ازدواج یک امر مقدس و از سنّتهای الهی است و هر انسانی نیازمند به همسر میباشد و در دین اسلام نسبت به این امر تأکید زیادی شده است، و آثار و برکاتی که در این امر هست بر کسی پوشیده نیست. علی علیه السّلام هم مطابق این سنت الهی با حضرت فاطمه سلام الله علیها ازدواج کردند و آثار و برکات این ازدواج تا قیامت باقی و پابرجا خواهد بود. آنحضرت تا هنگامی که فاطمه سلام الله علیها در قید حیات بود همسر دیگری اختیار نکرد، همانگونه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم تا زمانی که خدیجه زنده بود همسر دیگری نگرفت. امّا علی علیه السّلام پس از شهادت فاطمه سلام الله علیها مجبور شد که ازدواج کند و همسری اختیار نماید تا به وضع ایتام و فرزندان آن حضرت که مادر خود را از دست داده بودند رسیدگی کند. و از طرفی فاطمه سلام الله علیها هم روز شهادتش ضمن وصایایی به علی علیه السّلام فرمود: مردان ناچارِ از داشتن همسر هستند (به همین جهت) شما (امامه) (نوه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم یعنی دختر زینب که دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم بود) را برای همسری اختیار کن، زیرا او همانند خودم نسبت به فرزندانم مهربان است.)[1] علی علیه السّلام برای آنکه به وصیت فاطمه سلام الله علیها عمل کرده باشد با امامه ازدواج کرد.)[2] اما زمان ازدواج را اکثر منابع تعیین نکردهاند و تنها در بحارالانوار چنین آمده است که علی علیه السّلام هفت روز پس از شهادت فاطمه سلام الله علیها طبق وصیت فاطمه سلام الله علیها با امامه بنت ابی العاص ازدواج کرد.)[3] بنابراین، اقدام علی علیه السّلام در ازدواج با امامه مطابق با وصیت حضرت زهرا سلام الله علیها بوده است. امّا اینکه اندک زمانی پس از شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها اقدام به ازدواج کردند، شاید چنین امری که در عرف امروز ناپسند به نظر میآید، در آن زمان اینگونه نبوده است. و البتّه این عمل به نشانه بیمهری علی علیه السّلام نسبت به همسر بزرگوارشان حضرت زهرا سلام الله علیها نبوده است و بلکه احترام فوقالعادهای هم برای همسرشان قائل بودند و به همین دلیل هم تا زمانی که فاطمه سلام الله علیها زنده بود با هیچ زن دیگری ازدواج نکرد. اگر روایت علامه را بپذیریم قطعنا باید نیاز فرزندان خرد سال علی(ع) به مادر را از علل اصلی ازدواج زود هنگام علی(ع) با امامه. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. پیامبر و یارانش، علی دامغانی. 2. زندگانی حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب، محمد جواد نجفی. 3. زندگی و سیمای امام علی(ع)، محمد تقی مدرسی. 4. نگاهی به زندگی علی(ع)، محمد محمدی اشتهاردی. 5. امام علی(ع) از ولادت تا شهادت: سید محمد کاظم قزوینی. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . صدوق، علل الشرایع، مؤسسة دارالحقة الثقافه، اول، 1416 ق، ج 1، ص 222. [2] . ابن اثیر، اسدالغابه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، اول، 1417 ق، ج 7، ص 25، قرطبی، استیعاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، 1415 ق، ج 4، ص351. [3] . مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج 42، ص 92.
چرا علی علیه السّلام هفت روز بعد از وفات حضرت فاطمه سلام الله علیها ازدواج کردند؟ آیا این از نظر تاریخی صحت دارد؟
ازدواج یک امر مقدس و از سنّتهای الهی است و هر انسانی نیازمند به همسر میباشد و در دین اسلام نسبت به این امر تأکید زیادی شده است، و آثار و برکاتی که در این امر هست بر کسی پوشیده نیست. علی علیه السّلام هم مطابق این سنت الهی با حضرت فاطمه سلام الله علیها ازدواج کردند و آثار و برکات این ازدواج تا قیامت باقی و پابرجا خواهد بود. آنحضرت تا هنگامی که فاطمه سلام الله علیها در قید حیات بود همسر دیگری اختیار نکرد، همانگونه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم تا زمانی که خدیجه زنده بود همسر دیگری نگرفت. امّا علی علیه السّلام پس از شهادت فاطمه سلام الله علیها مجبور شد که ازدواج کند و همسری اختیار نماید تا به وضع ایتام و فرزندان آن حضرت که مادر خود را از دست داده بودند رسیدگی کند. و از طرفی فاطمه سلام الله علیها هم روز شهادتش ضمن وصایایی به علی علیه السّلام فرمود: مردان ناچارِ از داشتن همسر هستند (به همین جهت) شما (امامه) (نوه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم یعنی دختر زینب که دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم بود) را برای همسری اختیار کن، زیرا او همانند خودم نسبت به فرزندانم مهربان است.)[1] علی علیه السّلام برای آنکه به وصیت فاطمه سلام الله علیها عمل کرده باشد با امامه ازدواج کرد.)[2] اما زمان ازدواج را اکثر منابع تعیین نکردهاند و تنها در بحارالانوار چنین آمده است که علی علیه السّلام هفت روز پس از شهادت فاطمه سلام الله علیها طبق وصیت فاطمه سلام الله علیها با امامه بنت ابی العاص ازدواج کرد.)[3] بنابراین، اقدام علی علیه السّلام در ازدواج با امامه مطابق با وصیت حضرت زهرا سلام الله علیها بوده است. امّا اینکه اندک زمانی پس از شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها اقدام به ازدواج کردند، شاید چنین امری که در عرف امروز ناپسند به نظر میآید، در آن زمان اینگونه نبوده است. و البتّه این عمل به نشانه بیمهری علی علیه السّلام نسبت به همسر بزرگوارشان حضرت زهرا سلام الله علیها نبوده است و بلکه احترام فوقالعادهای هم برای همسرشان قائل بودند و به همین دلیل هم تا زمانی که فاطمه سلام الله علیها زنده بود با هیچ زن دیگری ازدواج نکرد. اگر روایت علامه را بپذیریم قطعنا باید نیاز فرزندان خرد سال علی(ع) به مادر را از علل اصلی ازدواج زود هنگام علی(ع) با امامه.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. پیامبر و یارانش، علی دامغانی.
