اوضاع سیاسی عراق در آغاز جنگ، در سال 1359 چگونه بود و انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری در اوضاع سیاسی این کشور داشت؟
بافت اجتماعی و جمعیتی عراق به گونه‌ای است که همواره حکومت‌های مستقر در این کشور را دچار بی‌ثباتی و بحران نموده است و تشدید همین بحران داخلی در عراق بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از جمله عوامل مؤثر در ایجاد جنگ تحمیلی بوده است. شیعیان این کشور به عنوان اکثریت مردم (بیش از 55 درصد) به دلایل ایدئولوژیک و سیاسی همواره با حاکمیت بعث در نزاع و ستیز بوده‌اند. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موجب ایجاد موج اسلام خواهی در کشورهای منطقه گردید و گروه‌های شیعه عراقی را در مخالفت با حکومت جدی‌تر ساخت. مهم‌ترین گروه شیعه‌ی مخالف، )حزب الدعوه اسلامی( بود. شیعیان عراق با برگزاری تظاهراتی در مراسم محرم سال 1979 در این کشور، خواهان اصلاحات اجتماعی و استقرار حکومت اسلامی شدند. آقای )هرایر دکمچیان(، استاد دانشگاه نیویورک در کتاب خود به نام )جنبش‌های اسلامی در جهان عرب( که در سال 1985 در نیویورک به چاپ رسید، می‌نویسد: دولت عراق با توجه به الهاماتی که مبارزان شیعه از جانب آیت‌الله خمینی می‌گیرند، حزب الدعوه را همچون ستون پنجمی می‌داند که هدفش ادغام ایران و عراق است. دولت عراق در پاسخ، [آیت‌الله] محمد باقر صدر را در ژوئن 1979 دستگیر کرد و تظاهرات وسیع ناشی از آن در محله‌ی شیعی الثوره بغداد را به شدت در هم کوبید. عظمت و گستردگی سرکوب باعث بروز شکاف در شورای فرماندهی (عراق)شد و همین موجب گردید تا اندکی پس از روی کار آمدن صدام حسین در 23 ژوئیه 1979، تعداد 22 مقام بلند پایه بعثی اعدام شوند. اعلام حمایت مطلق آیت‌الله صدر از انقلاب اسلامی ایران و تشویق مبارزه مسلحانه علیه بعث، رژیم عراق را واداشت تا او را به خاطر طرح‌ریزی تشکیل یک حکومت شیعه در عراق به خیانت متهم کند. آیت‌الله محمد باقر صدر و خواهر فعال او بنت‌الهدی صدر به بغداد منتقل و در آوریل 1981 (فروردین 1359) اعدام شدند. در ماه‌های قبل از جنگ، تظاهرات و اعتراضات و در یک مورد سوء قصد علیه مسئولان بعثی در عراق به وقوع می‌پیوندد که مقامات رژیم آنها را به عوامل جمهوری اسلامی ایران نسبت می‌دهند و این حوادث نشان دهنده این است که اوضاع داخلی عراق تا چه میزان بر اثر انقلاب اسلامی آسیب‌پذیر شده است. رژیم عراق همچنین شورش کردهای شمال عراق را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، متأثر از انقلاب ایران می‌داند تا جایی که رئیس جمهوری [وقت] عراق به زعم خود یکی از دلایل لغو موافقت‌نامه الجزایر را دخالت جمهوری اسلامی ایران در قضیه اکراد می‌داند. وی در نطق 17 سپتامبر 1980 چند روز قبل از حمله سراسری عراق به ایران می‌گوید: ایران از پسران بارزانی دعوت نموده است و قصد دارد آنان را علیه عراق تحریک کند. منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
عنوان سوال:

اوضاع سیاسی عراق در آغاز جنگ، در سال 1359 چگونه بود و انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری در اوضاع سیاسی این کشور داشت؟


پاسخ:

بافت اجتماعی و جمعیتی عراق به گونه‌ای است که همواره حکومت‌های مستقر در این کشور را دچار بی‌ثباتی و بحران نموده است و تشدید همین بحران داخلی در عراق بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از جمله عوامل مؤثر در ایجاد جنگ تحمیلی بوده است. شیعیان این کشور به عنوان اکثریت مردم (بیش از 55 درصد) به دلایل ایدئولوژیک و سیاسی همواره با حاکمیت بعث در نزاع و ستیز بوده‌اند.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موجب ایجاد موج اسلام خواهی در کشورهای منطقه گردید و گروه‌های شیعه عراقی را در مخالفت با حکومت جدی‌تر ساخت. مهم‌ترین گروه شیعه‌ی مخالف، )حزب الدعوه اسلامی( بود. شیعیان عراق با برگزاری تظاهراتی در مراسم محرم سال 1979 در این کشور، خواهان اصلاحات اجتماعی و استقرار حکومت اسلامی شدند. آقای )هرایر دکمچیان(، استاد دانشگاه نیویورک در کتاب خود به نام )جنبش‌های اسلامی در جهان عرب( که در سال 1985 در نیویورک به چاپ رسید، می‌نویسد:
دولت عراق با توجه به الهاماتی که مبارزان شیعه از جانب آیت‌الله خمینی می‌گیرند، حزب الدعوه را همچون ستون پنجمی می‌داند که هدفش ادغام ایران و عراق است. دولت عراق در پاسخ، [آیت‌الله] محمد باقر صدر را در ژوئن 1979 دستگیر کرد و تظاهرات وسیع ناشی از آن در محله‌ی شیعی الثوره بغداد را به شدت در هم کوبید. عظمت و گستردگی سرکوب باعث بروز شکاف در شورای فرماندهی (عراق)شد و همین موجب گردید تا اندکی پس از روی کار آمدن صدام حسین در 23 ژوئیه 1979، تعداد 22 مقام بلند پایه بعثی اعدام شوند. اعلام حمایت مطلق آیت‌الله صدر از انقلاب اسلامی ایران و تشویق مبارزه مسلحانه علیه بعث، رژیم عراق را واداشت تا او را به خاطر طرح‌ریزی تشکیل یک حکومت شیعه در عراق به خیانت متهم کند. آیت‌الله محمد باقر صدر و خواهر فعال او بنت‌الهدی صدر به بغداد منتقل و در آوریل 1981 (فروردین 1359) اعدام شدند.
در ماه‌های قبل از جنگ، تظاهرات و اعتراضات و در یک مورد سوء قصد علیه مسئولان بعثی در عراق به وقوع می‌پیوندد که مقامات رژیم آنها را به عوامل جمهوری اسلامی ایران نسبت می‌دهند و این حوادث نشان دهنده این است که اوضاع داخلی عراق تا چه میزان بر اثر انقلاب اسلامی آسیب‌پذیر شده است.
رژیم عراق همچنین شورش کردهای شمال عراق را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، متأثر از انقلاب ایران می‌داند تا جایی که رئیس جمهوری [وقت] عراق به زعم خود یکی از دلایل لغو موافقت‌نامه الجزایر را دخالت جمهوری اسلامی ایران در قضیه اکراد می‌داند. وی در نطق 17 سپتامبر 1980 چند روز قبل از حمله سراسری عراق به ایران می‌گوید: ایران از پسران بارزانی دعوت نموده است و قصد دارد آنان را علیه عراق تحریک کند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین