بسیج مردمی در طی جنگ به همت مسئولان عالی رتبه نظام و نهادهای متولی این امر همچون بسیج و ستاد تبلیغات جنگ صورت می‌گرفت اما با توجه به محبوبیت بالای امام و اینکه ایشان علاوه بر رهبری سیاسی، از مراجع بزرگ شیعه نیز به شمار می‌رفتند، ایشان در تهییج و حضور مردم در جبهه‌ها نقش عمده‌ای داشتند؛ طوری که با یک فرمان امام، سیل گروه‌های مردمی به جبهه‌های نبرد سرازیر می‌شد. پس از عزل بنی‌صدر با توجه به اینکه وی به عنوان فرماندهی کل قوا با به کارگیری نیروهای مردمی به بهانه نداشتن تخصص لازم مخالف بود و از طرفی در چندین عملیات عمده، برای بازپس گیری مناطق اشغال شده با شکست مواجه شد، اهمیت حضور نیروهای مردمی در قالب نیروهای بسیجی و سپاهی بیشتر شد و همین مسئله باعث اجرای عملیات‌های موفق نظامی یکی پس از دیگری شد.
به کارگیری مفاهیمی مانند حفظ دین، دفاع از کشور، دفاع از مردم و نوامیس و ... در بیانات امام، در بسیج مردم بسیار مؤثر بود و سرنوشت جنگ را به نفع ایران تغییر داد. امام با اصلی دانستن مسئله جنگ، مردم و مسئولان کشور را به حمایت از رزمندگان اسلام فرا خواندند و از این طریق دشمن را از دستیابی به اهدافش ناکام ساختند. اعزام نیروهای مردمی به جبهه‌ها در قالب (سپاهیان حضرت محمد (صلی الله علیه و آله ) و یا (سپاهیان حضرت مهدی (علیه السلام) ) در این چارچوب صورت می‌گرفت. در مجموع به دلیل اینکه نیروهای مسلح ایران به نیروهای داوطلب مردمی اتکا داشتند، این حضورها نقش بسزایی در چگونگی تداوم و اختتام جنگ ایفا کرد.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
