http://rasekhoon.net

در تفاسیر اهل سنت چه آیاتی بر امام زمان (عج) تفسیر شده است؟
پیروان ادیان سه گانه ی آسمانی (مسلمانان،‌ مسیحیان، یهودیان) باور دارند آینده‌ ی نهایی مسیر زندگی خاکی، پیروزی ایمان بر کفر، حاکمیت حق و علم و عدالت اجتماعی رسیدن وراثت زمین به صالحان، پایان خرافات و گمراهی و ستم و تمامی گونه های انحرافات است. نیز اتفاق نظر دارند شخصی که خداوند عهد و پیمانش را به دست او تحقق می بخشد، از فرزندان ابراهیم بوده است، و شریعتی که بدان حکومت می کند آیین موسی علیه السّلام نیست، بلکه دین پیامبری است که خداوند در آخر زمان، وی را مبعوث می کند....)[1] آیاتی از قرآن کریم درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف است و روایات فراوانی نیز عهده دار تفسیر آن آیاتند و در ادامه برخی از آن آیات از منظر مفسران اهل سنت به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف اختصاص دارند، تقدیمتان می کنیم. 1. (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛[2] او کسی است که پیامبر خود را برای مردم فرستاد، با دینی درست و بر حق، تا او را بر همه دین ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان را خوش نیاید). در تفسیر قرطبی آمده است: (پیروزی اسلام بر دیگر ادیان، هنگام قیام مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف است در آن زمان، مردمان یا باید مسلمان شوند و یا جزیه دهند. و این که گفته شده است مهدی همان عیسی است نادرست است زیرا اخبار صحیح به گونه ای متواتر وارد شده که مهدی از خاندان پیامبر صلّی الله علیه و آله است ...).[3] و در کتاب البیان در تفسیر این آیه آمده است: (کسی که خدا او را بر همه ادیان چیره می گرداند، مهدی از فرزندان فاطمه است.[4] و در تفسیر کشف الاسرار که از تفاسیر معتبر اهل سنت است در شرح این آیه می گوید: (رسول در این آیه محمد صلّی الله علیه و آله است و هدی و هدایت قرآن و ایمان است و دین حق، اسلام است و خدا این دین را بر دیگر دیان برتری می دهد، چنان که دینی نماند مگر این که اسلام بر آن غالب آید. و این امر بعد از این خواهد شد و هنوز نشده است.)[5] 2. (بَقِیَّةُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛[6] اگر با ایمان باشید(بقیة الله) برای شما خیر است). در نور الابصار آمده اس:(چون (مهدی) ظهور کند، کعبه را پایگاه خویش قرار می دهد و 313 نفر از یارانش به او می پیوندند،‌آن گاه در نخستین سخن این آیه را تلاوت می کند (بقیة الله بهتر است برای شما اگر ایمان بیاورید)، پس می گوید: منم بقیة الله و خلیفة خدا و حجت او بر شما.)[7] 3. (..... لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْ‌آخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ[8]؛ ..... آنان در مسجدها جز بیمناک و ترسان داخل نخواهند شد و نصیب‌شان در دنیا خواری و در آخرت عذابی بزرگ است). سیوطی می نویسد:(خواری و ذلّت در دنیا زمانی فرا می رسد که مهدی به پا خیزد و قسطنطنیه را فتح کند و آنان را بکشد.)[9] و در تفسیر طبری و تفسیر کشف الاسرار[10] نیز همین مطلب که سیوطی نوشته است تصریح شده است. 4. (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ[11]؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، صبر کنید و مقاومت ورزید و مرابطه کنید و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید). حافظ قندوزی از (امام) محمد باقر علیه السّلام درباره این آیه روایت کرده است که فرمود: شکیبا باشید بر ادای فرائض و واجبات، و در برابر آزار دشمنان استقامت ورزید و با امامتان مهدی مرابطه نمایید.[12] 5. (.... یسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْساها[13]؛ از تو درباره ساعت می پرسند که زمان وقوع آن کی است ...). حافظ قندوزی از مفضل بن عمر از (امام جعفر) صادق علیه السّلام ، روایت کرده است که فرمود: (ساعت قیام قائم است.)[14] 6. (اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها[15]؛ بدانید که خدا زمین را پس از مرگش احیاء می کند). حافظ قندوزی می نویسد:(خداوند آنرا توسط(قائم) زنده می سازد، پس در آن عدالت کند و زمین را توسط عدل، پس از مردنش به واسطه ظلم، زنده سازد).[16] 7. (فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ)[17]؛ پس ایمان آرید به خدا و رسول و نوری که فرود آوردیم، و خداوند بدانچه کنید آگاه است. علاّمه قبیسی می نویسد حافظ ابوجعفر محمد بن جریر طبری ..... گفت .... در حجة الوداع پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: ای مردم، (آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا) سپس فرمود: (نور در من است، سپس در علی است، و بعد در نسل وی باشد تا قائم مهدی).[18] 8. (حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً[19]؛‌ تا وقتی که ببیند آنچه را وعده داده می شوند، پس به زودی بدانند که چه کسی از حیث یار ناتوان تر و از حیث عدد کمتر است). حافظ قندوزی از امام سجاد علیه السّلام در تفسیر این آیه نقل می کند که (ما یوعدون) (آنچه وعده داده می شوند) در این آیه (قائم) مهدی و اصحاب و یاران اویند. و هنگامی که (قائم) ظهور کند دشمنان او ضعیف تر و عددشان کمتر است.[20] گفتنی است که از منظر اهل سنت آیات فراوان دیگری درباره حضرت مهدی وجود دارد[21] که ذکر همه آنها در این پاسخنامه نمی گنجد. برای اطلاع بیشتر به کتاب موعود قرآن، صادق حسینی شیرازی مراجعه فرمائید. پی نوشتها: [1]. فصلنامه تخصصی انتظار، سال اوّل، شماره اول، پاییز 1380، صاحب امتیاز بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ص 171، مقالة سامی بدری. [2]. سوره توبه، آیه 33. [3]. ابو عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، الجامع الاحکام القرآن، ج 8، (تحقیق عبدالرزاق المهدی)، چاپ دارالکتاب العربی، سال 1418 ه، ص 111. [4]. سید مؤمن بن حسن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، ص 343. [5]. رشید الدین، امام احمد میبدی، (از عالمان قرن پنجم)، کشف الاسرار، ج 4، ص 119 120. [6]. سوره هود، آیه 86. [7]. مؤمن بن حسن مؤمن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، بیروت، 1409 ه، ص 349. [8]. سوره بقره، آیه 114. [9]. جلال الدین سیوطی، الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج 1، چاپ دوم،‌ دارالفکر، ص 264. [10]. تفسیر کسف الاسرار، ج 1، ص 325. [11]. آل عمران، آیة 200. [12]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ترجمه مؤسسة الامام المهدی، سال طبع 1360، ص 22، به نقل از ینابیع الموده، ص 506. [13]. سوره اعراف، آیة 187. [14]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص 44، به نقل از ینابیع الموده، ص 429. [15]. حدید، آیه 17. [16]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص 139، به نقل از ینابیع الموده، ص 514. [17]. سوره تغابن، آیه 8. [18]. همان، (موعودِ قرآن، ص 146)، به نقل از، ماذا فی التاریخ، ج 3، ص 147 145. [19]. سوره جن، آیه 24. [20]. موعود قرآن، به نقل از ینابیع الموده، ص 515. [21] . چون آیه 5 سوره قصص، آیة 105 سوره انبیاء، آیه 59 سوره نساء و ...... منبع: اندیشه قم
عنوان سوال:

در تفاسیر اهل سنت چه آیاتی بر امام زمان (عج) تفسیر شده است؟


پاسخ:

پیروان ادیان سه گانه ی آسمانی (مسلمانان،‌ مسیحیان، یهودیان) باور دارند آینده‌ ی نهایی مسیر زندگی خاکی، پیروزی ایمان بر کفر، حاکمیت حق و علم و عدالت اجتماعی رسیدن وراثت زمین به صالحان، پایان خرافات و گمراهی و ستم و تمامی گونه های انحرافات است. نیز اتفاق نظر دارند شخصی که خداوند عهد و پیمانش را به دست او تحقق می بخشد، از فرزندان ابراهیم بوده است، و شریعتی که بدان حکومت می کند آیین موسی علیه السّلام نیست، بلکه دین پیامبری است که خداوند در آخر زمان، وی را مبعوث می کند....)[1]
آیاتی از قرآن کریم درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف است و روایات فراوانی نیز عهده دار تفسیر آن آیاتند و در ادامه برخی از آن آیات از منظر مفسران اهل سنت به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف اختصاص دارند، تقدیمتان می کنیم.

1. (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛[2] او کسی است که پیامبر خود را برای مردم فرستاد، با دینی درست و بر حق، تا او را بر همه دین ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان را خوش نیاید).
در تفسیر قرطبی آمده است: (پیروزی اسلام بر دیگر ادیان، هنگام قیام مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف است در آن زمان، مردمان یا باید مسلمان شوند و یا جزیه دهند. و این که گفته شده است مهدی همان عیسی است نادرست است زیرا اخبار صحیح به گونه ای متواتر وارد شده که مهدی از خاندان پیامبر صلّی الله علیه و آله است ...).[3]
و در کتاب البیان در تفسیر این آیه آمده است: (کسی که خدا او را بر همه ادیان چیره می گرداند، مهدی از فرزندان فاطمه است.[4] و در تفسیر کشف الاسرار که از تفاسیر معتبر اهل سنت است در شرح این آیه می گوید: (رسول در این آیه محمد صلّی الله علیه و آله است و هدی و هدایت قرآن و ایمان است و دین حق، اسلام است و خدا این دین را بر دیگر دیان برتری می دهد، چنان که دینی نماند مگر این که اسلام بر آن غالب آید. و این امر بعد از این خواهد شد و هنوز نشده است.)[5]

2. (بَقِیَّةُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛[6] اگر با ایمان باشید(بقیة الله) برای شما خیر است).
در نور الابصار آمده اس:(چون (مهدی) ظهور کند، کعبه را پایگاه خویش قرار می دهد و 313 نفر از یارانش به او می پیوندند،‌آن گاه در نخستین سخن این آیه را تلاوت می کند (بقیة الله بهتر است برای شما اگر ایمان بیاورید)، پس می گوید: منم بقیة الله و خلیفة خدا و حجت او بر شما.)[7]

3. (..... لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْ‌آخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ[8]؛ ..... آنان در مسجدها جز بیمناک و ترسان داخل نخواهند شد و نصیب‌شان در دنیا خواری و در آخرت عذابی بزرگ است).
سیوطی می نویسد:(خواری و ذلّت در دنیا زمانی فرا می رسد که مهدی به پا خیزد و قسطنطنیه را فتح کند و آنان را بکشد.)[9] و در تفسیر طبری و تفسیر کشف الاسرار[10] نیز همین مطلب که سیوطی نوشته است تصریح شده است.

