شبهه: علومی که نزد امامان شیعه است با علومی که نزد غیر آن‌ها است تفاوتی ندارد و علم آنها هم مثل سایر دانشمندان، بشری است.

فرقهای زیادی بین علوم ائمه و علوم سایر انسان‌ها وجود دارد از جمله این‌که:
1- علوم دیگران اکتسابی است ولی علوم ائمه‌علیهم السلام لَدُنّی و الهی است؛
2- علوم مردم محدود است ولی علوم ائمه‌علیهم السلام مطلق[1] و فراگیر است؛
3- مردم از علوم غیبی برخوردار نیستند ولی ائمه به اذن الهی از علم غیب برخوردار هستند؛
4- علوم مردم از طریق حواس ظاهری است ولی علوم ائمه به طور عمده از راه الهام و افاضه به دست می‌آید؛
5- علوم ائمه حضوری است ولی علوم مردم غیر حضوری (حصولی)[2] است.
گرچه ائمه از طریق حصولی هم کسب علم می‌کنند ولی نقطه‌ی امتیاز همان حضوری بودن علم آن ها است. به جهت طولانی نشدن پاسخ، فقط قسم پنجم را توضیح می‌دهیم:
علم امام معصوم علم حضوری[3] و یا ارادی و اشائی[4] است، که از ناحیه‌ی پروردگار عطا شده و به طریق الهام، افاضه می‌شود. و یا از رسول و پیغمبر دیگر به آن ها می‌رسد و یا غیر از این، از راه های دیگری استفاده می‌نمایند (این نوع استفاده کردن از علوم) مخصوص امام است و سایر مردم از این موهبت الهی و عطیه‌ی خدایی محروم‌اند. پس در این جا مراد از علم، آن نیست که از امارات و حواس ظاهری در اثر استدلال بدست می‌آید؛ زیرا در این نوع از علوم همه‌ی مردم با امام‌علیه السلام شریک بوده و فرقی با امام ندارند. برای آن که تابع اسباب عادی و وسائل معمولی است و مخصوص یک نفر نیست بلکه تمام مردم و همه‌ی افراد می‌توانند از اسباب عادی، علم به دست آورند. ولی علمی که مورد نظر ماست آن علمی است که پروردگار و علام الغیوب به هیچ کس نداده مگر به کسی که اراده نموده و از میان بندگانش برگزیده و انتخاب کرده و او را بر همه‌ی جماعت دنیا امتیاز داده است. هم چنان که قرآن کریم به حضوری بودن علم ائمه‌علیهم السلام اشاره می‌کند: (لا یعلم تأویله الاّ الله و الراسخون فی العلم)[5]
این مطلب از مسلمات میان سنی و شیعه است که پیغمبر گرامی و جانشینان او، راسخون در علم هستند و خداوند علم و دانش آن ها را با علم و دانش خود مقرون ساخته و عالم بودن ایشان را به تأویل قرآن مجید و کتاب آسمانی در عرض علم خود به تأویل، قرار داده است، هم چنان که علم خداوند حضوری است پس علم راسخون در علم (پیامبرصلی الله علیه وآله و ائمه‌ علیهم السلام) هم حضوری است.
چنان که در اخبار و روایت هم به حضوری بودن علم ائمه‌علیهم السلام تأکید شده است. این اخبار و روایات چندین دسته هستند:
1- طایفه‌ای از احادیث تصریح کرده‌اند که ائمه‌علیهم السلام خزینه‌های علم پروردگارو موضع سرّ وحی و حجّت بالغه‌ی الهی هستند.[6]
2- دسته‌ی دیگری از احادیث دلالت دارند که ائمه علیهم السلام ورثه‌ی علم پیامبر صلی الله علیه وآله و وارث جمیع پیامبران و رسولان و اولی العزم هستند.[7]
از مجموع آیات و روایات استفاده می‌شود که علوم پیامبر صلی الله علیه وآله و ائمه‌علیهم السلام علوم الهی است و چون به معدن خزاین الهی متصل و از علم غیبت بهرمندند، علم حضوری و مطلق می‌باشد. به خلاف علوم عادی مردم که حصولی است و از طریق اسباب عادی و ظاهری حاصل می‌شود.
[1] . حسین مظفر، علم الامام، به قلم آقای محمد آصفی، ص 139.
[2] . همان، ص 115.
[3] . همان، ص 136.
[4] . مراد از علم اشائی که بعضی از دانشمندان فرموده‌اند، شأنی و قوه است که از آن تعبیر آورده‌اند به این که (لو شاء ان یعلم لعلم) یعنی هرگاه بخواهند و اراده بکنند که به چیزی عالم بشوند آشنا شده و دانا به آن چیز می‌باشند.
[5] . سوره آل عمران، آیه‌ی 7.
[6] . اصول کافی، ج 1، کتاب الحجه، باب ان الائمه ولاه امه الله و خزنه علمه.
[7] . الکافی، ج 1، باب الائمه ورثوا النبی‌صلی الله علیه وآله.
www.andisheqom.com