در این رابطه گفته شده که رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، سه پسر و چهار دختر داشته است و در میان همسران او، تنها دو نفر صاحب فرزند شدند؛ از خدیجه شش فرزند و از ماریه یک پسر.بحارالانوار، ج 22، ص 151. آخرین فرزند پیامبر(صلی الله علیه وآله)، ابراهیم بود که در سال هشتم هجری در مدینه منوره از ماریه قبطیه به دنیا آمد و پس از یک سال و شش ماه و چند روز مرد.اعلام الوری، ج 1، ص 275. درباره فرزندان حضرت خدیجه، به نکات ذیل توجه کنید: 1. غالب مورخان و محدثان اذعان دارند که حضرت خدیجه بعد از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله)، صاحب شش فرزند شد؛ قاسم، عبداللَّه، ام کلثوم، رقیه، زینب و فاطمه زهرا(علیه السلام).همان؛ بحارالانوار، ج 22، ص 151. پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) در جواب انتقاد عایشه از خدیجه فرمود: او برای من، قاسم، عبداللَّه، فاطمه، رقیه، ام کلثوم و زینب را به دنیا آورد.بحارالانوار، ج 16، ص‌3. 2. برخی به اشتباه مدعی‌اند که پیامبر(صلی الله علیه وآله)، از خدیجه به جز چهار دختر، چهار پسر به نام‌های قاسم، عبداللَّه، طیب و طاهر داشت و حال آن‌که پیامبر از خدیجه دو پسر به نام‌های قاسم و عبداللَّه بیشتر نداشت و طیب و طاهر القاب عبداللَّه هستند.اعلام الوری، ج 1، ص 275. 3. شش فرزند پیامبر از خدیجه، عبارتند از: الف) قاسم؛ او اولین فرزند پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به نام وی، (ابوالقاسم) کنیه گرفت.تاریخ پیامبر اسلام، ص 76. وقتی وی به دنیا آمد، بیش از هفت شب نماند و از دنیا رفت‌بحارالانوار، ج 22، ص 152 و 166. و بر پایه روایت دیگر، قاسم یک ساله بود که چشم از جهان فرو بست.همان، ص 166. ب) عبداللَّه؛ وی پس از بعثت به دنیا آمد و در کودکی از دنیا رفت.همان، ص 152 . پس از وفات او، عاص بن وائل سهمی، رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را ابتر خواند و سوره کوثر، در پاسخ وی نازل گردید.الدرالمنثور، ج 6، ص 197. ج) زینب؛ او بزرگ‌ترین دختر پیامبر است که بعد از قاسم، در سی سالگی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) متولد شد و پسر خاله او، ابوالعاص (فرزند هاله) او را در عصر جاهلی به همسری گرفت. امامه، حاصل این پیوند است. زینب در سال هفتم هجری، در مدینه درگذشت و در بقیع، به خاک سپرده شد.اعلام الوری، ج 1، ص 276؛ بحارالانوار، ج 22، ص 151؛ تاریخ پیامبر اسلام، ص 76. د) رقیه؛ وی پیش از اسلام با عتبه فرزند ابولهب ازدواج کرد. عتبه پس از بعثت، او را بسیار آزار داد و پس از نزول سوره (مسد)، به دستور پدر و مادرش، او را طلاق داد.الدرالمنثور، ج 6، ص 408؛ اعلام الوری، ج 1، ص 276؛ بحارالانوار، ج 22، ص‌152. او سپس به همسری عثمان بن عفان درآمد و سرانجام در سال دوم هجری‌و بعد از پیکار بدر، وفات یافت و در کنار بقیع دفن شد.اصول کافی، ج 1، ص 439؛ اعلام الوری، ج 1، ص 276 . ه) ام کلثوم؛ او نیز پیش از اسلام به عقد عتیبه، فرزند دیگر ابولهب درآمد و از او جدا شد و پس از درگذشت خواهرش رقیه، به همسری عثمان درآمد و در زمان کوتاهی درگذشت و در بقیع، دفن شد.بحارالانوار، ج 22، ص 166. و) فاطمه زهرا(علیها السلام)؛ وی، کوچک‌ترین فرزند و یگانه بازمانده پیامبر است که به همسری حضرت علی(علیه السلام) در آمد.همان، ص 151. 4. به ادعای برخی از دانشمندان معاصر،ر.ک: الصحیح فی سیرة النبی الاعظم(صلی الله علیه وآله)، ج 1، ص 121 - 131. برخی از فرزندان پیامبر ازحضرت خدیجه، ممکن است فرزند واقعی پیامبر نباشد؛ بلکه فرزند خوانده آن حضرت بوده‌اند و عرب فرزند خوانده یا ربیبه را هم فرزند می‌نامد. درباره زینب، رقیه و ام کلثوم، این احتمال داده شده است که این دختران، دختر خوانده‌های پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) بوده‌اند. به عنوان مثال، برخی می‌گویند که رقیه و زینب، دختران هاله، خواهر خدیجه بودند و بعضی نیز مدعی‌اند که رقیه و زینب، متعلق به جحش بودند و فرزند خوانده پیامبر اسلام گردیدند. (برای آگاهی بیشتر در رابطه با این نظریه به این کتابها مراجعه بفرمایند: ازواج النبی و بناته ، تألیف الشیخ نجاح الطائی؛ الصحیح من سیرة النبی الأعظم نوشته سید جعفر مرتضی و...) www.porseman.org
در این رابطه گفته شده که رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، سه پسر و چهار دختر داشته است و در میان همسران او، تنها دو نفر صاحب فرزند شدند؛ از خدیجه شش فرزند و از ماریه یک پسر.بحارالانوار، ج 22، ص 151.
آخرین فرزند پیامبر(صلی الله علیه وآله)، ابراهیم بود که در سال هشتم هجری در مدینه منوره از ماریه قبطیه به دنیا آمد و پس از یک سال و شش ماه و چند روز مرد.اعلام الوری، ج 1، ص 275.
درباره فرزندان حضرت خدیجه، به نکات ذیل توجه کنید:
1. غالب مورخان و محدثان اذعان دارند که حضرت خدیجه بعد از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله)، صاحب شش فرزند شد؛ قاسم، عبداللَّه، ام کلثوم، رقیه، زینب و فاطمه زهرا(علیه السلام).همان؛ بحارالانوار، ج 22، ص 151. پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) در جواب انتقاد عایشه از خدیجه فرمود: او برای من، قاسم، عبداللَّه، فاطمه، رقیه، ام کلثوم و زینب را به دنیا آورد.بحارالانوار، ج 16، ص3.
2. برخی به اشتباه مدعیاند که پیامبر(صلی الله علیه وآله)، از خدیجه به جز چهار دختر، چهار پسر به نامهای قاسم، عبداللَّه، طیب و طاهر داشت و حال آنکه پیامبر از خدیجه دو پسر به نامهای قاسم و عبداللَّه بیشتر نداشت و طیب و طاهر القاب عبداللَّه هستند.اعلام الوری، ج 1، ص 275.
3. شش فرزند پیامبر از خدیجه، عبارتند از:
الف) قاسم؛ او اولین فرزند پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به نام وی، (ابوالقاسم) کنیه گرفت.تاریخ پیامبر اسلام، ص 76. وقتی وی به دنیا آمد، بیش از هفت شب نماند و از دنیا رفتبحارالانوار، ج 22، ص 152 و 166. و بر پایه روایت دیگر، قاسم یک ساله بود که چشم از جهان فرو بست.همان، ص 166.
ب) عبداللَّه؛ وی پس از بعثت به دنیا آمد و در کودکی از دنیا رفت.همان، ص 152 . پس از وفات او، عاص بن وائل سهمی، رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را ابتر خواند و سوره کوثر، در پاسخ وی نازل گردید.الدرالمنثور، ج 6، ص 197.
ج) زینب؛ او بزرگترین دختر پیامبر است که بعد از قاسم، در سی سالگی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) متولد شد و پسر خاله او، ابوالعاص (فرزند هاله) او را در عصر جاهلی به همسری گرفت. امامه، حاصل این پیوند است. زینب در سال هفتم هجری، در مدینه درگذشت و در بقیع، به خاک سپرده شد.اعلام الوری، ج 1، ص 276؛ بحارالانوار، ج 22، ص 151؛ تاریخ پیامبر اسلام، ص 76.
د) رقیه؛ وی پیش از اسلام با عتبه فرزند ابولهب ازدواج کرد. عتبه پس از بعثت، او را بسیار آزار داد و پس از نزول سوره (مسد)، به دستور پدر و مادرش، او را طلاق داد.الدرالمنثور، ج 6، ص 408؛ اعلام الوری، ج 1، ص 276؛ بحارالانوار، ج 22، ص152. او سپس به همسری عثمان بن عفان درآمد و سرانجام در سال دوم هجریو بعد از پیکار بدر، وفات یافت و در کنار بقیع دفن شد.اصول کافی، ج 1، ص 439؛ اعلام الوری، ج 1، ص 276 .
ه) ام کلثوم؛ او نیز پیش از اسلام به عقد عتیبه، فرزند دیگر ابولهب درآمد و از او جدا شد و پس از درگذشت خواهرش رقیه، به همسری عثمان درآمد و در زمان کوتاهی درگذشت و در بقیع، دفن شد.بحارالانوار، ج 22، ص 166.
و) فاطمه زهرا(علیها السلام)؛ وی، کوچکترین فرزند و یگانه بازمانده پیامبر است که به همسری حضرت علی(علیه السلام) در آمد.همان، ص 151.
4. به ادعای برخی از دانشمندان معاصر،ر.ک: الصحیح فی سیرة النبی الاعظم(صلی الله علیه وآله)، ج 1، ص 121 - 131. برخی از فرزندان پیامبر ازحضرت خدیجه، ممکن است فرزند واقعی پیامبر نباشد؛ بلکه فرزند خوانده آن حضرت بودهاند و عرب فرزند خوانده یا ربیبه را هم فرزند مینامد. درباره زینب، رقیه و ام کلثوم، این احتمال داده شده است که این دختران، دختر خواندههای پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) بودهاند. به عنوان مثال، برخی میگویند که رقیه و زینب، دختران هاله، خواهر خدیجه بودند و بعضی نیز مدعیاند که رقیه و زینب، متعلق به جحش بودند و فرزند خوانده پیامبر اسلام گردیدند. (برای آگاهی بیشتر در رابطه با این نظریه به این کتابها مراجعه بفرمایند: ازواج النبی و بناته ، تألیف الشیخ نجاح الطائی؛ الصحیح من سیرة النبی الأعظم نوشته سید جعفر مرتضی و...)
www.porseman.org
- [سایر] حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) چند فرزند داشت (اعم از دختر و پسر) توضیح دهید.؟
- [سایر] حضرت محمد-صلی الله علیه و آله - چه مذهبی داشتند؟
- [سایر] چرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برای حضرت خدیجه نماز میت نخواندند؟
- [سایر] حضرت پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم در چه تاریخی فوت کردند؟
- [سایر] قبل از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله چه کسانی به نام «محمد» نام گذاری شده بودند؟ آیا در تاریخ نامشان ذکر شده است؟
- [سایر] هدف از بعثت حضرت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله و سلم ) چیست ؟
- [سایر] چرا حضرت محمد صلی الله علیه و آله، مهدی موعود نباشد؟
- [سایر] معرفی اجمالی از سوره محمد صلی الله علیه و آله ارایه نمایید.
- [سایر] مراحل سهگانه عصمت علمی پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن چگونه است؟
- [سایر] قرآن برای چه بر پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و آل او از مستحبات مؤکد است و هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد یا لقب یا کنیه آن جناب؛ مثل مصطفی و ابو القاسم، را بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد صلی الله علیه و آله یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابو القاسم بگوید یا بشنود اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.