خلافت امام علی
در این مقاله به بررسی خلافت علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام) در قرآن و روایات می‌پردازیم.
چرا پیامبر اسلام(ص) برای خلافت امام علی (ع) اقدامی صریح و واضح نکرد؟
پیامبر (ص) در خصوص ولایت امام علی (ع) صریحاً اقدام نمود . شیعیان باور دارند که پیامبر (ص) در جریان غدیر رسماً علی (ع) را به عنوان رهبر و جانشین خود معرفی نمود: (من کنت مولاه فهذاعلی مولاه...) (1) این اقدام پیامبر در پی دستور خداوند صورت گرفت، زیرا خداوند دستور داد که پیامبر علی (ع) را به عنوان رهبر مسلمانان معرفی نماید: (ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است برسان و اگر نکنی رسالت او را انجام نداده ای ...).(2) البته اقدامات پیامبر (ص) درخصوص رهبری امام علی (ع) تنها در جریان غدیر صورت نگرفت، بلکه آن حضرت جریان ولایت امام را در مناسبت های مختلف مطرح نمود. پیامبر (ص) با بیان فضایل و ویژگی های علی (ع) بستر و زمینه رهبری آن حضرت را فراهم کرد. پیامبر خطاب به علی (ع) فرمود: (آیا راضی نیستی که نسبت تو به من، همچون هارون نسبت به موسی باشد؟ جز اینکه پس از من پیامبری نیست).(3) این حدیث که در اصطلاح دانشمندان به آن (حدیث منزلت) می گویند تمام مناصبی که هارون داشت برای علی (ع) ثابت کرد، جز نبوّت که باب آن برای ابد بسته شد.(4) پیامبر (ص) در حدیث ثقلین همگان را به پیروی از قرآن و عترت فراخواند.(5) پی نوشتها: 1 – پیام قرآن، ج9، ص 194. 2 – سوره مائده، آیه 77 ر.ک: تفسیر نمونه، ج5، ص 4 به بعد. 3 – فروغ ولایت ، ص 117 – 118. 4 – همان. 5 – پیام قرآن، ج9، ص 94. منبع:سایت انوار طاها
پیامبر (ص) در خصوص ولایت امام علی (ع) صریحاً اقدام نمود . شیعیان باور دارند که پیامبر (ص) در جریان غدیر رسماً علی (ع) را به عنوان رهبر و جانشین خود معرفی نمود: (من کنت مولاه فهذاعلی مولاه...) (1) این اقدام پیامبر در پی دستور خداوند صورت گرفت، زیرا خداوند دستور داد که پیامبر علی (ع) را به عنوان رهبر مسلمانان معرفی نماید: (ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است برسان و اگر نکنی رسالت او را انجام نداده ای ...).(2) البته اقدامات پیامبر (ص) درخصوص رهبری امام علی (ع) تنها در جریان غدیر صورت نگرفت، بلکه آن حضرت جریان ولایت امام را در مناسبت های مختلف مطرح نمود. پیامبر (ص) با بیان فضایل و ویژگی های علی (ع) بستر و زمینه رهبری آن حضرت را فراهم کرد. پیامبر خطاب به علی (ع) فرمود: (آیا راضی نیستی که نسبت تو به من، همچون هارون نسبت به موسی باشد؟ جز اینکه پس از من پیامبری نیست).(3) این حدیث که در اصطلاح دانشمندان به آن (حدیث منزلت) می گویند تمام مناصبی که هارون داشت برای علی (ع) ثابت کرد، جز نبوّت که باب آن برای ابد بسته شد.(4) پیامبر (ص) در حدیث ثقلین همگان را به پیروی از قرآن و عترت فراخواند.(5) پی نوشتها: 1 – پیام قرآن، ج9، ص 194. 2 – سوره مائده، آیه 77 ر.ک: تفسیر نمونه، ج5، ص 4 به بعد. 3 – فروغ ولایت ، ص 117 – 118. 4 – همان. 5 – پیام قرآن، ج9، ص 94. منبع:سایت انوار طاها
پاسخ:
پیامبر (ص) در خصوص ولایت امام علی (ع) صریحاً اقدام نمود . شیعیان باور دارند که پیامبر (ص) در جریان غدیر رسماً علی (ع) را به عنوان رهبر و جانشین خود معرفی نمود: (من کنت مولاه فهذاعلی مولاه...) (1) این اقدام پیامبر در پی دستور خداوند صورت گرفت، زیرا خداوند دستور داد که پیامبر علی (ع) را به عنوان رهبر مسلمانان معرفی نماید: (ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است برسان و اگر نکنی رسالت او را انجام نداده ای ...).(2)
البته اقدامات پیامبر (ص) درخصوص رهبری امام علی (ع) تنها در جریان غدیر صورت نگرفت، بلکه آن حضرت جریان ولایت امام را در مناسبت های مختلف مطرح نمود. پیامبر (ص) با بیان فضایل و ویژگی های علی (ع) بستر و زمینه رهبری آن حضرت را فراهم کرد. پیامبر خطاب به علی (ع) فرمود: (آیا راضی نیستی که نسبت تو به من، همچون هارون نسبت به موسی باشد؟ جز اینکه پس از من پیامبری نیست).(3) این حدیث که در اصطلاح دانشمندان به آن (حدیث منزلت) می گویند تمام مناصبی که هارون داشت برای علی (ع) ثابت کرد، جز نبوّت که باب آن برای ابد بسته شد.(4)
پیامبر (ص) در حدیث ثقلین همگان را به پیروی از قرآن و عترت فراخواند.(5)
پی نوشتها:
1 – پیام قرآن، ج9، ص 194.
2 – سوره مائده، آیه 77 ر.ک: تفسیر نمونه، ج5، ص 4 به بعد.
3 – فروغ ولایت ، ص 117 – 118.
4 – همان.
5 – پیام قرآن، ج9، ص 94.
منبع:سایت انوار طاها
- [سایر] رسول اکرم(ص)، چگونه حضرت علی(ع) را معرفی کردند؟
- [سایر] آیا پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در اذان و اقامه شان ذکر اشهد ان محمد رسول الله و اشهد ان علیا ولی الله را می گفتند؟
- [سایر] چرا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بعد از ابلاغ خلافت امام علی علیه السلام توسط خداوند متعال ، از ابلاغ صریح آن می ترسید؟
- [سایر] چرا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بعد از ابلاغ خلافت امام علی علیه السلام توسط خداوند متعال ، از ابلاغ صریح آن می ترسید؟
- [سایر] به روایت ابن هشام: به هنگام مرگ حضرت محمد(ص)، عباس (عموی پیامبر) از حضرت علی(ع) خواست که نزد پیامبر(ص) برود و درباره جانشین آینده وی، نظر خواهی کند، اما حضرت علی از اینکار پرهیز کرد و گفت: (مرا با این سؤال کاری نیست و اگر سید(حضرت محمد) ما را منع کند یقین میباید دانست که هیچکس بعد از وی چیزی به ما ندهد). (سیرت رسول الله، ج 2، ص 1112). سؤال این است که؛ اگر حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع) را به جانشینی خود در غدیر خم انتخاب کرده بود، دلیل این سؤال چه بوده است؟ چرا حضرت علی در پاسخ اشارهای به ماجرای غدیر خم نکرد؟
- [سایر] چه دلیلی بر همسانی پیامبراکرم(ص) و حضرت علی(ع) در شهود عرفانی وجود دارد؟
- [سایر] فلسفه زندگی زاهدانه رسول خدا(ص) و علی مرتضی(ع) چیست؟
- [سایر] نظر و دیدگاه حضرت علی(ع) درباره جانشین پیامبراکرم(ص) چه بوده است؟
- [سایر] دیدگاه پیامبر اسلام(ص) راجع به محبّت و دوستی علی (ع) چیست؟
- [سایر] چرا پیامبر اسلام(ص) امامت حضرت علی(ع) را به صورت مکتوب بیان نکردند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.