تفاوت های پروتستان با کاتولیک و ارتدکس را بیان کنید.

مصلحان پروتستان هیچ گونه اختلافی در محور (مسیح شناسی)، (عیسی خدایی) و (الهیات تثلیثی) با سایر مسیحیان نداشتند و همه ی آنها (اعتقاد نامه ی نیقیه) و سایر اعتقادنامه ها را تصدیق می کردند و آموزه ی (تجسّد خدا) و (تثلیث الوهیت) را کاملا قبول داشتند؛[1] در عوض در برخی مسائل اعتقادی و آیین های مذهبی راه خود را از دیگر مسیحیان جدا کرده بودند که ذیلا به برخی از آنها اشاره می شود:
1. یکی از مهم ترین محورهای اختلاف میان پروتستان با دو شاخه ی دیگر، مسئله ی (حجیت کلیسا) است. پروتستان ها معتقدند که (کتاب مقدس و، تنها کتاب مقدس، حجت است.) در حالی که کلیسای کاتولیک معتقد است که: (مرجع تشخیص عقایدِ صحیح و واسطه ی فیض، کلیسایی است که سلسله ی مراتب اسقف هایش، به رسولان و در نهایت به مسیح برسد).
طبق سخن کاتولیک ها کتاب مقدس باید به وسیله ی کلیسا و پاپ تفسیر گردد، در حالی که از نظر پروتستان ها کتاب مقدس به هیچ مفسّری نیاز ندارد و هر شخص مسیحی می تواند خود به کتاب مقدس مراجعه و آموزه های عقیدتی و احکام عملی را از آن استفاده کند.
کلیسا جماعت مؤمنان است و رئیسی جز مسیح ندارد؛ بنابراین هیچ فرد و نهادی واسطه ی فیض نیست.
کلیسای کاتولیک و ارتدکس، در بحث حجیت کلیسا دو نکته را مطرح می کردند:
غیر از کتاب مقدس، تعالیم شفاهی دیگری از حضرت عیسی باقی مانده و سینه به سینه نقل شده است.
کلیسا معصوم است و هرگاه در موضع فتوا دادن قرار می گیرد، با تأیید (روح القدس) از خطا در امان می ماند.
پروتستان ها هر دو امر را بی دلیل می دانند.[2]
2. کلیسای کاتولیک (فیض خداوند) و (اعمال صالح) را شرط سعادت بشر می داند. اعمال نیک عبارت اند از: احکام خدا، یعنی احکام ده گانه ی عهد عتیق و اخلاق کامل مسیحیت. اخلاق مسیحیت قوانین عملی مشخصی است که برعهده ی اشخاص گذاشته می شود؛ مانند حضور در مراسم کلیسایی، شرکت در عشای ربانی، حضور برای اعتراف به گناه و مواردی دیگر. اما پروتستان ها در حصول نجات، (ایمان) را کافی می دانند. مارتین لوتر معتقد بود که: (وقتی خدا فردی را می پذیرد، او را تغییر می دهد. پس اعمال صالح نتیجه ی ضروری ایمان است).[3]
3. اختلاف دیگر در مسئله ی (عشای ربّانی) است. کاتولیک ها این آیین را به منزله ی تقدیم قربانی به خداوند می دانند که لازم است تحت اشراف روحانیان انجام پذیرد.
به علاوه، بر این مطلب پای می فشارند که در مراسم عشای ربانی، (نان و شراب) حقیقتاً و ذاتاً به (خون و گوشت مسیح) تبدیل می شود و این آموزه را (تبدّل جوهر) می نامند.
اما لوتر هر دو مطلب را رد نمود و معتقد بود که خداوند در همه جا حضور دارد و در نظریه ی (هم ذات شدن با خدا) این نکته را مطرح کرد که خداوند از همان اول در اجزای نان و شراب حضور داشته است.[4]
البته اصلاح گران سوییسی هم چون تسوینگلی به این باور رسیدند که نان و شراب صرفاً نماد حضور مسیح در آیین عشای ربانی هستند.[5]
4. یکی دیگر از موارد اختلاف، مسئله ی (اعتراف) است. شخص گناهکار مقابل کشیش می ایستد و اعتراف خود را در حالی که سرش را به موازات کمربند کشیش خم کرده، اظهار و اعلام پشیمانی می کند. کشیش نیز شخص توبه کننده را به تناسب بزرگی گناهش به دعا، روزه و زیارت های مخصوص مکلّف می سازد. کلیسای پروتستان مخالفت خود را با اعترافات و آمرزش گناهان به دست کشیش و با شفاعت خواستن از مقدسات اعلام کرده است.[6]
5. کاتولیک ها به (برزخ) اعتقاد دارند. برزخ جایگاهی است که مؤمنان گناهکار، یعنی کسانی که پس از تعمید گناه کرده و مجازات دنیوی مقرّر را تحمل نکرده اند، پس از مرگ مدتی در آن جا کفاره ی گناهان را می گذرانند.
ارتدکس ها هم به برزخ اعتقاد دارند ولی چنین اعتقادی نزد پروتستان ها پذیرفته نیست.[7]
6. کاتولیک ها مناصب کلیسایی را به 7 رتبه تقسیم می کنند، اما پروتستان ها و ارتدکس ها مناصب را تنها سه رتبه می دانند: اسقفی، کشیشی و شمّاسی.
به علاوه، لزوم تجرّد کشیشان را هم انکار می کنند. لوتر تأکید می کرد که باید به کشیشان اجازه ی زناشویی داده شود.[8]
7. دعا برای مردگان، که در کلیسای کاتولیک و ارتدکس تجویز شده است و سبب دریافت احتمالی نور الهی است، در کلیسای پروتستان فاقد ارزش است. به گفته ی لوتر، زیارت اماکن مقدس، روزه و برگزاری مراسم دعا برای مردگان، باید منسوخ شود.[9]
8. تصاویر شخصیت های مقدس کلیسایی و فرشتگان، از دیرباز مورد احترام فوق العاده ی کلیسای کاتولیک بوده و طبق تعالیم رسمی کلیسایی، احترام به تصاویر، تنها در صورتی که به قصد احترام به شخص صاحب تصویر باشد، جایز است. پروتستان ها وجود تماثیل و تصاویر در کلیسا را جایز نمی دانند و این گونه احترام را پرستش تلقی می کنند.[10]
امروزه بیش از نیمی از مسیحیان جهان پیرو کلیسای کاتولیک، حدود 30% تابع کلیسای پروتستان و 15% پیرو کلیسای ارتدکس هستند.
کشورهای آلمان، هلند، فرانسه، نروژ، سوئد، دانمارک، فنلاند، سوییس، آمریکا، کانادا، نیوزیلند، استرالیا و آفریقای جنوبی از کشورهایی هستند که پروتستان در آن جا طرف داران بیشتری دارد.
در حال حاضر تمام گرایش های پروتستانی به آمریکا راه یافته اند و این کشور از مهم ترین مراکز پروتستان به شمار می آید.
در سده ی اخیر، پروتستان ها تبلیغات مسیحیت را در ایران سازمان دهی کرده اند.[11]
پی نوشتها:
[1]. دانستن لسلی، آئین پروتستان، ص 112.
[2]. جیمس انس الامیرکانی، نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، ج 1، ص 46 60.
[3]. تاریخ تفکر مسیحی، ص 256.
[4]. رابرت ویر، جهان مذهبی، ج 2، ص 794.
[5]. تونی لین، تاریخ تفکر مسیحی، ص 259.
[6]. اینار مولند، جهان مسیحیت، ص 38.
[7]. تاریخ تفکر مسیحی، ص 231.
[8]. پطرس بستانی، دایرة المعارف بستانی، ج 5، ص 380.
[9]. توماس میشل، المدخل الی العقیده المسیحیه، ص 97.
[10]. جان بی ناس، تاریخ جامع ادیان، ص 672.
[11]. علی اصغر حکمت، تاریخ ادیان، ص 238.
منبع: مسیحیت، سید محمد ادیب آل علی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم