روایات بسیاری در مصادر حدیثی اهل سنت درباره خروج دجال در آخرالزمان و قبل از برپایی حکومت امام مهدی علیه السلام وارد شده است . بخاری به سندش از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود:((دجال خروج خواهد کرد تا اینکه در ناحیه ای از مدینه فرود می آید ، و سه بار اعلان آماده باش جنگ می دهد ، آن گاه به سوی او هر کافر و منافقی حرکت می کند)). (1) در مصادر اهل سنت برای دجال صفاتی ذکر شده است از قبیل : 1- ادعای ربوبیت می کند. (2) 2- عمر طولانی دارد. (3) 3- همراه او آب و آتش است . (4) 4- کور را بینا کرده و برص را شفا می دهد. (5) 5- مرده را زنده می کند. (6) 6- کسی را می کشد آن گاه او را زنده می کند. (7) 7- با او بهشت و آتش است . (8) 8- با او نهری از آب سفید و نهری از آتش است . (9) 9- خواسته او برآورده می شود. (10) درباره دجال با این اوصاف احتمالاتی وجود دارد: الف : دجال شخصی حقیقی است که کارهای خارق العاده ای را در قالب سحر و جادو انجام می دهد. ب : مقصود به دجال همان ابلیس (شیطان ) است . ج : احتمال می رود که دجال همان سفیانی است که در روایات شیعه به خروج او در آخرالزمان تاکید فراوان ده است . د : مقصود از دجال همان اسرائیل است . در ابتدا این احتمال به نظر می رسد که احادیث دجال از جمله اسرائیلیاتی باشد که در احادیث اهل سنت وارد شده است زیرا: اولا : اثری از این احادیث در روایات اهل بیت علیه السلام به چشم نمی خورد. ثانیا : غالب احادیث دجال از کعب الاحبار یهودی الاصل رسیده است . کسی که تمام افعال و اقوالش مشکوک ه نظر می رسد. ثالثا : این اعتقاد که مسیح منتظر خروج می کند و دجال را به قتل می رساند در عقاید یهود مشاهده می شود. در هر حال بر فرض صحت این روایات احتمال تاءویل این روایات و رمزی بودن و جنبه سمبلیک داشتن آنها زیاد است . سید محمد صدر رحمة الله علیه می فرماید:((دجال رمزی است از اوج تمدن و تکنیک غرب که با اسلام و مبانی آن ستیز دارد. تمدنی که در صدد به سلطه کشیدن هر انسانی است ما به طور وضوح مشاهده می کنیم که چگونه تمدن و تکنیک غرب مادی گرا در این عصر بر تمام جوامع حتی مسلمانان تسلط پیدا کرده است ...))(11) از بیانات استاد محمد طیّ (12) و نویسنده مصری شیخ محمد فهیم ابو عبیه در تعلیقه خود بر کتاب((نهایة البدایة و النهایة))(13) نیز همین احتمال به دست می آید. پی نوشتها: 1- صحیح بخاری ، ج 8 ، ص 102. 2- سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 1360. 3- صحیح مسلم ، ج 8 ، ص 205. 4- صحیح بخاری ، ج 8 ، ص 103. 5- مسند احمد ، ج 5 ، ص 13. 6- مسند احمد ، ج 5 ، ص 13. 7- مستدرک حاکم ، ج 4 ، ص 537. 8- مسند احمد ، ج 5 ، ص 435. 9- معجم الکبیر ، ج 2 ، ص 56. 10- صحیح مسلم ، ج 8 ، ص 197. 11- تاریخ ما بعد الظهور ، ص 141 و 142. 12- المهدی المنتظر بین الدین و الفکر البشری ، ص 177. 13- نهایة البدایة و النهایة ، ج 1 ، ص 118. منبع : موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
روایات بسیاری در مصادر حدیثی اهل سنت درباره خروج دجال در آخرالزمان و قبل از برپایی حکومت امام مهدی علیه السلام وارد شده است .
بخاری به سندش از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود:((دجال خروج خواهد کرد تا اینکه در ناحیه ای از مدینه فرود می آید ، و سه بار اعلان آماده باش جنگ می دهد ، آن گاه به سوی او هر کافر و منافقی حرکت می کند)). (1)
در مصادر اهل سنت برای دجال صفاتی ذکر شده است از قبیل :
1- ادعای ربوبیت می کند. (2)
2- عمر طولانی دارد. (3)
3- همراه او آب و آتش است . (4)
4- کور را بینا کرده و برص را شفا می دهد. (5)
5- مرده را زنده می کند. (6)
6- کسی را می کشد آن گاه او را زنده می کند. (7)
7- با او بهشت و آتش است . (8)
8- با او نهری از آب سفید و نهری از آتش است . (9)
9- خواسته او برآورده می شود. (10)
درباره دجال با این اوصاف احتمالاتی وجود دارد:
الف : دجال شخصی حقیقی است که کارهای خارق العاده ای را در قالب سحر و جادو انجام می دهد.
ب : مقصود به دجال همان ابلیس (شیطان ) است .
ج : احتمال می رود که دجال همان سفیانی است که در روایات شیعه به خروج او در آخرالزمان تاکید فراوان ده است .
د : مقصود از دجال همان اسرائیل است .
در ابتدا این احتمال به نظر می رسد که احادیث دجال از جمله اسرائیلیاتی باشد که در احادیث اهل سنت وارد شده است زیرا:
اولا : اثری از این احادیث در روایات اهل بیت علیه السلام به چشم نمی خورد.
