برهان مظهر جامع بر وجود امام زمان (عج) را چگونه تقریر می‌نمایید؟

ابن ترکه در (تمهید القواعد) بر ضرورت وجود امام حی در هر زمان، به دلیلی به نام (برهان مظهر جامع) تمسک کرده است که ما آن را به طور خلاصه در ضمن مقدماتی این گونه تقریر می‌کنیم:

1- انسان کامل دارای مقامی است که هیچ موجودی از موجودات جهان امکان هم وزن آن نیست.

2- ذات واجب، به هیچ وصفی حتی وصف اطلاق محدود نمی باشد، لذا اطلاق، وصف ذات نبوده بلکه عنوان آن می‌باشد. و اما اولین تعین و ظهور او همان وحدت حقیقی است که داری دو چهره واحدیت و احدیت می‌باشد.

3- هویت مطلقه خداوند چون در مقام ظهور، احکام وحدت بر آن غلبه دارد، لذا کثرت نه تنها مقهور بلکه محو می‌گردد.

نتیجه:
چون در وحدت ذاتی مجالی برای اسمای تفصیلی نیست، زیرا که تفصیل نحوه‌ای از کثرت است و هر گونه کثرتی در آنجا مقهور است، و در مظاهر تفصیلی‌ای که در عالم خارج ظاهر می شوند و از اجزای عالم اکبر شمرده می‌شوند، احکام کثرت، غالب بر وحدت و احکام آن است، یعنی وحدت ذاتی در این مظاهر، ظهوری ندارد، پس فرمان الهی مقتضی صورتی اعتدالی است که در آن وحدت، ذاتی و یا کثرت امکانی بر یکدیگر غلبه نداشته باشد، تا آن که بتواند برای حق، مظهری از جهت اسمای تفصیلیه و وحدت حقیقیه آن باشد. و آن صورت اعتدال که از عدالت کبرا برخوردار است همان انسان کامل است که احاطه بر جمیع مراتب مطلقه ذاتی و مقیده کونی دارد، و از یک سو به واحدیت که در دایره عالم الوهیت و فوق آن است مرتبط است و از دیگر سو به عالم طبیعت وابسته است.(1)

پی‌نوشت:
1- تمهید القواعد، ص 172، تحریر تمهید القواعد، آیت الله جوادی آملی، صص ‌548 - 555.

منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران