شرح پرسش: در روایت آمده که امام زمان (عج) در زمان ظهور از میان ابرها عبور میکند و در جنگها در یک چشم به هم زدن سپاهیان دشمن را نابود میکند، آیا منظور از عبور حضرت از ابرها، هواپیما است؟ و در جنگها از سلاحهای امروزی استفاده کرده و یا از سلاحهای قدیمی مانند شمشیر، و آیا ممکن است در یک چشم به هم زدن دشمن را نابود کند؟ پاسخ: در برخی از روایات مثل جنگ بصره و خلیج فارس در ظهور حضرت مهدی (عج) وارد شده است که حضرت مهدی (عج) در هفت سراپرده از نور که از آن به قبههای نور نیز تعبیر شده است، میان ابرها و آسمان وارد میشوند که برخی از علما از آن تعبیر به اسکادران هواپیما و یا وسایلی شبیه آن کردهاند.[1] در روایات دیگر وارد شده است که یاران و سربازان حضرت مهدی (عج) از سه طریق در زمان ظهور در مکه جمع میشوند که یک گروه از آنها از طریق ابرها وارد میشوند.[2] که ابرها را تعبیر به هواپیما کردهاند و اگر هم از آن بهعنوان معجزه و کرامت یاد شده است بدین جهت میباشد که در گذشته هواپیما نبوده است، در هر دو مورد که اصطلاح ابر و آسمان وارد شده است. تعبیر به هواپیما شده است. در رابطه با قسمت دیگر سؤال و سلاح مورد استفاده حضرت مهدی (عج) در جنگها، از مجموع روایات، احادیث و نظرات علما چنین استنباط میشود که وارد شدن کلمه سیف (شمشیر) در روایات که حضرت با شمشیر قیام میکند، بدین جهت است که شمشیر نماد جنگ و جهاد و حاکی از این است که حضرت مهدی (عج) به خاطر عالمگیر کردن اسلام و جلوگیری از بیدادگری و ظلم و تثبیت پایههای حکومت دینی ناچار از جنگ و جهاد بوده و جنگ جزء برنامههای رسمی حضرت میباشد.[3] و آنچه از نظرات علما و اهل نظر فهمیده میشود این است که حضرت در جنگها از سلاحهای متداول استفاده خواهند کرد. و با استفاده از سربازان فداکار و وفادار، و سلاحهای روز بر دشمنان خود غالب خواهند شد. هر چند بنابر تحولاتی که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد پیروزی حضرت با شمشیر نیز دور از ذهن نبوده و عملی است چرا که ممکن است در آینده توازن قدرت به نفع حضرت و لشگریان ایشان باشد. و بشر از جهل و عناد و عصبیت بیرون آمده و از تولید سلاحهای اتمی و پیشرفته دست بردارند و یا کسی نباشد از این سلاحها استفاده بکند. و یا کسی در دنیا نباشد که طرز استفاده از این سلاحها آشنایی داشته باشد پس در این صورت پیروزی حضرت با شمشیر هم عملی میشود به هر حال آنچه مسلم است حضرت در جنگها و برنامههای خود سیر طبیعی را میپیمایند و هر سلاحی که در هنگام ظهور متداول باشد استفاده میکنند. پس از ذکر موارد بالا به تبیین این نکته میپردازیم که چگونه حضرت مهدی (عج) به یک چشم بر هم زدن دشمنان را نابود میکنند. اولاً حضرت در یک چشم به هم زدن دشمنان را نابود نمیکنند. ایشان بعد از تکمیل کادر حکومتی خویش یعنی 313 نفر و تشکیل لشکری هزار نفری از مکه به سوی مدینه حرکت میکنند و بعد از رسیدن به کوفه - مرکز حکومت حضرت -، دست به کارهای بنیادی نظیر سر و ساماندادن به اوضاع دولت جدید و تثبیت پایههای حکومت و ایجاد امنیت در مرزها و بعد از این اقدامات بسیج عمومی داده و به ساز و برگ نظامی روی میآورند.[4] و حتی در جنگ با یهود برای آزادسازی قدس لشکر حضرت را از 12 هزار نفر تا 36 هزار نفر ذکر کردهاند.