(موعود) به کسی گویند که در یک یا چند دین آمدنش بشارت داده شده است. این شخص برای اصلاح امور انسان ها، مبارزه با کژی ها و ناراستی ها، ریشه کن کردن ظلم و ستم و برقراری صلح، دوستی و عدالت در جهان می آید؛ لذا او را (مصلح) می نامند.
در آیین زرتشت نیز به ظهور مصلح و منجی آخرالزمان تأکید شده است. بشارت های مختلفی در این آیین از آمدن مردی الهی و درستکار خبر می دهند که با ظهورش، صلح و راستی را بر عالم، حاکم خواهد ساخت.
در آیین زرتشت سه موعود وجود دارد که آنها را (سُوشیانت) می نامند و به ترتیب عبارت اند از: (هوشیدر) پروراننده ی قانون، (هوشیدر ماه) پروراننده ی نماز و نیایش و (استوت ارت) آخرین منجی که با آمدنش جهان نو می شود.
طبق تعالیم آیین مذکور، مهم ترین سُوشیانت، همان کسی است که در آخرالزمان ظهور می کند، چنان که گفته اند: سوشیانت مَزدیسنان به منزله ی کریشنای بَرَهمنان، بودای پنجم بودائیان، مسیح یهودیان فارقلیط عیسویان و مهدی مسلمانان است.[1]
سوشیانس، یا سوشیانت به معنای خاص کسی است که در پایان جهان ظهور خواهد کرد و آن که سوشیانت پیروزگر نام خواهد داشت، استوت ارت نیز نامیده خواهد شد.[2]
در اوستا کلمه ی سوشیانت حداقل هشت بار و اَستوت اِرِتَ حداقل دو بار ذکر شده است.[3] در آن جا برای این مصلح موعود، صفات گوناگونی ذکر شده است؛ از جمله:
1. (در آن هنگام که مردان دیگربار برخیزند و بی مرگی به زندگان روی آورند (سوشیانت) پدیدار شود و جهان را به خواست خویش نو کند).[4]
2. (بدان هنگام که (اَسْتْوَت اِرِتَ) پیک مزدا اهوره - پسر (ویسْپَ تَوْروَیری) از آب کیا نسیه برآید، گرزی پیروزی بخش برآورد که فریدون دلیر، هنگام کشتن (اَژی دَهاک) داشت).[5]
3. (یاران (اَسْتْوَت اِرِتَ) پیروزمند بدرآیند؛ آنان نیک اندیش، نیک گفتار، نیک کردار و نیک دین اند و هرگز سخن دروغ بر زبان نیاورند.)[6]
از موارد یاد شده استفاده می شود که در اوستا، علاوه بر بشارت ظهور مصلح در آخرالزمان، به صفاتی چون پیروزگر بودن موعود، قیام با شمشیر و دارای یارانی با خصال نیک اشاره دارد. برای آگاهی بیش تر، باید به دیگر کتاب های زرتشتیان، که در تفسیر اوستا و تبیین این آیین نوشته شده اند، رجوع کرد؛ از جمله:
1. در کتاب معروف (زند)[7] پس از ذکر مبارزه ی همیشگی (ایزدان) و (اهریمنان) آمده است:
... آن گاه پیروزی بزرگ از طرف ایزدان -خداپرستان -می شود و اهریمنان را منقرض می سازند... پس از پیروزی ایزدان و برانداختن تبار اهریمنان، عالم کیهان به سعادت اصل خود رسیده بنی آدم بر تخت نیک بختی خواهند نشست.[8]
در این متن، همانند اوستا به ظهور مصلح آخرالزمان و به ذکر کلی مسئله ی ظهور مصلح موعود اشاره نموده است.
2. جاماسب[9] در کتاب (جاماسب نامه) از زرتشت نقل می کند:
از زمین تا زیان (عرب) از فرزندان هاشم، مردی بزرگ سر و بزرگ تن و بزرگ ساق بیرون آید و بر آیین جد خویش و با سپاه بسیار روی به ایران نهد و آبادانی کند و زمین را پر از داد کند.[10]
این سخن به صراحت اوصاف مصلح موعود را ذکر می کند که اولا، از سرزمین عرب ظهور خواهد کرد؛ ثانیاً، از اولاد هاشم است؛ ثالثاً، بر آیین جدّ خویش بوده و در نهایت، با قدرت و به نیروی قهر، نهضت خود را آغاز خواهد کرد. این اوصاف، همان اوصافی است که در احادیث برای امام مهدی(علیه السلام) ذکر شده و منطبق بر آن حضرت است؛ لذا اگر چه مطالب اوستاو زند تنها به ظهور منجی آخرالزمان اشاره دارند، ولی با توجه به متن جاماسب نامه می توان ادعا نمود که موعود آیین زرتشت، همان موعود دین اسلام است.
پی نوشتها:
[1]. ر.ک: محمدرضا حکیم، خورشید مغرب، ص 53، و حسین توفیقی، آشنایی به ادیان بزرگ، ص 66.
[2]. اوستا، دفتر سوم، فروردین پشت، بند 11، (ج 1، ص 405 430).
[3]. ر.ک: اوستا، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه.
[4]. اوستا، زامیاد پشت، بند 11، (ج 1، ص 487).
[5]. اوستا، زامیاد پشت، بند 93، (ج 1، ص 502).
[6]. اوستا، زامیاد پشت، بند 95.
[7]. زند؛ شرح، بیان، گزارش و تفسیر اوستا است که در عهد ساسانیان به زبان پهلوی نوشته شده است. محمد معین، فرهنگ معین، ج 5، ص 656.
[8]. محمد صادقی، بشارات عهدین، ص 238. این کتاب که در اواخر حیات آیة الله العظمی بروجردی تألیف شد به شدت از سوی آن بزرگوار مورد استقبال و مؤلفش بارها مورد تشویق قرار گرفت. در چاپ های بعدی، برخی علما تقریظ هایی بر این کتاب نوشتند؛ مثلا مرحوم علامه طباطبایی در مقدمه این کتاب می نویسد: (آری خداوند عزّ اسمه این افتخار را نصیب عالم فاضل، محقق بارع، خطیب شهیر اقای محمد صادقی - لسان المحققین لازال مویداً فی لسانه و بیانه - نمود که کتاب شریف بشارات عهدین را تألیف و بشارات نبوت را با تحقیقی انیق و بحثی عمیق از مصادر اصلیه با مدارک کافیه استخراج نموده و... این بنده، به نوبه خود، در برابر این شاهکار گرانبها از معظم له شکرگزاری نموده و...)
[9]. در سنت زردشتیان، جاماسب از خاندان هوگوه و بردار فر شوشتر بود که هر دو برادر، وزیر گشتاسب بودند. جاماسب با دختر زردشت به نام پورچیست ازدواج کرد. وی در ادبیات ایران و عرب به لقب فرزانه و حکیم خوانده شده است و پیش گویی هایی بدو نسبت داده اند که در رساله پهلوی (یادگار زریران) و (گشتاسب نامه دقیقی) و (جاماسب نامه) آمده است. فرهنگ معین، ج 5، ص 419.
[10]. بشارات عهدین، ص 243 244. مؤلف کتاب مذکور در پاورقی نوشته است که آن چه از جاماسب نامه در این کتاب نقل می شود از نسخه خطی است که در کتابخانه ملی ملک دیده ام که در ده قرن گذشته نوشته شده است.)
منبع: امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رسول رضوی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1384).
