ابتدا سعی میشود با نام بردن از نحلههای جدید فهرستی از آنها در دست باشد، سپس با توضیح کوتاهی پیرامون از هم پاشیدگی تمدّن و تفکّر عقیدتی غرب که علّت به وجود آمدن این نحلهها است به توضیح مختصری در زمینه عقاید انحرافی نحل جدید پرداخته میشود. نهضتهای نوین بسیاری در میان مردمان جوامع مختلف در اقصی نقاط جهان در حال شکلگیری است. در آفریقا از تعامل میان سفیدپوستان و سنتهای کمتر نیرومند قدیمی متجاوز از 10000 فرقه و دین جدید یافت میشود که از شیطانپرستان، یزیدیان، مکاشفه والاییگرا، هارکریشنا، علم گرایان مسیحی، روحگرایان و و ودوها، سانتریا و کلیسای سیمون کیمبانگو در زئیر تا کلیسای پیشگوی زن، آلیس نیشنا در زامبیا و تا صهیونیزم اشعیا و بسیاری از این ادیان نوبنیاد در کشور آفریقای جنوبی و جنبش ایگلیسیانی کریستو در فیلیپین که در سال 1914 تأسیس شده و کلیسای راتانا در میان مائوریهای نیوزیلند 1919 و بسیاری از ادیان دیگر تازه تأسیس در ژاپن و چین می توان نام برد. از ادیان غربی نیز میتوان از: 1. دانش مسیحایی، 2. مورمونها 3. تئوزوفیستها 4. سیانتولوژی نام برد. تئوزوفیستها: (theosophy ) این گروه که یکی از معروفترین نحله های جدید میباشد، باورهایشان بیشتر ریشه در تاریخ و عهد باستان دارد. معروفترین گروه جامعه تئوزوفیکال (theosophisociety ) در 17 نوامبر 1875 م توسط مادام هلنا بلاواتسکی اوکراینی ( 1891 1831 ) پایهریزی شد. به لحاظ آماری در چارچوب سازمان و نهاد، شمار آنها چندان زیاد نیست، امّا آموزههای آنها در بسیاری از جوامع دینی نفوذ کرده است. عقاید: عمده عقاید این فرقه حول و حوش 5 سئوال میباشد که عبارتند از: 1. معنای زندگی و مرگ چیست؟ 2. چرا شرّ وجود دارد؟ 3. چه نکتهای در رنج بردن نهفته است؟ 4. آیا خدایی وجود دارد؟ 5. چرا برخی مردم خوشبختاند و برخی بدبخت؟ شعار این فرقه این است که هیچ دینی بالاتر از حقیقت وجود ندارد. تئوزوفی نشانهها و بینشهایی به دست میدهدکه افراد میتوانند با استفاده از آن به حقیقت برسند. این دین، هیچ تعارضی با ادیان دیگر ندارد و اعضاء این فرقه در تمامی ادیان وجود دارند، و درکنار دین خود به تئوزوفی هم معتقد هستند، این دین، حاصل اختلاط ادیان شرقی و غربی و علم و فلسفه و دیگر علوم و بینشها میباشد، پایههای این نحله بر پایه کتاب دکترین سری بلاواتسکی است. اصول سهگانه تئوزوفی: 1. اولین اصل عبارت است از اینکه: قدرت مطلق همه جا حاضر است، قادر مطلق قابل درک و فهم توسط عقل بشری نیست. و هر گونه نامگذاری این قادر مطلق به هر نامی خدا، رب و ... بیعدالتی در حق اوست. علم به این قدرت، علم به حقیقت است. 2. نامحدود بودن این قدرت به حدّی که بیحدّ و مرز است و بشر و تمامی موجودات، تحت تأثیر این قدرت ابدی هستند، و هیچ پایانی برای موجودات نیست. 3. همه چیز جزئی از یک کل است، که نمیتوانیم به درک کامل آن نائل آییم، امّا اطمینان به وجود هر چیزی داریم که هر چیزی و هر وجودی، بخشی از هستی است. ماده و روح، بخشی از قدرت است و تمام آنها بخشی از کلّ هستی می باشند و عدالت همه جا هست، و در تمام هستی و در تمام موجودات جاری است. اهداف تئوزوفی: 1. تشکیل ترکیبی از برادری جهانی از تمام انسانها که در آن تمایز نژادی، جنسی، اعتقادی، طبقاتی یا رنگ مطرح نباشد. 2. ترغیب به مطالعه تطبیقی دین، فلسفه و علم. 3. تفحص و تحقیق در قوانین بی توضیح ماندهی طبیعت و قدرتی که در انسان به ودیعت نهاده شده است. کلیدیترین مفاهیم: 1. وحدت جسم و روح و اینکه همه از جسم و روح تشکیل شدهاند. 2. کرمه: شبیه کرمه ادیان شرقی، کرمه عدالت هستی است، با کرمه به هر چه اندوختهای میرسی و این انسان است که خوب یا بد بودن اعمال و زندگی خود را میسازد. 3. مرگ و بازتنیابی: مرگ، آغازی برای زندگی دیگر است، و علاوه بر اینکه منفی نیست، بلکه باعث تحول و دگرگونی روح میشود. 4. سطوح وجود: جسم و روح از طریق سطوح مختلف تکامل مییابند و به حقیقت نزدیک میشوند و عدد 3 و 7 همچون بسیاری از ادیان دیگر دارای معنی و مفهومی خاص است. ابعاد سه گانة زندگی تثلیث: 1. اراده، 2. خرد، 3. عمل. سطوح هفتگانة هستی: 1. فیزیکی (اثیری) 2. احساس (آسترال) 3.عقلانی 4. درونی 5. جان (فعالیت و سعادت)6. آگاهی(خرد) 7. جوهر (بودن).[1] مورمونها: این فرقه در 6 آوریل 1830 در شهر (سالتلیک سیتی) ایالت یوتای آمریکا، توسط جوزف اسمیت، تأسیس شد. به اعتقاد این فرقه، اسمیت وسیلهای برای تحقق اراده خدا و نجات انسانها و امّتها و رستگاری باقیماندة قوم بنیاسرائیل و رساندن کمال انجیل به همگان است. اصول اعتقادی مورمونها: 1. ما به خدای پدر ازلی و پسرش عیسی مسیح و روح القدس، ایمان داریم. 2. ما به اینکه انسانها به سبب گناهانشان مجازات خواهند شد، نه به سبب گناه حضرت آدم علیه السّلام . ایمان داریم. 3. ما به اینکه از طریق کفاره عیسی، همه با اطاعت انجیل و مقررات انجیل نجات مییابند ایمان داریم. 4. ما به این که نخستین اصول و مقررات انجیل عبارت است از: الف. ایمان به خدای عیسی مسیح . ب. توبه. پ. تعمید یا فرورفتن در آب برای آمرزش گناهان. ت. دست گذاری برای موهبت روح القدس، ایمان داریم. 5. به این که خدا باید کسانی را از طریق نبوت و دست گذاری افراد مجاز، فراخواند تا انجیل را موعظه کنند و در نظام آن به خدمت مشغول باشند، ایمان داریم. 6. ما به همان تشکیلاتی که در کلیسای آغازین وجود داشت، یعنی رسولان، انبیاء، شبانان، معلمان، انجیل نویسان و غیره، ایمان داریم. 7. ما به موهبت زبانها، نبوت، وحی، مکاشفات، شفاء، فهم زبانها و ایمان داریم. 8. ما به کتاب مقدس تا جایی که درست ترجمه شده باشد، ایمان داریم چرا که کلام خداست و کتاب مورمون هم کلام خداست. 9. ما به همه آنچه خداوند وحی کرده است و به هرآن چه اکنون وحی میکند ایمان داریم و ایمان داریم او باز هم امور بسیار بزرگ و مهمی را دربارة ملکوت خداوند وحی میکند. 10. ما به معنای تحت اللفظی جمع شدن اسرائیل و بازگشت ده قبیله و اینکه صهیون (اورشلیم) در قارة آمریکا بنا خواهد شد و مسیح حکومت کرده زمین نو خواهد شد و جلال فردوسی خود را دریافت خواهد کرد، ایمان داریم. 11. ما به امتیاز پرستش خدای قادر مطلق طبق، دستورات وجدانمان قائل هستیم و این امتیاز را برای همه انسانها روا میداریم، تا به هر شکل و هر جا و آنچه ممکن شود عبادت کنند. 12. ما به اطاعت قانون و احترام و حفظ آن ایمان داریم و باید تسلیم پادشاهان، رؤسای جمهور، فرمانداران و ... باشیم. 