چگونه وقتی امام علی (ع) هنوز بالغ نشده بودند ما او را از مسلمانان صدر اسلام می‌دانیم. (به عنوان اولین مرد مسلمان)؟

پاسخ اجمالی:
اسلام در لغت به معنی تسلیم شدن و گردن نهادن است و قرآن کریم دینی را که به سوی آن دعوت می‌کند از این روی اسلام نامیده که برنامه کلی آن تسلیم شدن انسان در مقابل خدای جهان است. علی (ع) در روز ایمان آوردن به پیامبر از لحاظ قدرت جسمی و رشد فکری به حدی رسیده بود که برای همه این کارها شایستگی داشت و از لحظه‌ای که دست پیمان خدمت و فداکاری به سوی رسول خدا دراز کرد در تصمیم خود راسخ بود و پیوسته گفتار خود را با کردار، توأم می‌ساخت و در تمام مراحل زندگی مونس پیغمبر بود. علی (ع) در قول و فعل خود از خطا و معصیت مصون است و داناترین مردم به معارف و شرایع است. علاوه بر این، حضرت یحیی هم در کودکی پیامبر شده و همچنین حضرت عیسی و چند نفر از امامان در کودکی به امامت رسیده‌اند.
پاسخ تفصیلی:
با عرض سلام خدمت پرسشگر محترم از اینکه سئوال خویش را با ما در میان گذاشته‌اید تشکر و قدردانی می‌شود.
در پاسخ از سؤال، در ابتدا دلایلی که بر اعتبار اسلام کودک اقامه شده با قطع نظر از عصمت بررسی می‌شود و در قسمت دوم به عصمت و ممتاز بودن ائمه وانبیاء از دیگران می‌پردازیم.
اما قسمت اول:
اولاً این که معروف است علی (ع) در سن هفت سالگی ایمان آورده از نظر تاریخی اختلافی است و مسلم نیست. از ابن مسعود نقل شده که در سن پانزده سالگی یا شانزده سالگی ایمان آورده است.
و باز شداد بن اوس نقل می‌کند که در پانزده سالگی. راوی دیگر نقل کرده در چهار ده سالگی و دیگری گفته در یازده سالگی و راوی دیگر نوشته در پانزده سالگی ایمان آورده است.[1]
ثانیاً: اگر قبول کنیم که در هفت سالگی ایمان آورده، می‌گوئیم سن بلوغ در احکام شرعیه معتبر است نه در امور عقلیه، ایمان بخدا و یگانگی او و تصدیق رسالت از امور عقلی است نه از تکالیف شرعی.
و ثالثاً: فزونی قوه ممیزه و عقل آدمی در سنین بالا کلیت ندارد و چه بسا کسی در سالهای اولیه عمر، عقل و منطقش قوی‌تر از کسی باشد که در سنین چهل و یا پنجاه سالگی بسر می‌برد.
رابعاً: ایمان علی )ع( مانند ایمان دیگران نبوده است، زیرا ایمان او از فطرت سرچشمه می‌گرفت در صورتی که ایمان دیگران از کفر به ایمان بوده است و آن حضرت پیش از بعثت نبوی فطرةً، موحد بود، چنانکه خود آن جناب در نهج البلاغه می‌فرماید )فانی ولدت علی الفطرة و سبقت الی الایمان و الهجرة[2] (من بر فطرت توحید ولادت یافتم و به ایمان و هجرت با رسول خدا بر دیگران سبقت گرفتم).
و خامساً: قول و فعل پیغمبر حجت می‌باشد، زیرا که خداوند درباره آن حضرت می‌فرماید پیغمبر از روی هوی و هوس سخن نمی‌گوید، بلکه هر چه می‌گوید از جانب وحی است.
بنابراین اگر ایمان ار روی تقلید و کودکانه بود نبی اکرم به او می‌فرمود یا علی تو هنوز کودکی و بحد بلوغ و تکلیف نرسیده‌ای در صورتی که نه تنها چنین حرفی را نزد، بلکه ایمانش را پذیرفت و وارث بودن و خلافت او را نیز صریحاً بعموم حاضرین گوشزد نمود.[3]
همچنین علی (ع) در آن روز از لحاظ قدرت جسمی و رشد فکری به حدی رسیده بود که برای هر کاری شایستگی داشت، لذا این کودک هیچ گاه با کودکان دیگر انس نگرفت و در جرگه آنان وارد نشد و به بازی با آنها نپرداخت، بلکه از همان اول دست پیمان خدمت و فداکاری به سوی رسول خدا دراز کرد و در تمام مراحل زندگی، مونس پیغمبر بود.
جواب دیگر اینکه در امور شرعی بعضی‌ها بلوغ را معتبر نمی‌دانند. در عروة الوثقی سید یزدی می‌فرماید: "عبادات بچه صحیح است و بعید نیست بگوئیم که می‌تواند اجیر شود برای اتیان نماز دیگری".[4] و ده‌ها روایت که می‌فرمایند بچه‌ها را از سنین کم و بچگی به انجام تکالیف شرعی وادار نمایید.
اما قسمت دوم: "لما یقاس بال محمد من هذه الامة احد"؛[5] هیچ فردی از افراد این امت با خاندان پیغمبر مقایسه نمی‌شود.
ائمه از اول تولد تا پایان زندگی معصوم هستند. روایات زیادی داریم که پیغمبر فرموده علی در قول و فعل معصوم و از خطا و معصیت مصون است و از طرف دیگر می‌دانیم علی (ع) دومین شخصیت عالم هستی است، وقتی حضرت یحیی که یکی از پیامبران بزرگ الهی است در کودکی به مقام نبوت رسیده، خداوند آنچنان عقل روشن و درایتی به او داد که شایسته پذیرش این منصب شد. یا در رابطه با حضرت عیسی در سوره مریم آیه 12 آمده: ما فرمان نبوت و عقل و هوش و درایت را در کودکی به او دادیم که در ابتدای تولد گفت من بنده خدایم او کتاب آسمانی به من مرحمت کرد و مرا پیامبر قرار داد. یا امام جواد در سن 7 سالگی به امامت رسید و رهبری و زعامت امت اسلامی را بدست گرفت.[6] وهمچنین امام هادی و امام زمان در کودکی به امامت و رهبری رسیده‌اند، پس چه مانع دارد امام علی (ع) در کودکی با بصیرت و بینش کامل به پیامبر اسلام ایمان بیاورد، کسی که پیامبر فرموده: علی (ع) همیشه با حق است و حق و قرآن همیشه با او است تا قیامت از حق جدا نمی‌شود.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسر نمونه ج13.
2. شیعه در اسلام.
3. فروغ ولایت.
4. علی کیست؟ فضل اللَّه کمپانی.
5. نهج البلاغه خوئی جلد8، ص282.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . منهاج البراعة فی شرع نهج البلاغة، میرزا حبیب اللَّه خوئی، کتاب فروشی اسلامی تهران، ناشر مؤسسه دار العلم قم، چاپ سوم، ص284.
[2] . نهج البلاغه، خ/57.
[3] . منهاج البراعة شرح نهج البلاغه، جلد 8 صفحات 268 به بعد تا 290، و تاریخ طبری، بیروت، دار المعرفة، 1407 ه ق، ج19، ص74.
[4] . عروة الوثقی، ج1، ص748 علی کیست؟ فضل اللَّه کمپانی، ص20 به بعد.
[5] . شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دار احیاء الکتب العربیة، چاپ دوم، 1385 ق، ج1، ص140.
[6] . از شیعه در اسلام، ص26 و تفسیر نمونه جلد 13، آیات 12 و 30 سوره مریم.