فلسفه اذان گفتن چیست؟ و چرا در آن تکرار هست؟

هر جمعیت و ملتی برای مراسم دسته جمعی و شعار ملی، از سرود یا وسیله ای ویژه استفاده می کنند. ناقوس کلیسا در مسیحیت، سرود ملی، شلیک تیر و توپ از آن جمله است.
در اسلام نیز اذان تشریع شد تا اعلامی برای تجمع مردم و آمادگی آنان برای نماز باشد با این تفاوت که (اذان) دارای محتوایی بس عمیق است که حتی تکرار آن در نمازهای فرادا، انسان را از غفلت بیدار کرده و او را به توحید و عقاید اساسی اسلام هشیار می سازد.
امام رضا علیه السلام درباره فلسفه و حکمت اذان می فرماید:
1. آن کس را که فراموش کار است، یاد آور باشد و آن کس را که غافل است هشیار سازد.
2. اعلام وقت نماز.
3. ترغیب و تشویق مردم به پرستش خالق یکتا.
4. اذان گو، اقرار به توحید دارد و ایمان را آشکار می سازد و اسلام را اعلان می کند1.
بنابراین اذان شعاری سکوت شکن، موزون، کوتاه، پرمحتوا و سازنده است که دربردارنده اساسی ترین پایه های اعتقادی و جهت گیری عملی مسلمانان است.
اذان، اعلام موجودیت اسلام، معرفی عقاید و اعمال مسلمانان و فریاد علیه معبودهای خیالی است.
اذان، نشانه باز بودن فضای تبلیغات و اعلام مواضع فکری مسلمانان به صورت روشن و صریح است و همیشه نشانه هشیاری و بیداری از غفلت است.
اذان، آماده ساختن روح، دل و جان برای ورود به (نماز) و فریادی است که طنین ملکوتی آن در فضا، دل مؤمنان را به سوی خدا می کشد و بر وحشت و خشم کافران می افزاید. هم چنان که این وحشت را در جملات (گلادستون) سیاست مدار و صهیونیست انگلیسی مشاهده می کنیم. وی در پارلمان می گوید: (تا هنگامی که نام محمد صلی الله علیه و آله در مأذنه ها بلند است و کعبه پابرجا است و قرآن رهنما و پیشوای مسلمانان است امکان ندارد پایه های سیاست ما در سرزمین های اسلامی استوار و برقرار گردد)2.
اما درباره تکرار فرازهای اذان، امام رضا علیه السلام چنین می فرمایند: (در آغاز اذان؛ تکبیرهای چهارگانه برای آگاهی شنوندگان و آمادگی آنها برای شنیدن فرازهای بعدی است و دوبار تکرار فرازهای بعدی برای تأکید و یادآوری دوباره است)3.
پی نوشت:
1. علل الشرائع، ترجمه ذهنی تهرانی، ج1، ص 821.
2. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374ش، اوّل، ج 4، ص 438.
3. علل الشرائع، ترجمه ذهنی تهرانی، ج1، ص 821.
منبع: www.porseman.org