بود؟
پاسخ:
زرتشتیان به سه منجی بعد زردشت که همه از نسل زردشتند اعتقاد دارند که هرکدام با فاصله هزار سال از دیگری ظهور می کند ؛ این هوعودها عبارتند از:
1- هوشَیدر، 2- هوشَیدرماه و 3 – سوشیانس یا سوشیانت که با ظهور او جهان پایان می یابد.
هندوها معتقدند که در آخرالزمان دهمین جلوه ویشنو (خدای حفظ کننده) ده جلوه دارد که عبارند از: ماهی، لاک پشت، گراز، موجود نیمه انسان و نیمه شیر، کوتوله، رامای تبر به دست، راما، کریشنه، بودا و آخرین جلوه او (کلکی) که با شمشیر و سوار بر اسب سفید برای اصلاح جهان ظاهر می شود.
یهودیان معتقدند که منجی آخرالزمان مسیحا (ماشیح) است؛ ولی حضرت عیسی را مسیحا نمیدانند و معتقدند که مسیحای واقعی هنوز متولد نشده است.
و مسیحیت معتقد است که در آخرالزمان حضرت مسیح دوباره به جهان باز خواهد گشت.
لذا شکی نیست که موعود یهودیان و مسیحیان غیر از مهدی موعود مسلمین است. موعود نهایی زردشت هم معلوم نیست که همان مهدی موعود باشد چون او از نسل زردشت است و معلوم نیست که نسل امام زمان (عج) به زردشت می رسد یا نه همچنین زردشتیان باید جواب دهند که دو منجی اول چه کسانی بوده اند تا معلوم شود که منجی آخر ربطی به مهدی موعود دارد یا نه.
موعود هندو ها نیز آمیخته با افسانه و اسطوره است ولی از این جهت که او جلوه ویشنو است شباهتی با اعتقاد شیعه در مورد موعود دارد؛ چون شیعه امام معصوم را خلیفه خدا در زمین و مظهر اسماء خدا می داند. ولی به هر حال موعود هندو ها یک موجود مجهول الهویّه است؛ درحالی که امام زمان (عج) از حیث حسب و نسب و ویژگیها کاملا مشخص است.
آنچه بین این ادیان مورد وفاق است این است که موعودی در آخرالزمان خواهد آمد؛ البته مسلمین و خصوصا شیعه به ظهور حضرت عیسی (ع) نیز اعتقاد دارند. همین طور ما به ظهور برخی رجال غیب و رجعت بعضی از مردان الهی از عالم برزخ نیز اعتقاد داریم که ممکن است برخی از آنها بر موعودهای ادیان پیش تطبیق داده شود. مثلا یهود معتقد است که موعود آخرالزمان از نسل داود خواهد بود و ما عقیده داریم که آصف بن برخیا وزیر حضرت سلیمان از یاران امام زمان (عج) خواهد بود؛ همچنین عیسی مسیح را از یاران حضرت می دانیم لذا ممکن است موعود زردشت و هندوها هم از یاران آن حضرت باشند که به دنیا رجعت می کنند. والله العالم
برای مطالعه بیشتر به کتابهای زیر مراجعه فرمایید:
1-ادیان و مهدویت یا آراء و عقائد درباره مهدی (عج)، محمد بهشیت، انتشارات مرآتی، تهران.
2-سوشیانیی یا سیر اندیشه ایرانیان درباره موعود آخرالزمان، علی اصغر مصطفوی، یهران، 1361.
3-انتظار مسیحا در آیین یهود، جوبیوس کرینسیون، ترجمه حسین توفیقی، مرکز مطالعات و یحقیقات ادیان و مذاهب، قم، 1377.
برای آشنایی با دیدگاه فرقهها و مذاهب مختلف اهل سنت درباره امام مهدی(عج) مطالعه کتاب زیر بسیار سودمند است:
مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه اهل سنت، سید هادی خسروشاهی، انتشارات اطلاعات، تهران 1374.
porseman.org
- [سایر] آیا ادیان دیگر نظیر بودا و کنفوسیوس هم به آمدن منجی موعود معتقد هستند؟ آیا این منجی همان امام زمان ماست؟
- [سایر] امام زمان (علیه السلام) چه شباهت ها و تفاوت هایی با موعود سایر ادیان الاهی یا غیر الاهی دارد؟
- [سایر] منجی آخرالزمان حضرت مهدی علیه السلام است یا حضرت عیسی علیه السلام؟
- [سایر] چرا خداوند اجرای عدالت موعود در زمان حضرت مهدی(علیه السلام) را بر عهده ی پیامبران یا امامان قبلی نگذاشت؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) در ادیان دیگر چگونه توصیف شده اند؟
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] امام زمان (عج) درباره اراده و تقدیر الهی چه فرمودند؟
- [سایر] نظر حضرت مهدی (عج) درباره حجّت الهی چیست؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) چگونه واسطه فیض الهی هستند؟
- [سایر] آیا در عصر ظهور، همه ادیان زیر نفوذ امام زمان علیه السلام قرار میگیرند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم میشود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.