[5] حال اگر نابودی دشمنان با یک چشم برهم زدن باشد نیازی به این مقدمات و آماده سازی لشکر و ارتش که همه آنها همچون شیران روز و زاهدان شب و ازکوه استوارتر، گرداگرد حضرت در حرکت هستند،[6] نبود. ممکن است حضرت در بعضی جنگها از امدادهای غیبی بهره بجویند. ولی جنگ حضرت و حکومت ایشان باید سیر طبیعی خود را بپیماید مثل جنگهای دوره پیامبر اکرم (ص)، که در بعضی از موارد از امدادهای الهی و غیبی نیز استفاده می کرده است. و اگر حضرت مهدی (عج) از معجزات و امدادهای الهی بهره میگیرند فقط در بعضی موارد نادر و آن هم در خیلی موارد جهت زمینه سازی و تقویت روحیه مسلمانان و تزلزل در روحیه دشمن میباشد. مثل فرو رفتن سفیانی و لشکریانش در بیابان بین مکه و مدینه که موجب تقویت روحیه مسلمانان مدینه میشود. و ظهور حضرت مسیح و زنده شدن اصحاب کهف و پیدا شدن صندوق مقدس حاوی کتب اصیل انجیل و تورات که سبب تزلزل در روحیه مسیحیت و غربیها و گرایش آنها به اسلام خواهد شد.[7] در سایر موارد به خصوص در جنگها، حضرت از ابزار و لوازم طبیعی استفاده میکنند. پس این سؤال پیش میآید که چگونه حضرت به نیروهای غرب و مسیحی و یهودی در یک کمله دشمنان با این توازنی که امروز ما میبینیم و اکثریت جهان با آنهاست، پیروز میشوند. علاوه بر این که ممکن است حضرت از امدادهای غیبی و از قدرت تکوینی خویش استفاده بکنند و بهره بگیرند ولی موارد زیر در پیروزی حضرت نقش مهمی را ایفا میکنند و سبب پیروزی حضرت می شوند: 1. پیروزیهای حضرت در حجاز، عراق و همسویی و موج خروشان ملتهای مسلمان به سوی حضرت مهدی (عج) حالتی از نگرانی و تردید در غربیها ایجاد میکند. 2. ظهور حضرت مسیح و تبلیغات ایشان در کشورهای مسیحی به نفع دولت کریمه حضرت مهدی (عج). 3. استدلال مسلمانان با استناد به تورات و انجیل اصل. 4. تأثیر معجزات و امدادهای غیبی، غربیها را در استفاده از سلاحهای پیشرفته دچار شک و تردید میکند به خصوص قرار خواهد داد و پیمانی که مدتی بین غربیها و مسلمانان بسته میشود[8] و بعد مجبور به پیمان شکنی میشوند که خصلت ظلم و تعددی و درنده خویی آنها را رو میکند. مثل پیمان حدیبیه بین مسلمانان و قریش. با توجه به موارد بالا و تجربه تاریخی که در تاریخ به وقوع پیوسته است پیروزی حضرت را دور از دسترس نمیکند، به خصوص با پیشرفتی که در علم و صنعت و تکنولوژی در عصر حضرت مهدی (عج) و دولت کریمه ایشان ایجاد خواهد شد. نمونه بارز آن، پیروزی مسلمانان، در صدر اسلام میباشد که در عرض پنجاه سال چنان پایههای خود را محکم کرده و بر امپراطوری روم و ایران غالب شدند که میتواند پیروزی حضرت مهدی (عج) را تقویت کرده و در ذهن ما دور از دسترس نکند و پیروزیهای حضرت یک شب و در یک چشم به هم زدن نمیباشد. بلکه با برنامهریزی، هدایت و راهنماییهای حضرت مهدی (عج) و نیروهای وفادار و ایثارگر، عملی میشود، امید است که روزی شاهد احتراز پرچم اسلام بر بام جهان باشیم. منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. امامت و مهدویت، آیت الله صافی گلپایگانی. 2. دادگستر جهان، آیت الله امینی. 3.عصرالظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی. 4. چشم اندازی بر حکومت حضرت مهدی (عج)، نجم الدین طبسی. پینوشتها: [1]. صافی، لطف الله، امامت و مهدویت، انتشارات حضرت معصومه، چاپ اول، 1377، ج3، ص 20. [2]. کورانی،علی، عصرالظهور، مترجم عباس جلالی، چاپ مرکز نشر سازمان تبلیغات، چاپ دوم، 1371، ص 306. [3]. امامت و مهدویت، ج 3، ص 21. [4]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 302 ؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تحقیق علی اکبر عفاوی، مکتبه الصدوق، ص 122. [5]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 304 ؛ علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، لبنان، دوم 1403 ه.ق، ج 52، ص 370. [6]. کورانی، علی، عصر الظهور، ص 304 ؛ شیخ مفید، الارشاد، اسلامیه، سوم 1376، ص 700. [7]. بحارالانوار، ج 52، ص 370. [8]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 307.
شرح پرسش:
در روایت آمده که امام زمان (عج) در زمان ظهور از میان ابرها عبور میکند و در جنگها در یک چشم به هم زدن سپاهیان دشمن را نابود میکند، آیا منظور از عبور حضرت از ابرها، هواپیما است؟ و در جنگها از سلاحهای امروزی استفاده کرده و یا از سلاحهای قدیمی مانند شمشیر، و آیا ممکن است در یک چشم به هم زدن دشمن را نابود کند؟
پاسخ:
در برخی از روایات مثل جنگ بصره و خلیج فارس در ظهور حضرت مهدی (عج) وارد شده است که حضرت مهدی (عج) در هفت سراپرده از نور که از آن به قبههای نور نیز تعبیر شده است، میان ابرها و آسمان وارد میشوند که برخی از علما از آن تعبیر به اسکادران هواپیما و یا وسایلی شبیه آن کردهاند.[1]
در روایات دیگر وارد شده است که یاران و سربازان حضرت مهدی (عج) از سه طریق در زمان ظهور در مکه جمع میشوند که یک گروه از آنها از طریق ابرها وارد میشوند.[2] که ابرها را تعبیر به هواپیما کردهاند و اگر هم از آن بهعنوان معجزه و کرامت یاد شده است بدین جهت میباشد که در گذشته هواپیما نبوده است، در هر دو مورد که اصطلاح ابر و آسمان وارد شده است. تعبیر به هواپیما شده است.
در رابطه با قسمت دیگر سؤال و سلاح مورد استفاده حضرت مهدی (عج) در جنگها، از مجموع روایات، احادیث و نظرات علما چنین استنباط میشود که وارد شدن کلمه سیف (شمشیر) در روایات که حضرت با شمشیر قیام میکند، بدین جهت است که شمشیر نماد جنگ و جهاد و حاکی از این است که حضرت مهدی (عج) به خاطر عالمگیر کردن اسلام و جلوگیری از بیدادگری و ظلم و تثبیت پایههای حکومت دینی ناچار از جنگ و جهاد بوده و جنگ جزء برنامههای رسمی حضرت میباشد.[3]
و آنچه از نظرات علما و اهل نظر فهمیده میشود این است که حضرت در جنگها از سلاحهای متداول استفاده خواهند کرد. و با استفاده از سربازان فداکار و وفادار، و سلاحهای روز بر دشمنان خود غالب خواهند شد. هر چند بنابر تحولاتی که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد پیروزی حضرت با شمشیر نیز دور از ذهن نبوده و عملی است چرا که ممکن است در آینده توازن قدرت به نفع حضرت و لشگریان ایشان باشد. و بشر از جهل و عناد و عصبیت بیرون آمده و از تولید سلاحهای اتمی و پیشرفته دست بردارند و یا کسی نباشد از این سلاحها استفاده بکند. و یا کسی در دنیا نباشد که طرز استفاده از این سلاحها آشنایی داشته باشد پس در این صورت پیروزی حضرت با شمشیر هم عملی میشود به هر حال آنچه مسلم است حضرت در جنگها و برنامههای خود سیر طبیعی را میپیمایند و هر سلاحی که در هنگام ظهور متداول باشد استفاده میکنند.
پس از ذکر موارد بالا به تبیین این نکته میپردازیم که چگونه حضرت مهدی (عج) به یک چشم بر هم زدن دشمنان را نابود میکنند. اولاً حضرت در یک چشم به هم زدن دشمنان را نابود نمیکنند. ایشان بعد از تکمیل کادر حکومتی خویش یعنی 313 نفر و تشکیل لشکری هزار نفری از مکه به سوی مدینه حرکت میکنند و بعد از رسیدن به کوفه - مرکز حکومت حضرت -، دست به کارهای بنیادی نظیر سر و ساماندادن به اوضاع دولت جدید و تثبیت پایههای حکومت و ایجاد امنیت در مرزها و بعد از این اقدامات بسیج عمومی داده و به ساز و برگ نظامی روی میآورند.[4] و حتی در جنگ با یهود برای آزادسازی قدس لشکر حضرت را از 12 هزار نفر تا 36 هزار نفر ذکر کردهاند.[5] حال اگر نابودی دشمنان با یک چشم برهم زدن باشد نیازی به این مقدمات و آماده سازی لشکر و ارتش که همه آنها همچون شیران روز و زاهدان شب و ازکوه استوارتر، گرداگرد حضرت در حرکت هستند،[6] نبود. ممکن است حضرت در بعضی جنگها از امدادهای غیبی بهره بجویند. ولی جنگ حضرت و حکومت ایشان باید سیر طبیعی خود را بپیماید مثل جنگهای دوره پیامبر اکرم (ص)، که در بعضی از موارد از امدادهای الهی و غیبی نیز استفاده می کرده است. و اگر حضرت مهدی (عج) از معجزات و امدادهای الهی بهره میگیرند فقط در بعضی موارد نادر و آن هم در خیلی موارد جهت زمینه سازی و تقویت روحیه مسلمانان و تزلزل در روحیه دشمن میباشد. مثل فرو رفتن سفیانی و لشکریانش در بیابان بین مکه و مدینه که موجب تقویت روحیه مسلمانان مدینه میشود. و ظهور حضرت مسیح و زنده شدن اصحاب کهف و پیدا شدن صندوق مقدس حاوی کتب اصیل انجیل و تورات که سبب تزلزل در روحیه مسیحیت و غربیها و گرایش آنها به اسلام خواهد شد.[7]
در سایر موارد به خصوص در جنگها، حضرت از ابزار و لوازم طبیعی استفاده میکنند. پس این سؤال پیش میآید که چگونه حضرت به نیروهای غرب و مسیحی و یهودی در یک کمله دشمنان با این توازنی که امروز ما میبینیم و اکثریت جهان با آنهاست، پیروز میشوند. علاوه بر این که ممکن است حضرت از امدادهای غیبی و از قدرت تکوینی خویش استفاده بکنند و بهره بگیرند ولی موارد زیر در پیروزی حضرت نقش مهمی را ایفا میکنند و سبب پیروزی حضرت می شوند:
1. پیروزیهای حضرت در حجاز، عراق و همسویی و موج خروشان ملتهای مسلمان به سوی حضرت مهدی (عج) حالتی از نگرانی و تردید در غربیها ایجاد میکند.
2. ظهور حضرت مسیح و تبلیغات ایشان در کشورهای مسیحی به نفع دولت کریمه حضرت مهدی (عج).
3. استدلال مسلمانان با استناد به تورات و انجیل اصل.
4. تأثیر معجزات و امدادهای غیبی، غربیها را در استفاده از سلاحهای پیشرفته دچار شک و تردید میکند به خصوص قرار خواهد داد و پیمانی که مدتی بین غربیها و مسلمانان بسته میشود[8] و بعد مجبور به پیمان شکنی میشوند که خصلت ظلم و تعددی و درنده خویی آنها را رو میکند. مثل پیمان حدیبیه بین مسلمانان و قریش.
با توجه به موارد بالا و تجربه تاریخی که در تاریخ به وقوع پیوسته است پیروزی حضرت را دور از دسترس نمیکند، به خصوص با پیشرفتی که در علم و صنعت و تکنولوژی در عصر حضرت مهدی (عج) و دولت کریمه ایشان ایجاد خواهد شد. نمونه بارز آن، پیروزی مسلمانان، در صدر اسلام میباشد که در عرض پنجاه سال چنان پایههای خود را محکم کرده و بر امپراطوری روم و ایران غالب شدند که میتواند پیروزی حضرت مهدی (عج) را تقویت کرده و در ذهن ما دور از دسترس نکند و پیروزیهای حضرت یک شب و در یک چشم به هم زدن نمیباشد. بلکه با برنامهریزی، هدایت و راهنماییهای حضرت مهدی (عج) و نیروهای وفادار و ایثارگر، عملی میشود، امید است که روزی شاهد احتراز پرچم اسلام بر بام جهان باشیم.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. امامت و مهدویت، آیت الله صافی گلپایگانی.
2. دادگستر جهان، آیت الله امینی.
3.عصرالظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی.
4. چشم اندازی بر حکومت حضرت مهدی (عج)، نجم الدین طبسی.
پینوشتها:
[1]. صافی، لطف الله، امامت و مهدویت، انتشارات حضرت معصومه، چاپ اول، 1377، ج3، ص 20.
[2]. کورانی،علی، عصرالظهور، مترجم عباس جلالی، چاپ مرکز نشر سازمان تبلیغات، چاپ دوم، 1371، ص 306.
[3]. امامت و مهدویت، ج 3، ص 21.
[4]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 302 ؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تحقیق علی اکبر عفاوی، مکتبه الصدوق، ص 122.
[5]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 304 ؛ علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، لبنان، دوم 1403 ه.ق، ج 52، ص 370.
[6]. کورانی، علی، عصر الظهور، ص 304 ؛ شیخ مفید، الارشاد، اسلامیه، سوم 1376، ص 700.
[7]. بحارالانوار، ج 52، ص 370.
[8]. کورانی، علی، عصرالظهور، ص 307.
- [سایر] چگونه حضرت مهدی (عج) و اصحابشان از امدادهای غیبی برخوردار میشوند؟
- [سایر] آیا امام مهدی (عج) برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام، از امدادهای غیبی استفاده می کند؟
- [سایر] آیا امام مهدی(علیه السلام) برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام، از امدادهای غیبی استفاده می کند؟
- [سایر] امام زمان (عج) چگونه با یارانی اندک بر جهان غلبه میکند؟
- [سایر] امام زمان (عج) چگونه از دشمنان اهلبیت (ع) انتقام میگیرند؟
- [سایر] ویژگیهای شخصی یمانی که قبل از ظهور امام زمان (عج) قیام میکند را بیان کنید.
