وجود نصیریان در پاکستان مسلّم است. اما چگونگی و زمان ورود آنها به پاکستان، و این که مبلغین آنها چه کسانی بودند، به طور روشن مشخص نیست.
به طور مثال در مناطق مختلف پاکستان از بعضی افراد وقتی سؤال می کنید که مذهب شما چیست؟ می گویند: ما نصیری هستیم، و یا بعضی ها می گویند: ما شیعه نصیری هستیم. اما جالب این است که آنها خودشان نمی دانند که نصیریه از چه زمان تاسیس شده و مؤسس آنها چه کسی بوده است. و عقائدشان چیست! هر چند برخی روایات و قصه های افسانه مانند را مستند خود قرار می دهند. مثلاً بعضی ها می گویند: که بنیان گذار نصیریه غلام حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام به نام نصیر می باشد، وی نسبت به علی علیه السّلام معتقد به الوهیت بوده است، ولی علی علیه السّلام او را به علت همین عقیده اش کشت و دوباره زنده اش کرده و فرمود: هنوز هم از عقیده خودت دست بر نمی داری؟ نصیر گفت که: قبلاً شک داشتم که تو خدا باشی، اما حال که دیدم هم می میرانی و هم زنده می کنی. پس در عقیده ام راسخ تر شدم.
به همین دلیل مهم ترین عقیده نصیریه منصوب کردن علی علیه السّلام به الوهیت است، البته این عقیده در تمام فرقه های غلات یافت می شود.
عقیده دیگر آنان احترام به ستاره ها خصوصاً ماه و ستاره قطب و غیر آن می باشد و معتقدند: هر ستاره ای که به خاندان اهلبیت نزدیک تر است (از جهت نشانه اعجاز بودن) منزلت آن ستاره بیشتر است.
به نصیریان مناطق دیگر نسبت داده می شود که روز عاشورا و روزهای شهادت سایر امامان را عید می گیرند. اما نصیریان پاکستان روز عاشورا را عید نمی گیرند، بلکه عزاداری می کنند. ولی بعضی از آن ها می گویند: چون این خاندان را نمی شود به موت نسبت داد، پس روز شهادت برای آنها یک روز خوشحالی است و آنان نه مرده اند، بلکه فقط از دنیای پست به دنیای عالی رفته اند.
همچنین در روز وفات شخصیت های مذهبی خود که از سادات می باشند و مقام آنها را نیز بالا می برند، جشن گرفته می شود. و این جشن به عنوان (جشن میله) در پاکستان و هندوستان مشهور است. و در این جشن تمام لذت ها و شیرینی خوری ها و رقاصی ها به طور عموم در معرض ظهور گذاشته می شود.
نماز و روزه نزد آنها اهمیت ندارد. یعنی اینکه وقتی سؤال شود که نماز و روزه نزد شما چه جایگاهی دارد؟ می گویند: خوب است، اما مهم تر از آن ولایتی بودن است و همان ولایتی بودن کفایت می کند.
مهم ترین دستور نزد آنها تولی و تبری است. تبری را در همه جا و جلوی هر کس انجام می دهند. الا بعضی افراد که محافظه کار هستند.
بعضی از آنها در عصر حاضر از سوی دیگر فرقه ها جهت داده می شوند، و به بی راهه کشیده می شوند. به طور مثال مذهب شیخیه میان در نصیریان بیشترین فعالیت را کرده است. چون مذهب شیخیه خود نظرات غالیانه دارد، و نزدیک به نصیریه است، اینها خیلی زود می توانند کنار هم قرار بگیرند.
مهم ترین علت گرایش نصیریان به شیخی گری، حملات وهابی هاست مبنی بر اینکه شما نماز نمی خوانید. روزه نمی گیرید. علی علیه السّلام را به خدایی می رسانید. شیخی ها به طور ظاهر زندگی عملی آنها را تأمین می کنند، بدین جهت خودشان را زیر سایه شیخی قرار داده اند تا از شر وهابی ها محفوظ بمانند.
بزرگ ترین شخصیت نصیریان در پاکستان امام زاده ای به نام (عثمان مرندی ملقب به لال شهباز قلندر) است. ایشان را از جهت نسبی به امام صادق علیه السّلام می رسانند. و او را از اهالی تبریز به شمار می آورند. همانطور که از اسم او پیدا است، او اهل مرند یکی از شهرهای آذربایجان بوده و در قرن ششم به پاکستان آمده است، وی لباس درویشی داشته و اعمال درویشانه ای انجام می داده است.
بعضی ها او را یکی از علمای شیعه می دانند. کتاب هایی در مورد نحو و صرف و فضائل اهلبیت به او نسبت می دهند. و بعضی از سنی ها او را اولین و بزرگ ترین مبلغ اهل سنت دانسته اند. اما از راه و روش او معلوم می شود او درویش بوده و با اهل حق ایران مرتبط بوده است و با نصیریه هم ارتباط داشت و شعری دارد که مؤید این ادعاست. شعر: به این مدح شاه می بویم، جز علی علیه السّلام دیگر نمی جویم، من علی دائم علی گویم، چون نصیری که بندة اویم.[1]
شخصیت دیگر آنها سیدی است به نام (شاه شمس سبزواری)، که نصیری ها مدعی هستند که او بعد از قلندر مهم ترین شخصیت نصیریان بوده است، او نیز در قرن هفتم در شهر ملتان پاکستان زندگی می کرده است. اما تاریخدانان پاکستان می گویند که: او یکی از خلفای اسماعیلیان در پاکستان بوده است. و او نیز یک شعری دارد که غلو از آن پیدا است. شعر را با زبان سندی چنین سروده است:
حق تون پاک تون پادشاه، مهربان یا علی توئی تون، رب تون رحمان تون، یا علی اول آخرتون من تون.[2]
در دو فقره آخر علی را با صفات رب و رحمان و اول و آخر خطاب کرده است.
و غیر از این دو، شخصیت های دیگری دارند که بعضی ها قدیمی و بعضی جدید هستند.
اما یکی از شخصیت های مهم تیمور لنگ را نام می برند که من خودم مشکوک بودم چطور این حاکم خونخوار را اینقدر تعریف می کنند و خیال می کردم که این هم یکی از افسانه هاشان باشد. اما یکی ازنصیریان ترکیه که نویسنده تاریخ علویان هست، می گوید که تیمور لنگ یکی از بزرگان علوی بوده است و به توسط شیخ برکه مذهب علوی را اختیار کرد. و وقتی به حکومت رسید و کشورهای عراق، افغانستان، ایران و هند و غیره را فتح کرد، شیخ برکه علوی همراهش بود و به تبلیغ دین می پرداخت.
از این مطالب نتیجه گرفته می شود که ممکن است نصیریت در زمان تیمور به پاکستان و هندوستان وارد شده باشد. و یا لا اقل در این زمان این فرقه در این دو کشور به اوج خود رسیده است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
متاسفانه برای بررسی عقاید و افکار این فرقه منابی در دسترس وجود ندارد و همه این مقاله توسط شخصی نوشته شده است که خودش از این فرقه بود و بعدها برگشته و پیر و شیعه اثنی عشریه شده است.
[1] . دیوان قلندر، الاهی سنجش شیخ، 1997 م، ص 4.
[2] . عبدالمجید سندی، سندی ادب جی تاریخ، کاتیاوار اسور، چاپ اول، 1993 ه. ص 19.
( اندیشه قم )
