نقش غریزه در رفتار و تأثیر آن درتربیت کودک چیست؟

گفتیم که کودکان از همان مراحل اولیه حیات در معرض انواع نشانه‌های جنسی از لذت و لغزش و انحرافند و بتدریج که بزرگ شده و رشد می‌کنند در سبک زندگی خود، در آرایش موی وچهره، در نوع برخوردها و ابراز رفتارها، در جنبه اعمال قدرت یا تسیلم سعی دارند جنسیت خود را نشان دهند. دختران حالت و ادای زنان را در آورده و پسران رفتار و حالت مردانه بخودمی‌‌گیرند.
تا اینجا و این صورت جریان امروز واقعه‌شان که طبیعی است و مربیان بایدبکوشند چنین وضع و حالتی را در طفل تقویت کنند و پسر را تدریجاً برای مرد کامل شدو ودختر را برای زن کامل شدن بپرورانند. و در همین جا یاد آور می‌شویم که این نوعی خطای تربیتی و حتی موجب انحراف است که پدر و مادری بهر علت و دلیل پسر را تربیت دخترانه دهند و دختر را تربیت پسرانه، ما بعدها در بحث مربوط به رفتار جنسی آنهائی که به جنس موافق تمایل نشان می‌دهند از عوارض اعمال این روش و راه و رسم سخن خواهیم گفت.
غرض این است احساسات شهوانی ممکن است در سنین خیلی کم ظهور وبروز کند و کودکان درطریق اثبات جنسیت و یا تثبیت موقعیت جنسی خود ممکن است حالات و رفتار زننده‌ای را از خود بروز دهند که ضروری است از همان آغاز منع و کنترل شوند.
غریزه عامل حرکت و رشد
آری از نظر ما غریزه از عوامل مهم حرکت و رشد است. آنها که در مقام غلو این غریزه داد سخن داده‌اند آنچنان درباره‌اش بحث کرده‌اند که آدمی گمان دارد همه حرکت‌ها و تلاشها چه مادی وچه غیر مادی در سایه وجود این غریزه است و حتی ایمان و عقیده را که از نظر ما قوی‌ترین محرک‌ها و سبب ایثارها و جانبازی‌ها و فداکاری‌های و عفو و اغماض در عین قدرت است تحت الشعاع آن ذکر کرده‌اند.
آنها که به چنین طرز فکری اعتقاد دارند باز هم این نکته را باور دارند که این غریزه انگیزه بسیاری از تلاش‌ها و حرکتهای بشری است. بخشی مهم از کار و زحمت انسان بدان خاطر است که موجبات توصیه خاطر و ارضای این غریزه را فراهم آورده و به آرامش و سکون دست یابد.
در جنبه رشد هم باید یاد آور شویم که بخشی مهم از رشد جسمی، فکری و ذهنی افراد در سایه وجود همین غریزه است آنها که از سلامت غریزی برخوردارند نیستند غالباً وضع جسمانی سالمی ندارند و هم آنها که در این زمنیه با نارسائی‌هائی مواجهند از لحاظ فکری و روانی هم نمی‌توانند سالم و متعادل باشند. اصولاً حیات غریزه موجب یافتن دید و جهان بینی خاصی برای افراد است. وضع آنها که دارای سلامت غریزی هستند به گونه‌ای است که گوئی شناخت بهتر و کاملتری را از جهان و پدیده‌های آن را دارند و به درک بیشتر و پردامنه تری از مسائل دست می‌یابند.
غریزه عامل انحراف:
بسیار بدیهی است که اگر غریزه در افراد تربیت نیابد و جهت پیدا نکند موجب پیدایش انحرافات و لغزش‌هائی در انسان خواهد شد که ما جلوه‌های آن را در سراسر مناطق جهان امروز می‌بینیم و دامنه آن از کودکان خردسال ما را گرفته تا پیران کهنسال را شامل می‌شود چه بسیارند مفاسد اجتماعی، تبهکاری‌ها تعدی‌ها بیماری ها و اختلالات که زائیده عدم پرورش و تعدیل مناسب غریزه‌اند و مسؤولان بجای مبارزه با علت به ریشه کن کردن معلول می‌پردازند.
مرز انحراف این است که فعالیت جنسی برای آنها که کشف کرده‌اند از لذتبخش ترین فعالیت هاست و هم چون غذایی نیست که که با چند بار خوردن برای آدمی سیری حاصل کند ون یا چون ادرار نیست که پس از فراغ برای آدمی بی تفاوتی و بی نیازی پدید آورد، مادام که غریزه در آدمی زنده و بیدار است طلب و خواسته‌ها برای وصال می‌آفریند و آدمی را به سوی صید و دام جنسی به تکاپو و تلاش وامی‌دارد.
این انحراف در کودکان و نوجوانان هم وجود دارد ولی برای برخی از صاحبنظران جای این پرسش است که اصولاً‌ آیا ما حق داریم حالات و عادات کود را در این رابطه تمایل جنسی و یا انحراف بنامیم یا نه؟‌ و راز تردید در این است آنچه را که در کودک وجود دارد کاملاً‌ متفاوت با بزرگسالان است. ولی در هر حال در بسیاری کودکان رفتار ناشی از فساد اخلاق وجود دارد که بر پایه جنس استوار است و باید از آن جلوگیری شود و ما در بحث‌های بعدی از آنها صحبت خواهیم کرد.
لغزش‌ها در کودکان و نوجوانان
بدین سان اگر فسادی را در رابطه با جنسی برای کودکان و نوجوانان قائل شویم و عادات و رفتار آنان را در این جنبه ناروا بحساب آوریم باید مسائل بسیاری از در این زمینه مطرح نمائیم که تحت عنوان لغزش‌های جنسی در کودکان و نوجوانان خلاصه می‌شوند. دامنه آن بسیار وسیع و ذکر و بررسی یک یک آنها عناوین فصلهای بعدی ما را تکشیل خواهد داد.
اما آنچه در این قسمت قابل ذکر است این است که فعالیت جنسی در کودکان بصورت دستکاری در دوران خردسالی و حتی قبل از چهارسالگی بعیان مشاهده می‌وشد که البته فعالیتیت است پراکنده و در عینحال پیچیده ولی عمق چندانی ندارد. توجه کودک به دستگاه تناسلی خود که اغلب صورت کشفی دراد و کودک را متوجه خود و دنیای خود و بعدها دچار انحراف می‌کند امری است نسبتاً شایع آمارها (البته در غرب) میزان آن را در حدود کودکان کمتر از 10 سال می‌داند در یک کلینیک آمریکائی از 280 پسر و 300 دختر تنها دچار استمناء و یا دستکاری دستگاه تناسلی هستند. در سنین بعدی و حتی در اواسط دوران دبستان دامنه لغزش‌ها بالنسبه وسیع تر می‌شود. در پسرا و دختران آلودگی‌هائی خطرناک بوجود می‌آید که ما در بحث‌های بعدی آن ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شک نیست که بسیاری از نابسامانیهای رفتاری پسران و دختران ناشی از عوارض جسمی است که بدان توجه کافی نشده است در چنین صورتی حق است که والدین از دیدن چنین فعالیت‌ها و زمینه‌هائی در فرزندان خویش نگران باشند و برای نجات شان دست بکار شوند.
در عین حال همانگونه که اشاره کردیم ضروری است متذکر شویم که رفتار جنسی کودکان با آنچه که در بزرگترها و حتی نوجوانان دیده می‌شود کاملاً متفاوت است و با اینکه لغزشی بنوعی واحد و همانند از کودک و بالغ سر می‌زند و به یک نام خوانده می‌شود هدف مختلف را تعقیب می‌کند.
انحرافات جنسی در خردسالان بیشتر بعلل عدم تکامل احساسا یا ادامه غیر عادی فعالیت های طبیعی جنسی در دوران تکامل شخصیت است در حالیکه در افراد بالغ و نوجوان این امر صرفاً بخاطر ارضای غریزه و راحت کردن خویش است کودکان خردسال در روابط جنسی خود ممکن است هیچ اندیشه خطرناکی را در ذهن نپرورانند و این احساس را در خود داشته باشند که این عمل نامشروع است در حالیکه در بزرگترها مسأله کاملاً خلاف آن است. در کودک این امر بمنزله یک بازی یا یک عادت ناروا می‌ت‌واند باشد در حالیکه در نوجوان می‌تواند صورت‌ رهائی از یک اضطراب درونی را داشته باشد. و بالاخره در کودک ممکن است صورتی از تقلید تسلیم، اطاعت رسیدن به لذتی دیگر مثل خوراکی و اسباب بازی و یا یافتن پناه را داشته باشد در حالیکه در بزرگترها مسأله غریزی و در جنبه ارضاء و آرامش است.
