اول : حق تربیت خانواده محیطی است که کودک به ناچار باید در آن زندگی کند. ضوابطی که در خانه حکم فرماست بر کودک تحمیل شده و او باید آنها را بپذیرد. تربیت کودک مهمترین حق او در قلمرو زندگی می باشد. پدر در رابطه با تربیت کودک مسئولیت مستقیم دارد. باید فرزند را به گونه ای پرورش دهد که در آینده برای جامع مفید واقع شود. دوم : تکلیف و مسئولیت والدین فرزند، عزیزترین فرد برای پدر و مادر است و مسلماً او را دوست دارند و دلشان می خواهد که در آینده با عزت و شرف به زندگی خود ادامه دهد. در این راستا پدر و مادر کودک عقلاً و اخلاقاً موظف به تربیت او هستند. بخشش پدر و مادر نباید صرفاً در حد مال و ثروت باشد و یا اینکه قطعه زمینی را به نام فرزند قباله کنند. بلکه طبق فرموده حضرت علی (علیه السلام) بهترین بخشش و تفضل ادب نیک می باشد. و همینطور در روایت دیگری می فرمایند: بهترین میراثی که پدران برای فرزندان باقی می گذارند، ادب و تربیت است. براین اساس نباید آنها را به حال خود واگذاشت. پدر و مادر وظیفه دارند موجبات رشد او را از هر حیث فراهم آورند و نهال شخصیت او را پرورش دهند. سوم : اصولی که باید والدین در تربیت فرزندان رعایت کنند: دوران زندگی هر فرد به سه مرحله تقسیم می شود: مرحله اول دوره سیادت یعنی 7 سال اول زندگی. مرحله دوم : دوره اطاعت مرحله سوم دوره وزارت. در دوره سیادت که همان 7 سال اول زندگی است، اصولی باید رعایت شود که این اصول تربیتی عبارتند از: والدین مظهر عمل باشند نه حرف. والدین باید با گفتارشان هماهنگ باشند و هیچ تناقضی بین رفتارو گفتارشان وجود نداشته باشد. والدین برای ایجاد صفات خوب در فرزندان باید عملاً اقدام کنند و به تذکر و توصیه های شفاهی اکتفا نکنند و معتقد باشند که بنا به گفته شیخ اجل سعدی علیه الرحمه: به عمل کار برآید به سخندانی نیست. تفاوتهای فردی بین دو فرزند خود رابشناسند و هرگز فرزندان خود را با همدیگر یا دیگران مقایسه نکنند. اگر در کودک ضعف و ناتوانی مشاهده کردند، کودک را در جمیع جهات، ضعیف و ناتوان نشمارند. والدین دلسوز والدینی هستند که اگر در کودکشان نقطه ضعفی وجود داشته باشد، در صدد این باشند که آن را برطرف کرده و هیچگاه نزد فامیل یا افراد دیگر بازگو نکنند زیرا اثرات سوئی بر روحیه کودک خواهد داشت. در دوره اطاعت که بین سالهای 14-7 سالگی است، والدین باید اصول زیر را رعایت کنند : 1- عدم تبعیض در خانواده 2- هماهنگی در تربیت 3- همکاری با مدرسه 4- وفای به عهد 5- گفتار نیک 6- انتخاب الگو 7- آزادی 8- تفریحات سالم. اگر والدین اصولی راکه یادآوری شد بکار گیرند در تربیت فرزندان بسیار مؤثر خواهد بود. چهارم : مسئولیت پدر خانواده پدر در خانواده مسئولیتهای مهمی را به عهده دارد که عبارتند از: مسئول رشد و هدایت و تأمین عوامل سعادت فرزندان و اصلاح وضع آنها. مسئول جهت دادن فرزندان به سوی خیر و نیکی. مسئول تهذیب و هدایت اخلاقی. مسئول ایجاد روحیه مقاومت در برابر شدائد. هموار کردن راه زندگی. آموختن ادب و وقار در زندگی. پرهیز دادن فرزند از انحرافات. www.eporsesh.com
اول : حق تربیت
خانواده محیطی است که کودک به ناچار باید در آن زندگی کند. ضوابطی که در خانه حکم فرماست بر کودک تحمیل شده و او باید آنها را بپذیرد. تربیت کودک مهمترین حق او در قلمرو زندگی می باشد. پدر در رابطه با تربیت کودک مسئولیت مستقیم دارد. باید فرزند را به گونه ای پرورش دهد که در آینده برای جامع مفید واقع شود.
دوم : تکلیف و مسئولیت والدین
فرزند، عزیزترین فرد برای پدر و مادر است و مسلماً او را دوست دارند و دلشان می خواهد که در آینده با عزت و شرف به زندگی خود ادامه دهد. در این راستا پدر و مادر کودک عقلاً و اخلاقاً موظف به تربیت او هستند.
