تناسب سنی در موفقیت ازدواج چقدر مؤثر است؟

ازدواج و تشکیل خانواده یکی از موضوعات حساس‌، مهم و سرنوشت‌ساز دوران زندگی است؛ چنین تصمیمی نیازمند آگاهی، دقت، هوشیاری و مشورت با افراد با تجربه است؛ چرا که غفلت، بی‌توجهی، بی‌دقتی و اشتباه در این زمینه یک عمر پشیمانی و درد و رنج توانفرسا را به دنبال خواهد داشت.
ازدواج نباید بر پایه احساسات، عوامل سطحی و زودگذر، بلکه بر پایه‌ها و معیارهای عقلانی و منطقی بنا و استوار شود.(1) در نظر گرفتن معیارهای صحیح برای انتخاب همسر و ازدواج، ضامن ثبات و استحکام این بنای مقدس است.(2) تحقیقات نشان می‌دهد؛ مشکلات بسیاری از خانواده‌ها و حتی اختلافاتی که منجر به طلاق می‌شود، ریشه در انتخاب نادرست و تصمیم نسنجیده آن‌ها برای ازدواج دارد. با توجه به این مسأله، این سؤال مطرح می‌شود که رعایت تناسب سنی در امر خطیر انتخاب همسر چقدر می‌تواند به سهم خود در استحکام و ماندگاری این بنای مقدس مؤثر واقع شود؟
انتخاب همسر، یکی از مهمترین و سرنوشت ساز‌ترین انتخاب زندگی هر فرد است. برای انتخاب همسر باید دو دسته معیار را مدنظر قرار داد؛ معیارهای اصلی نظیر ایمان و تدین، اخلاق نیک، شرافت و نجابت خانوادگی، سلامت جسمی و روانی. معیارهای فرعی و ترجیحی مانند تناسب در زیبایی، تناسب سنی، تناسب تحصیلی، تناسب جسمی و جنسی، تناسب اقصادی، تناسب فرهنگی- اجتماعی و هماهنگی روان‌شناختی. تناسب سنی نیز یکی از ملاک‌های فرعی و ترجیحی است که رعایت آن موجب تفاهم عاطفی، روحی، فکری، اجتماعی و جنسی بیشتر می‌شود و اختلاف سنی ممکن است باعث عدم درک و تفاهم، بازی کردن نقش والد/کودک، احساس ضعف و حقارت، ناهماهنگی در ارضای نیازهای عاطفی و جنسی و مانند آن شود.

* مقدمه
ازدواج پیوند بین دو انسان و دو خانواده است که اجزاء اصلی و اساسی آن زن و مرد است و هر قدر بین این اجزاء و عناصر هماهنگی، تناسب و سنخیت بیشتری باشد، آن پیوند استوارتر، مستحکم‌تر، پرثمرتر و لذت بخش‌تر خواهد شد. علم و تجربه گویای آن است که علت اساسی بیشتر ناهنجاری‌ها و ناسازگاری‌های زندگی زناشویی، عدم تناسب و ناهماهنگی بین زن و شوهر است. بنابراین، شناخت اموری که موجب هماهنگی و تناسب بین زوجین است، ضروری و لازم است. یکی از اموری که در آن هماهنگی و تناسب لازم است سن زوجین است.

* تناسب سنی در ازدواج
در انتخاب همسر دو دسته معیار را باید مد نظر قرار داد:
الف) معیارهای اصلی و کلیدی؛ معیارهای اصلی، آن دسته از ملاک‌هایی هستند که وجود شان برای یک زندگی موفق و رسیدن به کمال حتما لازم است و این معیارها عبارتند از: دیندای، اخلاق حسنه، تدین، نجابت و اصالت خانوادگی و سلامت جسمی و روانی.
ب) معیارهای و فرعی و ترجیحی: نظیر تناسب سن، تناسب در زیبایی، تناسب تحصیلی، تناسب فرهنگی، تناسب اقتصادی و... .(3)
پس تناسب سنی نیز یکی از ملاک‌هایی است که به سهم خود موجب کمال و موفقیت ازدواج می‌شود، تفاوت سن بلوغ جنسی دختر و پسر حدود 4 سال است. پس بهتر است که تفاوت سن آن‌ها در ازدواج نیز چنین باشد. مگر اینکه واقعاً شرایط دیگر آن قدر مناسب باشد که بتوان از این مسأله صرف‌نظر کرد و همسری با سن مساوی برگزید؛ ولی به هر حال تفاوت سنی نکته‌ای حائز اهمیت است.(4)

* آثار و پیامدهای مثبت تناسب سنی
تناسب سنی بین زن و شوهر موجب تفاهم عاطفی، روحی، فکری، اجتماعی و جنسی بیشتر می‌شود. همدیگر را بهتر درک خواهند کرد و در نتیجه در زندگی زناشویی کمتر دچار اختلاف و مشکل خواهند شد.
تناسب سنی موجب تناسب بیشتر در توانایی‌های جسمی خواهد بود و این امر باعث می‌شود که توقع بیش از حد از همدیگر در مورد فعالیت های جسمی نداشته باشند.
معمولاً افراد مسن‌تر قابلیت انعطاف‌پذیری کمتری دارند. وقتی که دو نفر جوان با تفاوت سنّی کمتر ازدواج می‌کنند برای دست یافتن به سازگاری تلاش می‌کنند؛ به نظر همدیگر توجه می‌‌کنند و خود را طوری تطبیق می‌دهند که مورد پسند دیگری واقع شوند و بدین ترتیب رضایت طرف مقابل را جلب کنند، حال آنکه با افزایش سن، انعطاف‌پذیری انسان کاهش می‌یابد و همین امر ممکن است باعث اختلاف و ناسازگاری در زندگی مشترک شود.
تناسب سنی باعث شود از همدیگر رو در بایستی نداشته باشند و مشکلات و خواسته‌های خود را راحت‌تر به همدیگر منتقل کنند، اگر فاصله سنّی زیاد باشد شخص بزرگتر باید برای جذب فرد کوچکتر امتیازات زیادی بدهد و این برای شخص بزرگتر همیشه میسّر نیست و ممکن است باعث اختلاف شود، ولی اگر فاصله کم باشد دیگر لزومی ندارد شخص بزرگتر امتیاز دهد.(5)

* آثار و پیامدهای منفی ناهمگونی سنی

- عدم درک مطلوب یکدیگر
فردی با داشتن حدود 10 سال سن بیشتر، به طور طبیعی از تجارب بیشتری برخوردار است و یا لااقل چنین احساسی دارد که من چون ده سال بزرگ‌ترم پس تجربیات بیشتری در اختیار دارم؛ لذا این احتمال وجود دارد که برخی اوقات تحمل خامی‌ها، بی‌تجربگی‌ها و کندی همسرش را در باره مسایل زندگی نداشته باشد. در واقع ممکن است شاهد باشد که همسرش با مسایلی دست به گریبان است، که او مدت‌ها پیش آن‌ها را پشت سر گذاشته است، و از این وضعیت خسته شود. ممکن است این واقعیت یا احساس زمینه‌ای فراهم کند که این شخص ارزش لازم را به مسائل و نظریات فرد کوچک‌تر ندهد و همین مسأله زمینه عدم تفاهم و در نهایت بروز اختلافات خانوادگی را فراهم ‌آورد.

- بازی کردن نقش والد
فرد بزرگتر چون تجارب بیشتری نسبت به فرد کوچک‌تر دارد، ممکن است برای همسر خود نقش والد را بازی کرده و او را امر و نهی و پند و اندرز دهد و با او مانند کودک رفتار کند. این گونه ارتباط به مرور زمان باعث خشم و انزجار طرف مقابل و در نتیجه باعث اختلاف می‌شود.(6) -بازی کردن نقش کودک
فرد کوچک‌تر ممکن است برای همسر خود نقش کودک را بازی کند، به نصیحت‌های او گوش دهد و از همسرش بخواهد که به او بگوید چه بکند و چه نکند و در نتیجه مانع رشد و خلاقیت و شکوفایی‌اش شود.

- احساس ضعف و حقارت
فرد کوچک‌تر ممکن است به همسر خود به عنوان یک الگو و آموزگار نگاه کرده و در مقابل او احساس ضعف و حقارت کند.(7)

- ناهماهنگی در ارضای نیازها
یکی از اهداف ازدواج ارضای نیازهای عاطفی و جنسی است. عواطف و احساسات و نحوه ارضای آنها در سنین مختلف متفاوت است. اگر هماهنگی عاطفی بین زن و شوهر وجود نداشته باشد، آن‌ها نمی‌توانند همدیگر را از نظر عاطفی ارضا کنند. اگر زن حدود 10 سال از مرد بزرگ‌تر باشد، به طور طبیعی امیال جنسی او نسبت به مرد 24 ساله کمتر است و احتمال اختلاف نظر و عدم ارضای جنسی مرد و بی‌میلی زن وجود دارد و یا شاید نتواند نیازهای عاطفی یک مرد 24 ساله را آن‌ چنان که نیاز دارد، برطرف کند.

- عدم تناسب در توانایی‌های جسمی
به مرور زمان و بالا رفتن سن توانایی‌های انسان تحلیل می‌رود و یک زن 28 ساله با توجه به مشکلات زنان مثل زایمان و... به لحاظ جسمی متناسب با یک جوان 24 ساله با نشاط و طراوت نیست و با گذشت چند سال از زندگی آثار پیری در زن ظاهر می‌شود و ممکن است موجبات نارضایتی مرد را فراهم ‌کند؛ همچنین سن بارداری به تعویق افتاده و فرد به زودی توان بارداری مطلوب را از دست می‌دهد.

- احساس پشیمانی
پس از وقوع ازدواج و بروز مشکلات یکی پس از دیگری و علاوه بر آن طعنه‌های اطرافیان که تو پیر دختر گرفته‌ای، زن شما بزرگتر از خودتان است و... ممکن است موجب پشیمانی شده و همیشه انسان را در یک حالت نامطلوب نگه دارد. و اگر فرد از نظر معنوی هم ضعیف باشد، ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شود.(8)

پی‌نوشت‌ها :
1. علی قائمی، نظام حیات خانواده در اسلام، چ هشتم، قم، انجمن اولیاء و مربیان، 1382، ص 74.
2. محمد علی صفری، زن و شوهر، چ دوم، نشر هاشمی‌نژاد، 1373، ص 11.
3. علی اکبر مظاهری، جوانان و انتخاب همسر، قم، انتشارات پارسایان، 1380، ص 106 و 134.
4. مروری بر مشکلات ناشی از تفاوت سنی زیاد زوجین، واحد مشاوره و راهنمایی، ناشر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
5. مظاهری، علی‌اکبر، پیشین، ص 106 تا 148.
6. مهدی میرمحمد صادقی، ازدواج، چ اول، تهران، سازمان بهزیستی کشور، 1384، ص113-114.
7. همان، ص114.
8. مروری بر مشکلات ناشی از تفاوت سنی زیاد زوجین، واحد مشاوره و راهنمایی،قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

منبع: واحد شبهه‌شناسی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم