بر اساس اعتقادات کلامی و مفاد روایات، ارواح معصومین علیهم السلام سال ها پیش از خلقت ابدان مطهره آن بزرگواران آفریده شده اند. چنان چه در زیارت شریفه جامعه کبیره که از امام هادی علیه السلام نقل شده همه ما می خوانیم: (خلقکم الله انواراً فجعلکم بعرشه محدقین حتی منّ علینا بکم فجعلکم فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه...).[1]
خدا شما را (به صورت) انواری آفرید و در اطراف عرش خودش قرار داد تا این که بر ما منت نهاد و شما را (به دنیا انتقال داد) و در خانه هایی قرار داد که امر به رفعت اش فرمود و به ذکر نام خدا در آن فرمان داد. و بر اساس برخی روایات (نور فاطمه سلام الله علیها را هزار سال پیش از آمدنش به دنیا آفرید)[2]
بنابر این آن چه از زیارت آن بانوی مکرمه در روز یک شنبه که به محضر آن حضرت عرض می کنیم: (السلام علیک یا ممتحنة امتحنک الذی خلقک قبل ان یخلقک و کنت لما امتحنک به صابرة...)[3] (سلام بر تو ای آزمایش شده، آن کس که تو را آفرید پیش از آن که تورا خلق کند آزمودت و تو در آن آزمایش بردبار و شکیبا بودی) معلوم می شود این است که آن بزرگوار از ناحیه خداوند متعال مورد آزمایش و امتحان قرار گرفته است پیش از آن که خلق بشود یعنی به دنیا بیاید آن هنگامی که روح آن بانوی جلیله نوری از انوار بوده و خداوند او را سال ها پیش از آفریدن بدن مطهر اش آفرید و بر اساس روایات در اطراف عرش الهی جای داشت.[4] و از آن جا که خداوند متعال عالم به همه امور است، امتحان فاطمه زهرا علیها السلام به جهت اظهار مقام والا و جایگاه حقیقی آن حضرت صورت گرفته است و چون فلسفه عقلایی امتحان اینست که استعداد و قابلیت شخص مورد آزمایش معلوم شود به همین جهت می بینیم خداوند متعال از باب این که خالق عقل می باشد این امتحان الهی را در مورد حضرت فاطمه علیها السلام به اجرا گذاشته و او را امتحان فرموده تا مستودع و حامل اسرار الهیه باشد و این چیزی است که مشیت و اراده الهی آن را در مورد حضرت صدیقه طاهره اقتضا کرده است، و البته درک حقیقت آن فوق فهم بشر است لذا آن بانوی بزرگوار از این امتحان کامیاب و موفق در آمده به گونه ای که مستحق لقب (صابره) شده است.
این که ماهیت این امتحان و این که در چه موضوعی بوده و کیفیت آن چگونه بوده است؟ باید گفت که حقیقت این امور را فقط خدا و ائمه معصومین که حاملان اسرار الهی اند می دانند ولی با این وجود (آن چه از روایات استفاده می شود این است که آن حضرت در مورد تحمّل علم و دانش و امانت الهی مورد امتحان و آزمایش قرار گرفته و خدای متعال او را واجد صابر بر حمل علم و امانت الهی یافته و به همین جهت مستحق حمل اسرار ربّانی گردیده است).[5]
جابر بن عبد الله انصاری از ابی عبد الله علیه السلام نقل کرده است که فرمود: (فاطمه زهرا) (زهرا نامیده شد زیرا خداوند متعال او را از عظمت خودش آفرید... به گونه ای که خدای تعالی درباره ماهیت نور فاطمه به ملائکه می گوید که نص و صریح فرمایش خداوند اینست: آن (فاطمه) نوری از نور من است (که) در آسمانم جا داده ام، از عظمت ام آفریده ام از صلب برترین پیامبرانم او را خارج کردم و از آن نور امامانی را که امر مرا اقامه می کنند و به حق من هدایت می کنند، خارج گردانیدم، و آنان را جانشینان خودم در روی زمین بعد از انقضاء وحی ام قرار دادم).[6]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 اسرار فاطمیه، محمد فاضل مسعودی.
2 شرح زیارت جامعه کبیره، سید عبدالله شبر.
پاورقی ها:
[1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 613، بحار، ج 99، ص 130.
[2] . مسعودی، فاضل، اسرار فاطمیه، ص 54.
[3] . مسعودی، شیخ محمد فاضل، اسرار فاطمیه، ص 54؛ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 100.
[4] . همان.
[5] . مسعوی، شیخ محمد فاضل، ص 55.
[6] . همان، ص 83.