بخشش پدر و مادر نباید صرفاً در حد مال و ثروت باشد و یا اینکه قطعه زمینی را به نام فرزند قباله کنند. بلکه طبق فرموده حضرت علی (علیه السلام) بهترین بخشش و تفضل ادب نیک می باشد. و همینطور در روایت دیگری می فرمایند:
بهترین میراثی که پدران برای فرزندان باقی می گذارند، ادب و تربیت است. براین اساس نباید آنها را به حال خود واگذاشت. پدر و مادر وظیفه دارند موجبات رشد او را از هر حیث فراهم آورند و نهال شخصیت او را پرورش دهند.
سوم : اصولی که باید والدین در تربیت فرزندان رعایت کنند:
دوران زندگی هر فرد به سه مرحله تقسیم می شود:
مرحله اول دوره سیادت یعنی 7 سال اول زندگی.
مرحله دوم : دوره اطاعت
مرحله سوم دوره وزارت.
در دوره سیادت که همان 7 سال اول زندگی است، اصولی باید رعایت شود که این اصول تربیتی عبارتند از:
والدین مظهر عمل باشند نه حرف.
والدین باید با گفتارشان هماهنگ باشند و هیچ تناقضی بین رفتارو گفتارشان وجود نداشته باشد.
والدین برای ایجاد صفات خوب در فرزندان باید عملاً اقدام کنند و به تذکر و توصیه های شفاهی اکتفا نکنند و معتقد باشند که بنا به گفته شیخ اجل سعدی علیه الرحمه: به عمل کار برآید به سخندانی نیست.
تفاوتهای فردی بین دو فرزند خود رابشناسند و هرگز فرزندان خود را با همدیگر یا دیگران مقایسه نکنند.
اگر در کودک ضعف و ناتوانی مشاهده کردند، کودک را در جمیع جهات، ضعیف و ناتوان نشمارند. والدین دلسوز والدینی هستند که اگر در کودکشان نقطه ضعفی وجود داشته باشد، در صدد این باشند که آن را برطرف کرده و هیچگاه نزد فامیل یا افراد دیگر بازگو نکنند زیرا اثرات سوئی بر روحیه کودک خواهد داشت.
در دوره اطاعت که بین سالهای 14-7 سالگی است، والدین باید اصول زیر را رعایت کنند :
1- عدم تبعیض در خانواده
2- هماهنگی در تربیت
3- همکاری با مدرسه
4- وفای به عهد
5- گفتار نیک
6- انتخاب الگو
7- آزادی
8- تفریحات سالم.
اگر والدین اصولی راکه یادآوری شد بکار گیرند در تربیت فرزندان بسیار مؤثر خواهد بود.
چهارم : مسئولیت پدر خانواده
پدر در خانواده مسئولیتهای مهمی را به عهده دارد که عبارتند از:
مسئول رشد و هدایت و تأمین عوامل سعادت فرزندان و اصلاح وضع آنها.
مسئول جهت دادن فرزندان به سوی خیر و نیکی.
مسئول تهذیب و هدایت اخلاقی.
مسئول ایجاد روحیه مقاومت در برابر شدائد.
هموار کردن راه زندگی.
آموختن ادب و وقار در زندگی.
پرهیز دادن فرزند از انحرافات.
www.eporsesh.com
- [سایر] مسئولیت پدر و مادر در تربیت فرزند چیست؟
- [سایر] لحظه های موفق والدین در تربیت فرزند چیست؟
- [سایر] آیا کوتاهی والدین در تربیت جنسی فرزند، موجب حق الناس خواهد شد؟
- [سایر] نقش الگوی والدین در تربیت فرزند بسیار مهم می باشد آیا می توان طبقه بندی رفتار پدر و مادر را بیان نمائید ؟
- [سایر] اشتباهات رایج والدین در تربیت کودکان چیست؟
- [سایر] والدین چگونه مراقب تربیت کودک باشند؟
- [سایر] کلیدهای والدین برای تربیت موفق کودکان چیست؟
- [سایر] اگر والدین به فرزند خود پول توجیبی ندهند و فرزند هم نیاز واجب به پول داشته باشد، تکلیف چیست؟ ضمن اینکه پدر هم راضی نیست، فرزند از پس¬اندازش استفاده کند.
- [سایر] والدین چگونه مسئولیت حق بیان و حق انتخاب را در کودکان پرورش دهند؟
- [سایر] چگونه والدین می توانند مسئولیت کارهای روزمره و ارزشها را به کوکان آموزش دهند؟
- [آیت الله اردبیلی] علاوه بر تأمین مخارج فرزند، تربیت صحیح و اِشراف بر امور وی و آموزش خواندن و نوشتن و شنا و نیز تزویج او پس از بلوغ، از حقوق فرزند بر پدر میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا هفت سال قمری پسر یا دختر تمام نشده، پدر نمیتواند او را از مادرش جدا کند ولی مادر باید در نحوه تربیت و اداره فرزند نظر پدر را رعایت کند، در دوران شیردهی، زن حقّ دارد فرزند خود را شیر بدهد، مگر آن که کس دیگری یافت شود که حاضر باشد مجّانی یا با مزد کمتری بچه را شیر دهد، در این صورت پدر میتواند بچه را از مادر جدا سازد، هر چند مستحبّ است که چنین کاری را نکند و فرزند را در نزد مادر خود باقی بگذارد. در این زمان هم رعایت نظر پدر در تربیت و اداره فرزند بر مادر وی لازم است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت کودک را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط میشود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی که در مسأله 2997 گفته شد منتقل میشود.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه فرزند نذر کند اگرچه بدون اجازه پدر هم باشد باید به آن نذر عمل نماید، مگر این که نذر فرزند نسبت به اموال پدر یا مادر باشد و یا موجب آزار والدین را فراهم کند و به این سبب از رجحان بیفتد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که مسئولیّت انجام کار مشروعی را در سازمان یا مؤسّسهای قبول کرده است، در حقیقت امانتی را قبول نموده ولازم است مسئولیّت خود را به طور صحیح و کامل انجام دهد، در غیر این صورت علاوه بر این که گناه کرده، نسبت به حقوق و دستمزدی که دریافت نموده مدیون و ضامن میباشد.
- [آیت الله مظاهری] از گناهان بزرگ در اسلام کوتاهی در حقوق فرزند است، زیرا همانطور که پدر و مادر در اسلام حقوقی دارند فرزندان نیز چنین هستند، و اگر پدر و مادر آن حقوق را مراعات نکنند، از نظر قرآن موجب خسران در قیامت است. حقوقی که فرزندان بر پدر و مادر دارند چند چیز است: الف) تربیت صحیح اسلامی (آشنا نمودن فرزند با احکام اسلام از اصول و فروع و اخلاق و مقیّد نمودن او به ظواهر شرع از اهمیّت دادن به واجبات و اجتناب از گناهان خصوصاً گناهان بزرگ) و اگر کوتاهی کنند، شریک در جرایم فرزند میباشند. ب) تربیت فرزند به آداب و رسوم اجتماعی و به عبارت دیگر به او ادب آموختن. ج) آموختن دانش در حدّ خوب خواندن و خوب نوشتن. د) فراهم نمودن راهی برای زندگی متوسّط و پرهیزدادن او از تنبلی و بیکاری. ه) فراهم کردن مقدّمات ازدواج برای فرزند خصوصاً اگر دختر باشد که در روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) برای ازدواج دختر بیشتر سفارش و تأکید شده است. و) گذاشتن اسم اسلامی که سفارش در نامهای پیامبر گرامی و اهلبیت او(سلاماللهعلیهم) زیاد شده است، و شیعه باید از انتخاب نامهای غیر اسلامی برای فرزندان خود پرهیز کند و سزاوار نیست که با وجود اسمهای اهلبیت(سلاماللهعلیهم) برای فرزند خود نام دیگری را انتخاب کند.
- [آیت الله مظاهری] درختها در دست کسی که آنها را آبیاری و تربیت میکند امانت است و اگر تلف شود ضامن نیست، ولی اگر در تربیت و آبیاری آنها کوتاهی کند و یا به شرایطی که گفته شد عمل نکرده باشد ضامن است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد، چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند واجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میّت اجیر میگیرد، وحاصل را بین ورثه میّت ومالک قسمت میکند، و اگر شرط کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، پس اگر قرار گذاشتهاند که به دیگری واگذار نکند، با مردن او معامله به هم میخورد، و اگر قرار نگذاشتهاند مالک میتواند عقد را به هم بزند یا راضی شود که ورثه او یا کسی که آنها اجیرش میکنند درختها را تربیت نمایند.
- [آیت الله مظاهری] دو نفری که مساقات کردهاند اگر بفهمند که معامله مساقات باطل است، پس اگر درختها مال صاحب زمین بوده، بعد از تربیت هم مال اوست و باید مزد کسی که آنها را تربیت کرده بدهد، و اگر مال کسی بوده که آنها را تربیت کرده بعد از تربیت هم مال اوست و میتواند آنها را بکند، ولی باید گودالهایی را که به واسطه کندن درختها پیدا شده پر کند و اجاره زمین را از روزی که درختها را کاشته به صاحب زمین بدهد، ولی صاحب زمین نمیتواند او را مجبور نماید که درختها را بکند و فقط میتواند اجاره زمین را بگیرد.
- [امام خمینی] اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند، ورثهاش به جای او هستند، و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میت اجیر میگیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالک قسمت میکند و اگر شرط کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، پس اگر قرار گذاشتهاند که به دیگری واگذار نکند، با مردن او معامله به هم میخورد، و اگر قرار نگذاشتهاند مالک میتواند عقد را به هم بزند، یا راضی شود که ورثه او یا کسی که آنها اجیرش میکنند، درختها را تربیت نماید.