لیلة المبیت چه شبی است و چه حادثه ای در آن رخ داده است ؟

لیلة المبیت شبی بود که امام علی(ع) در بستر پیامبرخوابید تا نقشه قتل پیامبر خنثی گردد. در سال سیزدهم بعثت به دنبال انعقاد پیمان عقبه دوم در شب سیزدهم ذی حجه، میان پیامبر اسلام و یثربیان که مردم مدینه پیامبر را به شهر خودشان دعوت کردند و در برابر تهاجم قریشیان آماده دفاع و حمایت از پیامبر شدند، از فردای آن روز مسلمانان مکه به تدریج به آن دیار هجرت نمودند. سران قریش که بعداً به این جریان پی بردند، احساس خطر کردند و در پی چاره برآمدند.

در آخر ماه صفر سال چهاردهم بعثت در دارالندوة (مجلس شورای مکه) اجتماع نمودند. در این شورا برخی پیشنهاد کردند که پیامبر را تبعید یا زندانی کنند، ولی این پیشنهاد به تصویب نرسید. پیشنهاد دیگری مطرح شد که پیامبر را به قتل برسانند، که به تصویب رسید، با این شرط که شبانه به صورت دسته جمعی و از همه قبایل بر سر حضرت محمد بریزند و او را در بستر خواب قطعه قطعه کنند. در این صورت قاتل یک نفر نخواهد بود و بنی هاشم نمی‌توانند با همه جنگ کند. و ماجرا ناچار با گرفتن خون بها فیصله می‌یابد. سران قریش برای اجرای این نقشه شب اول ربیع الاول را انتخاب نمودند.
خداوند از طریق پیک وحی پیامبر را از این نقشه آگاه نمود. (و اذ یمکر بک الذین کفروا لیثبتوک أو یقتلوک أو یخرجوک و یمکرون و یمکر الله والله خیر الماکرین؛ به یادآور هنگامی را که کافران نقشه می‌کشیدند که تو را به زندان بیافکنند، یا به قتل برسانند و یا از مکه خارج سازند. آنان چاره می‌اندیشیدند و خداوند هم چاره می‌اندیشد و تدبیر می‌کند و خدا بهترین چاره جویان است).(1)
پیامبر(ص) برای خنثی کردن نقشه دشمن از شیوه (رد گم کردن) استفاده کرد و بدین منظور با علی(ع) صحبت کرد و فرمود: امشب در بستر من بخواب و آن پارچه سبزی را که من هر شب بر روی خود می‌کشیدم، بر روی خود بکش تا تصور کنند من در بستر خفته‌ام و موقتاً از تعقیب من دست بردارند. علی(ع) به دستور پیامبر(ص) جامه عمل پوشاند. مأموران قریش از سرشب خانه پیامبر را محاصره کردند، که تا صبح ادامه داشت و سپس با شمشیرهای برهنه به خانه هجوم بردند. علی(ع) از بستر برخاست. آنان با دیدن علی(ع) سخت بر آشتفتند و به وی گفتند: محمد کجا است؟ حضرت فرمود: مگر او را به من سپرده بودید که از من بخواهید؟! در این هنگام به سوی علی(ع) یورش بردند و به نقل برخی از مورخان او را آزردند و آن گاه وی را به سوی مسجدالحرام کشیدند و پس از بازداشت مختصری او را رها کردند(2) و در پی تعقیب پیامبر برآمدند. این شب را که حضرت علی(ع) در بستر پیامبر خوابید و خودش را برای سلامتی پیامبر در معرض خطر قرار داد، لیلةالمبیت می‌نامند. قرآن درباره فداکاری این شب علی(ع) می‌فرماید: (و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله والله رؤف بالعباد؛(3) برخی از مردم با ایمان(علی در لیلةالمبیت) جان خود را برای کسب خشنودی خدا می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگانش مهربان است).(4)

پی نوشت:
1 -سوره انفال (8) آیه 30.
2 - تاریخ طبری، ج‌2، ص 444.
3 - بقره (2) آیه 207.
4 - ر. ک: مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص 37 تا 40.