لیلة المبیت چیست و چه واقعه ای در آن شب به وقوع پیوست؟

شب نخست از ماه ربیع الاول از سال سیزدهم بعثت را (لیلة المبیت) گویند. در آن شب حضرت علی(علیه السلام) به جای رسول الله(صلی الله علیه وآله) در بستر ایشان خوابید. زیرا رسول الله(صلی الله علیه وآله) به وحی الهی دریافته بود که مشرکان و کفار مکه قصد کشتن او را دارند. لذا مأموریت یافت از شهر مکه خارج شده و مولی علی(علیه السلام) را به جای خویش قرار دهد[1].
قرطبی از علما و مفسران اهل سنّت در این باره ذیل آیه 30 از سوره انفال (و اذا یمر بک الذین کفروا لیثبتوک او تقتلوک او یخرجوک و یمکرون و یمکر الله و الله خیر الماکرین)، گوید: این آیه در مورد گزارش اجتماع مشرکان در دارالندوه است. آنان در آنجا در صدد مکر و خدعه نسبت به پیامبر(صلی الله علیه وآله) برآمده تصمیم گرفتند ایشان را بکشند. لذا کنار در منزل آن حضرت بیتوته کرده و منتظر خارج شدن ایشان شدند تا وقتی که خارج شد او را بکشند. اما رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به علی بن ابیطالب فرموده بود که در بستر او بخوابد و از خدا خواست که وجود او را از آنان پوشیده بدارد[2]. خداوند چشمانشان را از او نابینا کرد. او از آن محل در حالی که خواب مشرکان را فراگرفته بود، خارج شد و بر سرهایشان خاک نهاد و رفت. وقتی صبح کردند، علی بیرون آمده اطلاع داد که کسی در منزل نیست. آنان دانستند که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) از دستشان نجات پیدا کرده و رفته است.
قرطبی بعد از نقل این گزارش گوید: این ماجرا در سیره و غیر آن مشهور است[3].
به هر طریق از این رخداد بی نظیر می توان به نتایج ذیل پی برد: درجه ایثار فوق العاده امام علی(علیه السلام) و تبعیت محض ایشان نسبت به فرامین الهی و نبوی(صلی الله علیه وآله)، و عشق و علاقه غیر قابل توصیف آن بزرگوار نسبت به رهبر و مقتدای خود و این نکته که در مواردی که خطر هست و نظام اسلامی را تهدید می کند برای حفظ آن می بایست بهترین شخصیتها حتی وجود مقدس علی بن ابیطالب(علیه السلام) فدا گردد. نظیر آن را در ماجرای شهادت امام حسین(علیه السلام) برای حفظ اسلام می توان یاد کرد. و این مطلب که ظاهراً امام علی(علیه السلام) همچنان که در آیه مباهله بدان اشاره شده، نفس رسول الله(صلی الله علیه وآله) را نفس خویش و صیانت و حمایت از ایشان را صیانت و حمایت از خویش می دیدند و در معرض خطر قرار گرفتن آن نفس قدسی را در معرض خطر قرار گرفتن نفس خویش می دیدند، از زاویه دیگر نیز می توان گفت که چون رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نفس علی(علیه السلام) را نفس خویش می دید، برای مصون نگاهداشتن ریشه اسلام که بستگی به حیات رسول خدا(صلی الله علیه وآله) داشت، از خویشتن خویش که همان نفس قدسی علی بن ابیطالب باشد، مایه گذاردند. و این به مکانت و ارزش غیر قابل ادراک و توصیف مولا علی(علیه السلام) دلالت می کند[4].
پی نوشتها:
[1]. برای توضیح بیشتر بنگرید به منتهی الامال، ج 1، ص 110، تا 112 (نشر هجرت); تفسیر قرطبی، ج 2، ص 21.
[2]. در متن عبارت آمده است: (و دعا الله عزوجل ان یعمی علیهم اثره).
[3]. الجامع لاحکام القرآن، ج 4، ص 397.
[4]. و نتایج دیگری که درک آن برای همگان از جمله نگارنده امکان ندارد.
www.mazaheb.ir