ثانیا : غالب احادیث دجال از کعب الاحبار یهودی الاصل رسیده است . کسی که تمام افعال و اقوالش مشکوک ه نظر می رسد.
ثالثا : این اعتقاد که مسیح منتظر خروج می کند و دجال را به قتل می رساند در عقاید یهود مشاهده می شود.
در هر حال بر فرض صحت این روایات احتمال تاءویل این روایات و رمزی بودن و جنبه سمبلیک داشتن آنها زیاد است .
سید محمد صدر رحمة الله علیه می فرماید:((دجال رمزی است از اوج تمدن و تکنیک غرب که با اسلام و مبانی آن ستیز دارد. تمدنی که در صدد به سلطه کشیدن هر انسانی است ما به طور وضوح مشاهده می کنیم که چگونه تمدن و تکنیک غرب مادی گرا در این عصر بر تمام جوامع حتی مسلمانان تسلط پیدا کرده است ...))(11)
از بیانات استاد محمد طیّ (12) و نویسنده مصری شیخ محمد فهیم ابو عبیه در تعلیقه خود بر کتاب((نهایة البدایة و النهایة))(13) نیز همین احتمال به دست می آید.
پی نوشتها:
1- صحیح بخاری ، ج 8 ، ص 102.
2- سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 1360.
3- صحیح مسلم ، ج 8 ، ص 205.
4- صحیح بخاری ، ج 8 ، ص 103.
5- مسند احمد ، ج 5 ، ص 13.
6- مسند احمد ، ج 5 ، ص 13.
7- مستدرک حاکم ، ج 4 ، ص 537.
8- مسند احمد ، ج 5 ، ص 435.
9- معجم الکبیر ، ج 2 ، ص 56.
10- صحیح مسلم ، ج 8 ، ص 197.
11- تاریخ ما بعد الظهور ، ص 141 و 142.
12- المهدی المنتظر بین الدین و الفکر البشری ، ص 177.
13- نهایة البدایة و النهایة ، ج 1 ، ص 118.
منبع : موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
- [سایر] مقصود از صیحه و فزع آسمانی در علایم ظهور چیست ؟
- [سایر] مقصود از ندای آسمانی در علایم ظهور چیست؟
- [سایر] مقصود از خسوف و کسوف که از علایم ظهور است چیست ؟
- [سایر] دجال و سفیانی کیستند و چرا خروج آنها از علایم حتمی ظهور شمرده شده است؟ آیا آنان واقعاً به جنگ با حضرت مهدی(عج) خواهند پرداخت؟
- [سایر] دجال و سفیانی کیستند و چرا خروج آنها از علایم حتمی ظهور شمرده شده است؟ آیا آنان واقعاً به جنگ با حضرت مهدی(عج) خواهند پرداخت؟
- [سایر] با سلام و خسته نباشید. آیا منظور از دجال همان ماهواره و تلوزیون است؟یا دجال همان سفیانی است؟
- [سایر] آیا صحت دارد دجال از یهودیه اصفهان خروج خواهد کرد؟
- [سایر] نشانه های ظهور کدامند؟
- [سایر] علائم ظهور جیست ؟
- [سایر] علائم ظهور جیست ؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که نمیتواند از خروج بول یا خروج باد جلوگیری کند لازم نیست برای هر نماز وضو بگیرد، همچنین در مورد کسی که نمیتواند از خروج غائط جلوگیری کند و وضو گرفتن بعد از هر دفعه برای او حرجی است؛ ولی اگر حرجی نیست باید برای هر نماز وضو بگیرد و فوراً مشغول نماز شود و اگر از او غائط خارج شود به دستور مسأله 315 رفتار کند.
- [آیت الله بهجت] در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربی بخوانند، مثلاً اگر فروشنده به فارسی بگوید: این مال را در عوض این پول فروختم، و مشتری بگوید: قبول کردم، معامله صحیح است. و بنابر اظهر لازم نیست ایجاب بر قبول مقدم باشد (مقصود از ایجاب، کلام فروشنده و مقصود از قبول، کلام خریدار است). و احتیاط مستحب آن است که به هر زبانی معامله میکنند، صحیح گفته شود و کاملاً بیانگر مقصود طرفین باشد.
- [آیت الله بهجت] کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام هم سفر نمیکند، اگرچه در سفر، معصیتی انجام دهد، مثلاً نعوذباللّه غیبت کند یا شراب بخورد، باید نماز را شکسته بخواند. و اگر مقصود از سفر هم طاعت و هم معصیت باشد اگر هر دو قصد مستقل باشد باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر مقصود اصلی طاعت است و معصیت مقصود فرعی و تبعی است، نماز را شکسته میخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مقصود از یک ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از اوّل ماه تا آخر ماه.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مقصود از یک ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از روز اول ماه تا آخر ماه.
- [آیت الله سبحانی] مقصود از یک ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از روز اول ماه تا آخر ماه.
- [آیت الله بروجردی] مقصود از یک ماه از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از روز اوّل ماه تا آخر ماه.
- [آیت الله وحید خراسانی] مقصود از یک ماه گذشتن سی روز از ابتدای خون دیدن است نه از روز اول ماه تا اخر ماه
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مقصود از یک ماه؛ از ابتدای خون دیدن است تا سی روز؛ نه از روز اول ماه تا آخر ماه.
- [آیت الله نوری همدانی] مقصود از یک ماه ، ابتدای خون دیدن است تا سی روز ، نه از روز اول ماه تا آخر ماه .