13. ما به این که باید صادق، درستکار، پاکدامن، خیرخواه و فضیلتمند باشیم و به همه نیکی کنیم ایمان داریم. 14. ما به همه چیز ایمان داریم و با تحمّل رنجها و صبر، عمل کرده و میکنیم. اگر چیزی خوشنام، فضیلتمند و دوستداشتنی، یافت شود، ما به دنبال آنیم. کتب مورمونها: عهد عتیق و جدید، مورمون، تعالیم و پیمانها، مروارید گرانبها.[2] سیانتولوژی: در سال 1954 در کالیفرنیای آمریکا توسط شخصی به نام هابارد تأسیس شد وی کتابی به نام اندیشگی، دانش بهداشت فکری نگاشت که راهنمای سیانتولوژی است. این نعله 30 کشور جهان فعال است و حدود 2 میلیون نفر پیرو دارد، و تنها در ایالات متحدة آمریکا درآمد سالیانهاش حدود 150 میلیون دلار است اینان از طریق ادعای درمان مشکلات روحی و روانی، ثروت هنگفتی به دست می آورند.[3] دانش مسیحی: یک زن آمریکایی رادمنش به نام (مری بیکرادی) بنیانگذار این فرقه است که بیشتر زیر نام روزنامهاش (کریسشن ساینس مونیتور) شناخته شده است. مری بیکرادی بنابر این اصل که ماده زندگی نیست، به این نتیجه میرسد که تن، توان آن را ندارد که از درد و رنج ما آگاه شود، پس آگاهی از درد و رنج میوه خیال ماست. حال که چنین است، اگر ما این برهان آوری را بپذیریم کافی خواهد بود. که آن را به خود بگوییم تا دردمان درمان شود. درکار دین (دانش مسیحایی) خویشتن را همان روح القدس میخواند. برای او عیسی مسیح خدا نیست، بلکه خدا مردی است که بیشتر از هر کس، نماد خدا یعنی صورت ذهنی خدا در روی زمین است. آمدن مسیحا در آخر الزمان به معنی رشد پیشرونده نفوذ روحانی مسیح در جهان است. تعداد پیروان این کلیسا حدود دویست هزار نفر است.[4] معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. مجلة هفت آسمان، شماره 16، سال 4، زمستان 81. 2. مجله اخبار ادیان، سال دوم، شماره 9، شهریور و مهر 83. 3. انسان و ادیان، نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی، میشل مارلب، ترجمة مهران توکلی. [1] . دارابی، باقر، ترجمه اخبار ادیان، سال دوم، شماره 9 شهریور و مهر 83. [2] . توفیقی، فاطمه، مجله هفت آسمان، شماره 16، سال 4، زمستان 81. [3] . مالرب، میشل، انسان و ادیان، ترجمه مهران توکلی. [4] . مالرب، میشل، انسان و ادیان، ترجمه مهران توکلی. ( اندیشه قم )
ابتدا سعی میشود با نام بردن از نحلههای جدید فهرستی از آنها در دست باشد، سپس با توضیح کوتاهی پیرامون از هم پاشیدگی تمدّن و تفکّر عقیدتی غرب که علّت به وجود آمدن این نحلهها است به توضیح مختصری در زمینه عقاید انحرافی نحل جدید پرداخته میشود.
نهضتهای نوین بسیاری در میان مردمان جوامع مختلف در اقصی نقاط جهان در حال شکلگیری است. در آفریقا از تعامل میان سفیدپوستان و سنتهای کمتر نیرومند قدیمی متجاوز از 10000 فرقه و دین جدید یافت میشود که از شیطانپرستان، یزیدیان، مکاشفه والاییگرا، هارکریشنا، علم گرایان مسیحی، روحگرایان و و
ودوها، سانتریا و کلیسای سیمون کیمبانگو در زئیر تا کلیسای پیشگوی زن، آلیس نیشنا در زامبیا و تا صهیونیزم اشعیا و بسیاری از این ادیان نوبنیاد در کشور آفریقای جنوبی و جنبش ایگلیسیانی کریستو در فیلیپین که در سال 1914 تأسیس شده و کلیسای راتانا در میان مائوریهای نیوزیلند 1919 و بسیاری از ادیان دیگر تازه تأسیس در ژاپن و چین می توان نام برد.
از ادیان غربی نیز میتوان از: 1. دانش مسیحایی، 2. مورمونها 3. تئوزوفیستها 4. سیانتولوژی نام برد.
تئوزوفیستها: (theosophy ) این گروه که یکی از معروفترین نحله های جدید میباشد، باورهایشان بیشتر ریشه در تاریخ و عهد باستان دارد. معروفترین گروه جامعه تئوزوفیکال (theosophisociety ) در 17 نوامبر 1875 م توسط مادام هلنا بلاواتسکی اوکراینی ( 1891 1831 ) پایهریزی شد.
به لحاظ آماری در چارچوب سازمان و نهاد، شمار آنها چندان زیاد نیست، امّا آموزههای آنها در بسیاری از جوامع دینی نفوذ کرده است.
عقاید: عمده عقاید این فرقه حول و حوش 5 سئوال میباشد که عبارتند از:
1. معنای زندگی و مرگ چیست؟
2. چرا شرّ وجود دارد؟
3. چه نکتهای در رنج بردن نهفته است؟
4. آیا خدایی وجود دارد؟
5. چرا برخی مردم خوشبختاند و برخی بدبخت؟
شعار این فرقه این است که هیچ دینی بالاتر از حقیقت وجود ندارد.
تئوزوفی نشانهها و بینشهایی به دست میدهدکه افراد میتوانند با استفاده از آن به حقیقت برسند. این دین، هیچ تعارضی با ادیان دیگر ندارد و اعضاء این فرقه در تمامی ادیان وجود دارند، و درکنار دین خود به تئوزوفی هم معتقد هستند، این دین، حاصل اختلاط ادیان شرقی و غربی و علم و فلسفه و دیگر علوم و بینشها میباشد، پایههای این نحله بر پایه کتاب دکترین سری بلاواتسکی است.
اصول سهگانه تئوزوفی:
1. اولین اصل عبارت است از اینکه: قدرت مطلق همه جا حاضر است، قادر مطلق قابل درک و فهم توسط عقل بشری نیست. و هر گونه نامگذاری این قادر مطلق به هر نامی خدا، رب و ... بیعدالتی در حق اوست. علم به این قدرت، علم به حقیقت است.
2. نامحدود بودن این قدرت به حدّی که بیحدّ و مرز است و بشر و تمامی موجودات، تحت تأثیر این قدرت ابدی هستند، و هیچ پایانی برای موجودات نیست.
3. همه چیز جزئی از یک کل است، که نمیتوانیم به درک کامل آن نائل آییم، امّا اطمینان به وجود هر چیزی داریم که هر چیزی و هر وجودی، بخشی از هستی است.
ماده و روح، بخشی از قدرت است و تمام آنها بخشی از کلّ هستی می باشند و عدالت همه جا هست، و در تمام هستی و در تمام موجودات جاری است.
اهداف تئوزوفی:
1. تشکیل ترکیبی از برادری جهانی از تمام انسانها که در آن تمایز نژادی، جنسی، اعتقادی، طبقاتی یا رنگ مطرح نباشد.
2. ترغیب به مطالعه تطبیقی دین، فلسفه و علم.
3. تفحص و تحقیق در قوانین بی توضیح ماندهی طبیعت و قدرتی که در انسان به ودیعت نهاده شده است.
کلیدیترین مفاهیم:
1. وحدت جسم و روح و اینکه همه از جسم و روح تشکیل شدهاند.
2. کرمه: شبیه کرمه ادیان شرقی، کرمه عدالت هستی است، با کرمه به هر چه اندوختهای میرسی و این انسان است که خوب یا بد بودن اعمال و زندگی خود را میسازد.
3. مرگ و بازتنیابی: مرگ، آغازی برای زندگی دیگر است، و علاوه بر اینکه منفی نیست، بلکه باعث تحول و دگرگونی روح میشود.
4. سطوح وجود: جسم و روح از طریق سطوح مختلف تکامل مییابند و به حقیقت نزدیک میشوند و عدد 3 و 7 همچون بسیاری از ادیان دیگر دارای معنی و مفهومی خاص است.
ابعاد سه گانة زندگی تثلیث: 1. اراده، 2. خرد، 3. عمل.