2. زندگانی حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب، محمد جواد نجفی.
3. زندگی و سیمای امام علی(ع)، محمد تقی مدرسی.
4. نگاهی به زندگی علی(ع)، محمد محمدی اشتهاردی.
5. امام علی(ع) از ولادت تا شهادت: سید محمد کاظم قزوینی.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . صدوق، علل الشرایع، مؤسسة دارالحقة الثقافه، اول، 1416 ق، ج 1، ص 222.
[2] . ابن اثیر، اسدالغابه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، اول، 1417 ق، ج 7، ص 25، قرطبی، استیعاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، 1415 ق، ج 4، ص351.
[3] . مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج 42، ص 92.
- [سایر] ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)چگونه بوده است؟
- [سایر] پیام های ازدواج حضرت فاطمه (علیها السلام) و حضرت علی (علیه السلام) را بیان کنید .
- [آیت الله سبحانی] اگر عاقد بگوید انکحت موکلاتی فاطمه، زهرا، زینب لموکِلی احمد، علی، حسین یعنی قصد دارد فاطمه را به عقد احمد و زهرا به عقد علی و زینب را به عقد حسین درآورد آیا چنین عقدی صحیح است؟
- [سایر] آیا آتش زدن درب خانه امام علی(علیه السلام) و بی احترامی عمر به حضرت زهرا(سلام الله علیها) سند تاریخی دارد؟
- [سایر] چرا حضرت علی (ع) قبل از حضرت فاطمه در را باز نکرد تا حضرت فاطمه (س) شهید نشود؟
- [سایر] آیا درست است که پیامبر به علت دعوای علی با فاطمه فرمود ( فاطمه بضعه منی)؟
- [سایر] سورهای که بر ازدواج حضرت امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) دلالت دارد، کدام است؟
- [سایر] چرا باید الگوی ما حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و یا حضرت علی(علیه السلام) باشد؟
- [سایر] نظر شیعه در مورد محسن، فرزند حضرت زهرا س و حضرت علی ع چیست؟
- [سایر] آیا پیامبر اسلام(ص) حضرت فاطمه(س) را در روز ازدواج به عنوان امانت به امام علی(ع) سپردند و حضرت علی(ع) در روز وفات ایشان نتوانستند امانتداری کنند؟
- [امام خمینی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلا فاطمه باشد می گوید: "زوجتی فاطمة خالعتها علی ما بذلت هی طالق" یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است.
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد می گوید: زَوْجَتِی فاطِمَةُ خلعتها عَلی ما بَذَلَتْ هِیَ طالِق (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است).
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر بخواهد خود صیغه طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ، هِیَ طالِقٌ) یعنی: (زنم فاطمه را در مقابل آنچه بخشید طلاق خلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خُلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد میگوید: (زَوْجَتِی فاطِمَةُ خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ یعنی: (زنم فاطمه را طلاق خُلع دادم، او رهاست).
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل انچه او بذل کرده از هم جدا شدیم پس او رها است و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید بارات زوجه موکلی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یا بگوید عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و لزوم گفتن فهی طالق در صیغه های ذکر شده مبنی بر احتیاط واجب است و اگر به جای علی ما بذلت بما بذلت بگوید اشکال ندارد
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. یعنی از زنم فاطمه در مقابل مهر او جدا شدم پس او رهاست، و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةُ مُوَکِّلِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق. و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی مهرها) (لمهرها) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ مَهْرِها فَهِیَ طالِقَ ) مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل آنچه بذل کرده او، پس او رهاست. و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَا بَذَلَتْ بمَا بَذَلَتْ) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند؛ چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد؛ باید بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او از هم جدا شدیم پس او رها است. و اگر دیگری را وکیل کند؛ وکیل باید بگوید: عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی ما بذلت) ، (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند ، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد بگوید : (بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ) و بنابر احتیاط لازم نیز بگوید : (فَهِیَ طالِقٌ) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او ، از هم جدا شدیم پس او رها است . و اگر دیگری را وکیل کند ، وکیل باید بگوید : (عَنْ قِبَلِ مُوَکّلِی بارَأْتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ) ، و در هر دو صورت اگر بجای کلمه (عَلی ما بَذَلَتْ) (بِما بَذَلَتْ) بگوید ، اشکال ندارد .
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر بخواهد صیغهی طلاق را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد، میگوید:(زَوجَتی فاطِمَةَ خالَعْتُها علی ما بَذَلَتْ هی طالِقٌ). (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است. )