جستجوی لذت
در آنچه که تحت عنوان جستجوی لذت برای کودکان قابل ذکر است باید بگوئیم لازم نیست این جستجو حتماً بصورت مقاربت و یا اعمال غریزه همانند بزرگتران باشد بلکه اغلب به صورت دستکاری با خود، تراکم و انباشتن ارادی ادرار و مدفوع، دفع آن با فشار انقباض عضلانی و از این قبیل می‌باشد که این خود هم عامل کشف است و هم عامل لذت و چنین وضعی در بعضی از کودکان 2-3 ساله هم دیده می‌شود.
گاهی کودکان خود را روی لگن معقد حرکت می‌دهد یا خود را به نرده‌ای یا تشکی می‌مالند و از این طریق احساس لذت می‌کنند بدیهی است که نخواهد بود و این سببی برای تکرار و انحرفات بعدی او خواهد شد.
در افراد نوجوان فکر مقاربت مدتها آنها را بخود مشغول می‌دارد و ارضای تمایلات و خواسته‌ها از آن طریق برای شان لذتبخش است و این همان مسأله‌ای است که تحت عنوان لغزش آشکار می‌توان از آن یاد کرد و چنانچه مواردی پدید اید خطر آن دامنه دار و سرگرم کننده خواهد شد آنچنان که او را درس و بحث و زندگی و کار دور خواهد داشت.
در افراد نوجوان فکر مقاربت مدتها آنها را بخود مشغول می‌دارد و ارضای تمایلات و خواسته های از آن طریق برای شان لذتبخش است و این همان مسأله‌ای است که تحت عنوان لغزش آشکار می‌توان از آن یاد کرد و چنانچه مواردی پدید آید خطر آن دامنه دار و سرگرم کننده خواهد شد آنچنان که او را از درس و بحث و زندگی و کار دور خواهد کرد.
خطر تداوم آن
تمایلات جنسی در کودکان و انحراف آن از مسیر عادی و طبیعی ممکن است در دوران بزرگسالی و حتی بلوغ و جوانی مشکل و دردسر بیافریند. اصولاً از نظر عملی تحریکات جنسی کودکان کمکی است به ظهور ناسالم تمایلات جنسی و رغبت‌ های زودرس در آنان که عوارض آن در دیگر سنین هم از آدمی دست بردار نیست. ما حتی برخی از میانسالان، بزرگسالان و حتی پیران را می‌بینیم که عادت غلط دوران گذشته از آنان دست برنداشته است.
ما منکر این نیستم که منع و جلوگیری از پرسش‌های کودکان و اعمال روش های خشونت آمیز در رابطه با رفتارهای ناروای شان ممکن است عارضه آفرین باشد ولی معتقدیم با زبان پند و اندرز با خیرخواهی و با ابراز تأسف در مواردی و نشان دادن عدم رضایت خود از این رفتار می‌توان آن را اصلاح کرد و جهت داد.
در همه حال ضروری است جلوی لغزش ها کودکان از همان آغاز سد شود و حتی پیشگیریهایی بعمل آید که چنین وضع و حالی برای کودک پدید نیاید زیرا در صورت احساس لذت و ایجاد عادت بازگشت دادن طفل به وضع اولیه او بسیار دشوار و حتی قریب به محال خواهد بود.
هشدار به والدین و مربیان
در اینجا لازم می‌دانیم تذکراتی به والدین و مربیان دهیم که صورت هشداری برای آنان داشته باشد و آن اینکه گمان نکنند فرزندشان کودک است و خردسال و این رفتار برایش عارضه آفرین نیست. لغزش‌ها و انحرافات جنسی اولاً برای خود طفل عارضه آفرین است و ما در فصول بعد به تفضیل در آن باره سخن خواهیم گفت و ثانیاً اگر امری امروزه برای کودکان زیانبخش نباشد معلوم نیست که برای همیشه بی زیان بماند گاهی عادتی غلط از دوران کودکی را با سابقه‌ای ذهنی در این رابطه وضعی برای فرد پدید می‌آورد که آینده حیاتش را بخطر خواهد انداخت.
هم چنین در حفظ و صیانت کودک از خطر انحراف فوایدی است که حاصل آن پاک ماندن اندیشه وذهن و عاطفه و شرف طفل از آلودگی ها است. هر چه در پیشگیری‌ها بیشتر و بهتر اقدام شود صیانت اخلاقی برای کودک زیادتر است. غلفت از وضع کنونی سبب خواهد شد که انحرافات در سنین بعدی ریشه دار گردند آنچنان که امکان اصلاح از دست برود.
www.morsalat.com