سطوح هفتگانة هستی: 1. فیزیکی (اثیری) 2. احساس (آسترال) 3.عقلانی 4. درونی 5. جان (فعالیت و سعادت)6. آگاهی(خرد) 7. جوهر (بودن).[1]
مورمونها: این فرقه در 6 آوریل 1830 در شهر (سالتلیک سیتی) ایالت یوتای آمریکا، توسط جوزف اسمیت، تأسیس شد. به اعتقاد این فرقه، اسمیت وسیلهای برای تحقق اراده خدا و نجات انسانها و امّتها و رستگاری باقیماندة قوم بنیاسرائیل و رساندن کمال انجیل به همگان است.
اصول اعتقادی مورمونها:
1. ما به خدای پدر ازلی و پسرش عیسی مسیح و روح القدس، ایمان داریم.
2. ما به اینکه انسانها به سبب گناهانشان مجازات خواهند شد، نه به سبب گناه حضرت آدم علیه السّلام . ایمان داریم.
3. ما به اینکه از طریق کفاره عیسی، همه با اطاعت انجیل و مقررات انجیل نجات مییابند ایمان داریم.
4. ما به این که نخستین اصول و مقررات انجیل عبارت است از: الف. ایمان به خدای عیسی مسیح . ب. توبه. پ. تعمید یا فرورفتن در آب برای آمرزش گناهان. ت. دست گذاری برای موهبت روح القدس، ایمان داریم.
5. به این که خدا باید کسانی را از طریق نبوت و دست گذاری افراد مجاز، فراخواند تا انجیل را موعظه کنند و در نظام آن به خدمت مشغول باشند، ایمان داریم.
6. ما به همان تشکیلاتی که در کلیسای آغازین وجود داشت، یعنی رسولان، انبیاء، شبانان، معلمان، انجیل نویسان و غیره، ایمان داریم.
7. ما به موهبت زبانها، نبوت، وحی، مکاشفات، شفاء، فهم زبانها و ایمان داریم.
8. ما به کتاب مقدس تا جایی که درست ترجمه شده باشد، ایمان داریم چرا که کلام خداست و کتاب مورمون هم کلام خداست.
9. ما به همه آنچه خداوند وحی کرده است و به هرآن چه اکنون وحی میکند ایمان داریم و ایمان داریم او باز هم امور بسیار بزرگ و مهمی را دربارة ملکوت خداوند وحی میکند.
10. ما به معنای تحت اللفظی جمع شدن اسرائیل و بازگشت ده قبیله و اینکه صهیون (اورشلیم) در قارة آمریکا بنا خواهد شد و مسیح حکومت کرده زمین نو خواهد شد و جلال فردوسی خود را دریافت خواهد کرد، ایمان داریم.
11. ما به امتیاز پرستش خدای قادر مطلق طبق، دستورات وجدانمان قائل هستیم و این امتیاز را برای همه انسانها روا میداریم، تا به هر شکل و هر جا و آنچه ممکن شود عبادت کنند.
12. ما به اطاعت قانون و احترام و حفظ آن ایمان داریم و باید تسلیم پادشاهان، رؤسای جمهور، فرمانداران و ... باشیم.
13. ما به این که باید صادق، درستکار، پاکدامن، خیرخواه و فضیلتمند باشیم و به همه نیکی کنیم ایمان داریم.
14. ما به همه چیز ایمان داریم و با تحمّل رنجها و صبر، عمل کرده و میکنیم. اگر چیزی خوشنام، فضیلتمند و دوستداشتنی، یافت شود، ما به دنبال آنیم.
کتب مورمونها: عهد عتیق و جدید، مورمون، تعالیم و پیمانها، مروارید گرانبها.[2]
سیانتولوژی: در سال 1954 در کالیفرنیای آمریکا توسط شخصی به نام هابارد تأسیس شد وی کتابی به نام اندیشگی، دانش بهداشت فکری نگاشت که راهنمای سیانتولوژی است. این نعله 30 کشور جهان فعال است و حدود 2 میلیون نفر پیرو دارد، و تنها در ایالات متحدة آمریکا درآمد سالیانهاش حدود 150 میلیون دلار است اینان از طریق ادعای درمان مشکلات روحی و روانی، ثروت هنگفتی به دست می آورند.[3]
دانش مسیحی: یک زن آمریکایی رادمنش به نام (مری بیکرادی) بنیانگذار این فرقه است که بیشتر زیر نام روزنامهاش (کریسشن ساینس مونیتور) شناخته شده است.