4. (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ[11]؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، صبر کنید و مقاومت ورزید و مرابطه کنید و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید).
حافظ قندوزی از (امام) محمد باقر علیه السّلام درباره این آیه روایت کرده است که فرمود: شکیبا باشید بر ادای فرائض و واجبات، و در برابر آزار دشمنان استقامت ورزید و با امامتان مهدی مرابطه نمایید.[12]

5. (.... یسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْساها[13]؛ از تو درباره ساعت می پرسند که زمان وقوع آن کی است ...). حافظ قندوزی از مفضل بن عمر از (امام جعفر) صادق علیه السّلام ، روایت کرده است که فرمود: (ساعت قیام قائم است.)[14]

6. (اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها[15]؛ بدانید که خدا زمین را پس از مرگش احیاء می کند). حافظ قندوزی می نویسد:(خداوند آنرا توسط(قائم) زنده می سازد، پس در آن عدالت کند و زمین را توسط عدل، پس از مردنش به واسطه ظلم، زنده سازد).[16]

7. (فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ)[17]؛ پس ایمان آرید به خدا و رسول و نوری که فرود آوردیم، و خداوند بدانچه کنید آگاه است.
علاّمه قبیسی می نویسد حافظ ابوجعفر محمد بن جریر طبری ..... گفت .... در حجة الوداع پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: ای مردم، (آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا) سپس فرمود: (نور در من است، سپس در علی است، و بعد در نسل وی باشد تا قائم مهدی).[18]

8. (حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً[19]؛‌ تا وقتی که ببیند آنچه را وعده داده می شوند، پس به زودی بدانند که چه کسی از حیث یار ناتوان تر و از حیث عدد کمتر است).
حافظ قندوزی از امام سجاد علیه السّلام در تفسیر این آیه نقل می کند که (ما یوعدون) (آنچه وعده داده می شوند) در این آیه (قائم) مهدی و اصحاب و یاران اویند. و هنگامی که (قائم) ظهور کند دشمنان او ضعیف تر و عددشان کمتر است.[20]

گفتنی است که از منظر اهل سنت آیات فراوان دیگری درباره حضرت مهدی وجود دارد[21] که ذکر همه آنها در این پاسخنامه نمی گنجد.
برای اطلاع بیشتر به کتاب موعود قرآن، صادق حسینی شیرازی مراجعه فرمائید.

پی نوشتها:
[1]. فصلنامه تخصصی انتظار، سال اوّل، شماره اول، پاییز 1380، صاحب امتیاز بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ص 171، مقالة سامی بدری.
[2]. سوره توبه، آیه 33.
[3]. ابو عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، الجامع الاحکام القرآن، ج 8، (تحقیق عبدالرزاق المهدی)، چاپ دارالکتاب العربی، سال 1418 ه، ص 111.
[4]. سید مؤمن بن حسن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، ص 343.
[5]. رشید الدین، امام احمد میبدی، (از عالمان قرن پنجم)، کشف الاسرار، ج 4، ص 119 120.
[6]. سوره هود، آیه 86.
[7]. مؤمن بن حسن مؤمن الشبلنجی: نورالابصار، چاپ دارالجیل، بیروت، 1409 ه، ص 349.
[8]. سوره بقره، آیه 114.
[9]. جلال الدین سیوطی، الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج 1، چاپ دوم،‌ دارالفکر، ص 264.
[10]. تفسیر کسف الاسرار، ج 1، ص 325.
[11]. آل عمران، آیة 200.
[12]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ترجمه مؤسسة الامام المهدی، سال طبع 1360، ص 22، به نقل از ینابیع الموده، ص 506.
[13]. سوره اعراف، آیة 187.
[14]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص 44، به نقل از ینابیع الموده، ص 429.
[15]. حدید، آیه 17.
[16]. صادق حسینی شیرازی، موعودِ قرآن، ص 139، به نقل از ینابیع الموده، ص 514.
[17]. سوره تغابن، آیه 8.
[18]. همان، (موعودِ قرآن، ص 146)، به نقل از، ماذا فی التاریخ، ج 3، ص 147 145.
[19]. سوره جن، آیه 24.
[20]. موعود قرآن، به نقل از ینابیع الموده، ص 515.
[21] . چون آیه 5 سوره قصص، آیة 105 سوره انبیاء، آیه 59 سوره نساء و ......
منبع: اندیشه قم





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین