غیبت و دوری حجت خدا از بین مردم امری تازه و جدید نیست که در این امت آن هم در آخرین وصی پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله تحقق پیدا کرده باشد، بلکه سنتی الهی بوده که حتی در بین انبیا نیز پیدا شده است. اینک به اختصار، به برخی از آنها اشاره میکنیم: 1- حضرت ادریس علیه السلام مطابق برخی روایات ادریس پیامبر به جهت مشاجرهای که بین او و جباران زمانش ایجاد شد، بیست سال از میان امتش غایب شد و در کوهها و غارها به سر میبرد. خداوند ملکی را موکل بر او نموده بود تا هنگام غروب آفتاب افطاری او را حاضر کند ...(1) 2- حضرت صالح علیه السلام صدوق رحمة الله علیه به سندش از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: (ان صالحا علیه السلام غاب عن قومه زمانا و کان یوم غاب عنهم کهلا ... فلما رجع الی قومه یعرفوه بصورته ...(2)؛ همانا صالح علیه السلام مدتی از قومش غایب شد هنگام غیبت پیرمردی بود ... و وقتی که به قومش بازگشت کسی او را به چهره نمیشناخت ...) 3- حضرت ابراهیم علیه السلام حضرت ابراهیم علیه السلام نیز بنابر نقل روایات مدتی از ابتدای ولادت تا سالهای زیادی مخفی بود و امر خود را کتمان میکرد تا آن که خداوند او را مأمور به ابلاغ رسالتش نمود.(3) 4- حضرت موسی علیه السلام صدوق نقل میکند: (... حضرت موسی علیه السلام از شهر مصر به مدین فرار کرده، در آنجا مدت زیادی نزد حضرت شعیب علیه السلام اقامت نمود ...)(4) 5- حضرت شعیب علیه السلام مجلسی به سندش از امام علی علیه السلام نقل کرده که فرمود: (ان شعیبا النبی علیه السلام دعا قومه الی الله حتی کبر سنه، ودق عظمه ، ثم غاب عنهم ما شاء الله ثم عاد الیهم شابا(5)؛ شعیب پیغمبر، قومش را به سوی خدا دعوت کرد تا پیر شد استخوانهایش ضعیف شد، آن گاه تا مدتی که خواست خدا بود از میان مردم غایب شد و سپس در حالی که جوان شده بود به سوی آنها بازگشت ...) 6- حضرت الیاس علیه السلام قطب راوندی نقل میکند که حضرت الیاس علیه السلام از میان قومش هفت سال غایب شد در آن مدت در صحراها و بیابانها متواری بود.(6) 7- حضرت دانیال نبی علیه السلام صدوق رحمة الله علیه میگوید: (دانیال نبی 90 سال از میان قومش غایب و اسیر دست بخت النصر بود و پیروانش همگی در این مدت انتظارش را میکشیدند.)(7) 8- حضرت عیسی علیه السلام حضرت عیسی علیه السلام دو نوع غیبت داشته است: یکی در مدت 12 سال در سرزمینهای شام و مصر و دیگر از هنگامی که خواستند او را به دار آویزند، تا هم اکنون که بیش از دو هزار سال از عمر او میگذرد و هنوز زنده است. وی هنگام ظهور حضرت مهدی علیه السلام برای تشکیل حکومت عدل جهانی ایشان را مساعدت خواهد نمود. پی نوشتها: 1- کمال الدین، ج 1، ص 130، ح 1 ؛ سعد السعود، ص 125. 2- کمال الدین، ص 136 و 137. 3- کمال الدین، ج 1، ص 138. 4- کمال الدین، ج 1، ص 145. 5- بحارالانوار، ج 12، ص 385، ح 10. 6- قصص راوندی، ص 248. 7- کمال الدین، ج 1، ص 385، ح 10. منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
غیبت و دوری حجت خدا از بین مردم امری تازه و جدید نیست که در این امت آن هم در آخرین وصی پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله تحقق پیدا کرده باشد، بلکه سنتی الهی بوده که حتی در بین انبیا نیز پیدا شده است. اینک به اختصار، به برخی از آنها اشاره میکنیم:
1- حضرت ادریس علیه السلام
مطابق برخی روایات ادریس پیامبر به جهت مشاجرهای که بین او و جباران زمانش ایجاد شد، بیست سال از میان امتش غایب شد و در کوهها و غارها به سر میبرد. خداوند ملکی را موکل بر او نموده بود تا هنگام غروب آفتاب افطاری او را حاضر کند ...(1)
2- حضرت صالح علیه السلام
صدوق رحمة الله علیه به سندش از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: (ان صالحا علیه السلام غاب عن قومه زمانا و کان یوم غاب عنهم کهلا ... فلما رجع الی قومه یعرفوه بصورته ...(2)؛ همانا صالح علیه السلام مدتی از قومش غایب شد هنگام غیبت پیرمردی بود ... و وقتی که به قومش بازگشت کسی او را به چهره نمیشناخت ...)
3- حضرت ابراهیم علیه السلام
حضرت ابراهیم علیه السلام نیز بنابر نقل روایات مدتی از ابتدای ولادت تا سالهای زیادی مخفی بود و امر خود را کتمان میکرد تا آن که خداوند او را مأمور به ابلاغ رسالتش نمود.(3)
4- حضرت موسی علیه السلام
صدوق نقل میکند: (... حضرت موسی علیه السلام از شهر مصر به مدین فرار کرده، در آنجا مدت زیادی نزد حضرت شعیب علیه السلام اقامت نمود ...)(4)
5- حضرت شعیب علیه السلام
مجلسی به سندش از امام علی علیه السلام نقل کرده که فرمود: (ان شعیبا النبی علیه السلام دعا قومه الی الله حتی کبر سنه، ودق عظمه ، ثم غاب عنهم ما شاء الله ثم عاد الیهم شابا(5)؛ شعیب پیغمبر، قومش را به سوی خدا دعوت کرد تا پیر شد استخوانهایش ضعیف شد، آن گاه تا مدتی که خواست خدا بود از میان مردم غایب شد و سپس در حالی که جوان شده بود به سوی آنها بازگشت ...)
6- حضرت الیاس علیه السلام
قطب راوندی نقل میکند که حضرت الیاس علیه السلام از میان قومش هفت سال غایب شد در آن مدت در صحراها و بیابانها متواری بود.(6)
7- حضرت دانیال نبی علیه السلام
صدوق رحمة الله علیه میگوید: (دانیال نبی 90 سال از میان قومش غایب و اسیر دست بخت النصر بود و پیروانش همگی در این مدت انتظارش را میکشیدند.)(7)
8- حضرت عیسی علیه السلام
حضرت عیسی علیه السلام دو نوع غیبت داشته است: یکی در مدت 12 سال در سرزمینهای شام و مصر و دیگر از هنگامی که خواستند او را به دار آویزند، تا هم اکنون که بیش از دو هزار سال از عمر او میگذرد و هنوز زنده است. وی هنگام ظهور حضرت مهدی علیه السلام برای تشکیل حکومت عدل جهانی ایشان را مساعدت خواهد نمود.
پی نوشتها:
1- کمال الدین، ج 1، ص 130، ح 1 ؛ سعد السعود، ص 125.
2- کمال الدین، ص 136 و 137.
3- کمال الدین، ج 1، ص 138.
4- کمال الدین، ج 1، ص 145.
5- بحارالانوار، ج 12، ص 385، ح 10.
6- قصص راوندی، ص 248.
7- کمال الدین، ج 1، ص 385، ح 10.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] آیا پیامبر (ص) مظهر رحمت بود و امام زمان (عج) مظهر انتقام است؟
- [سایر] آیا غیر از حضرت مهدی (عج) پیامبری هست که غایب باشد (به اعتقاد اسلام و شیعه)؟
- [سایر] چه کتابی حاوی احادیث پیامبر (ص) درباره حضرت مهدی (عج) است؟
- [سایر] حدیثی در رابطه با شباهت حضرت مهدی(عج) به پیامبر(ص) بیان کنید؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) دارای چه خوصیاتی است؟
- [سایر] نقش امام زمان(عج) در هستی چیست؟
- [سایر] پرسش: امام زمان (عج) چند سال دارد ؟
- [سایر] آیا امام زمان(عج) آیین جدیدی میآورد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله مظاهری] قسم خوردن باید به یکی از اسمهای خداوند تبارک و تعالی باشد و قسم خوردن به کلمة (اللَّه) بهتر است، و اگر قسم به یکی از مقدسات دین نظیر قرآن و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و ائمّه طاهرین علیهم السلام باشد فایدهای ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر یک نفر از طرف مرد و زن در خواندن صیغه عقد موقّت وکیل شود، چنانچه مثلاً اسم مرد (احمد) و اسم زن (فاطمه) باشد و وکیل بگوید: (مَتَّعْتُ مُوکِّلی أَحْمَدَ مُوکِّلَتی فاطِمَةَ فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ) یعنی: (موکّل خود فاطمه را در مدّتی که معلوم شده به زوجیّت موکّل خودم احمد در آوردم به مهری که معیّن شده است) و بلافاصله بگوید: (قَبِلْتُ هکَذا) یعنی: (به همین گونه قبول کردم) عقد صحیح میباشد و میتواند به جای (مَتَّعْتُ)، (زَوَّجْتُ) بگوید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] غسل دادن میت مسلمان و کفن کردن او چنان که گفته شد واجب است ولی دو گروه از این حکم مستثنا هستند: اول (شهیدان راه خدا) یعنی کسانی که در میدان جهاد در راه اسلام، همراه پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا امام معصوم(علیه السلام) یا نایب خاص او کشته شده اند، همچنین کسانی که در حال غیبت امام زمان(ارواحنا فداه) برای دفاع در برابر دشمنان اسلام کشته می شوند، خواه مرد باشند، یا زن، بزرگ باشند و یا کودک، در این گونه موارد غسل و کفن و حنوط واجب نیست، بلکه باید آنها را با همان لباسهایشان بعد از خواندن نماز دفن کنند.