مری بیکرادی بنابر این اصل که ماده زندگی نیست، به این نتیجه میرسد که تن، توان آن را ندارد که از درد و رنج ما آگاه شود، پس آگاهی از درد و رنج میوه خیال ماست. حال که چنین است، اگر ما این برهان آوری را بپذیریم کافی خواهد بود. که آن را به خود بگوییم تا دردمان درمان شود. درکار دین (دانش مسیحایی) خویشتن را همان روح القدس میخواند. برای او عیسی مسیح خدا نیست، بلکه خدا مردی است که بیشتر از هر کس، نماد خدا یعنی صورت ذهنی خدا در روی زمین است. آمدن مسیحا در آخر الزمان به معنی رشد پیشرونده نفوذ روحانی مسیح در جهان است. تعداد پیروان این کلیسا حدود دویست هزار نفر است.[4]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مجلة هفت آسمان، شماره 16، سال 4، زمستان 81.
2. مجله اخبار ادیان، سال دوم، شماره 9، شهریور و مهر 83.
3. انسان و ادیان، نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی، میشل مارلب، ترجمة مهران توکلی.
[1] . دارابی، باقر، ترجمه اخبار ادیان، سال دوم، شماره 9 شهریور و مهر 83.
[2] . توفیقی، فاطمه، مجله هفت آسمان، شماره 16، سال 4، زمستان 81.
[3] . مالرب، میشل، انسان و ادیان، ترجمه مهران توکلی.
[4] . مالرب، میشل، انسان و ادیان، ترجمه مهران توکلی.
( اندیشه قم )
- [سایر] إباضیّه چه فرقه ای است، تاریخچه و عقاید آنها را به اختصار توضیح دهید؟
- [سایر] دوران امامت امام سجاد علیه السّلام و یاران معروف آن حضرت را به اختصار معرفی نمائید.
- [سایر] دوران امامت امام سجاد علیه السّلام و یاران معروف آن حضرت را به اختصار معرفی نمائید.
- [سایر] دوران امامت امام سجاد علیه السّلام و یاران معروف آن حضرت را به اختصار معرفی نمائید.
- [سایر] نهضت انگیزیسیون (محاکم تفتیش عقاید) را معرفی نمایید.
- [سایر] عقاید اشاعره را بیان نموده و وجه تمایز آن را از عقاید اهل حدیث توضیح دهید؟
- [سایر] مذهب شافعی و عقاید آن را به طور خلاصه معرفی کنید؟
- [سایر] مذهب شافعی و عقاید آن را به طور خلاصه معرفی کنید؟
- [سایر] نحلههای جدید چه رابطهای با ادیان دارند؟
- [سایر] آیا نحلههای جدید مثل شیطان پرستان احکام فقهی هم برای خود جعل کردهاند؟
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمیشود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد میدهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط مصارفی را که برای محصول نموده، نمیتواند از حاصل کسر نموده و فقط زکات بقیّه را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام: و سایر عقاید حقه را، به کسی که در حال جان دادن است، طوری تلقین کنند که بفهمد و نیز مستحب است چیزهایی را که گفته شد، تا وقت مرگ تکرار کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است شهادتین واقرار به دوازده امام: وسایر عقاید حقّه را، به کسی که در حال جان دادن است، طوری تلقین کنند که بفهمد و نیز مستحبّ است چیزهائی را که گفته شده، تاوقت مرگ تکرار کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] بر هر مسلمانی واجب است از بدعت گذاران در دین و کسانی که موجب افساد در دین و تزلزل عقاید حقه هستند اظهار برایت و بیزاری کند و دیگران را از فتنه و فساد انان بر حذر دارد
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام و سایر عقائد اسلام را به کسی که در حال احتضار است طوری تلقین کنند که بفهمد و مستحب است آن را تا وقت مرگ تکرار کنند.
- [آیت الله سیستانی] مصارفی که انسان پیش از تعلق زکات یا بعد از آن نموده بنابر احتیاط واجب نمیتواند از حاصل کسر نموده و فقط زکات بقیه را بدهد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مصارفی که انسان پیش از تعلق زکاه نموده؛ بنا بر احتیاط واجب نمی تواند از حاصل کسر نموده و فقط زکاه بقیه را بدهد.
- [آیت الله خوئی] مصارفی که انسان پیش از تعلق زکات نموده بنابر احتیاط واجب نمیتواند از حاصل کسر نموده و فقط زکات بقیه را بدهد.