- [سایر] آیا امام زمان (عج) در روز جمعهای که 23 ماه مبارک رمضان خواهد بود ظهور میکند؟
- [سایر] آیا درست است که امام مهدی(عج) بعد از ظهور مساجد دو طبقه را خراب میکند؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [امام خمینی] "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعداز "اشهد ان محمدا رسول الله" به قصد قربت گفته شود. ترجمه اذان و اقامه "الله اکبر" یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند."اشهد ان لا اله الا الله" یعنی شهادت می دهم که غیر خدایی که یکتا و بی همتا است، خدای دیگری سزاوار پرستش نیست. "اشهد ان محمدا رسول الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه و آله و سلم، پیغمبر و فرستاده خدا است. "اشهد ان علیا امیر المؤمنین ولی الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت علی علیه الصلاة و السلام، امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. "حی علی الصلاه"یعنی بشتاب برای نماز. "حی علی الفلاح" یعنی بشتاب برای رستگاری. "حی علی خیرالعمل" یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. "قد قامت الصلاه" یعنی به تحقیق نماز برپا شد. "لا اله الا الله" یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بی همتا است.
- [آیت الله اردبیلی] خمس یک پنجم از مازاد درآمدها و برخی منافع است که انسان به دست آورده است و باید زیر نظر امام معصوم علیهالسلام مصرف شود و در زمان غیبت امام زمان (عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف)، بهتر است سهم سادات زیر نظر مجتهد جامع الشرایط برای رفع نیازهای سادات فقیر مصرف گردد و سهم امام علیهالسلام باید زیر نظر مجتهد جامع الشرایط در جهت تعلیم و ترویج مذهب جعفری هزینه گردد. در احادیث شریفه نسبت به پرداختن خمس تأکید زیادی شده است و از آن به حقّ امام علیهالسلام ، سبب تطهیر مال و وسیلهای جهت امتحان ایمان یاد شده است؛ حضرت رضا علیهالسلام در جواب نامه یکی از تاجران شیعه فارس مینویسد: (... اموال تنها از راهی که خداوند مقرّر فرموده است حلال میگردد. همانا خمس، ما را در تقویت دین یاری میکند و نیاز آنان که سرپرستیشان را به عهده داریم و نیز نیاز شیعیان را تأمین میکند و با آن آبرویمان را در مقابل دشمنانمان حفظ میکنیم. پس خمس را از ما دریغ نکنید و خود را از دعای ما محروم نسازید، زیرا پرداختن خمس کلید روزی و سبب آمرزش و پاکی شما از گناه و ذخیره آخرتتان است. مسلمان کسی است که به آنچه با خدا پیمان بسته وفا کند نه آن کسی که با زبان اجابت میکند و در قلب مخالفت مینماید.)(1)
- [آیت الله نوری همدانی] اشهدً انّ علیاً ولیً اللهِ جزء اذان و اقامه نیست ولی خوب است بعد از اشهدً انّ محمداً رسولُ اللهِ ، به قصد قربت گفته شود . و چون در امثال زمان ما ، شعا ر تشیع محسوب می شود در هر جا که اظهار این شعار مستحسن و لازم باشد ، گفتن آن هم مستحسن و لازم است . ترجمه اذان و اقامه اللهَ اکبرً یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند اشهدً ان لا الهَ الاّ اللهً یعنی شهادت می دهم که غیر خدائی که یکتا و بی همتا است خدای دیگر سزاوار پرستش نیست . اشَهدً انّ محمداً رسولُ اللهِ یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی علیه و آله و سلم پیغمبر و فرستادة خداست . اشهدً ان علیاً امیر المؤمنینَ ولیّ الله یعنی شهادت می دهم که حضرت علی (علیه الصلاهَ و السلام ) امیر المؤمنین ولی خدا بر همة خلق است حیّ علیَ الصلاهِ یعنی بشتاب برای نماز . حیّ علی الفلاحِ یعنی بشتاب برای رستگاری . حیّ علی خیرِ العملِ یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است . قَد قامتِ الصلاهُ یعنی بتحقیق نماز بر پا شد . لا الهَ الاّ اللهُ یعنی خدائی سزاوار پرستش نیست مگر خدائی که یکتا و بی همتا است .