انگیزه‌های ترویج مد گرایی: ترویج مدگرایی غربی با انگیزه‌های مختلف صورت می‌گیرد: 1. تحمیل فرهنگ خویش به دیگران 2. بازاریابی برای اجناس خود 3. جامعه را از مسیر صحیح و پاک، به انحراف و آلودگی کشاندن 4. سنت‌های به جا و صحیح را از امتی گرفتن و سنت‌های ناپسند و گاه خرافی را جایگزین آن ساختن 5. وارد شدن از طریق سنت‌های یک ملت و آن را از درون مسخ کردن. بد نیست بدانیم که برای ساختن این مدها، متخصصان روان‌شناس، جامعه‌شناس و مدت‌ها و ساعات زیادی به مطالعه می‌پردازند و راجع به تأثیری که مد خاصی می‌تواند در یک جامعه از خود به جای گذارد، آینده‌نگری و تحلیل می‌کنند و وقتی تصویب شد، با شگردهای عجیبی به تبلیغ آن می‌پردازند.(1) حتی برای جا زدن چیز مضری نظیر سیگار و مواد مخدر یا نظایر آن، از طریق عکس‌های شرطی و به خصوص از قیافه سکس زن‌ها استفاده می‌کنند. نکته دیگر در این باره، این است که آنها به رنگ و مدل کفش، لباس، کیف و کمربند اکتفا نمی‌کنند بلکه ملتی را در این گونه مسائل مجذوب خود می‌سازند و به تقلید خود درمی‌آورند. سپس به تدریج، سراغ افکار و اندیشه و آرمان‌های آن ملت می‌روند و آن را هم به طرف خود جذب می‌کنند. چادر به عنوان حجاب اسلامی، سنتی نیکو و پسندیده است. فراموش نمی‌کنیم که در زمان طاغوت، ناگهان بازار اسلامی پر از چادرهای بدن‌نما شد. حال ساده اندیشی و خامی است اگر ما فکر کنیم که آنها در به وجود آوردن مد روز به نقطه خاصی اکتفامی‌کنند. طبیعی است که چنین نخواهد بود. اگر امتی صرفاً به نام مد و طرح روز به دنبال آنها راه بیفتد، تا نهایت هرزگی و فساد پیش خواهد رفت. امروزه در غرب (اروپا و آمریکا) در زمینه شهوت پرستی و فساد جنسی و طرح لباس‌های سکس به نام تمدن و تجدد چه خبر است؟ این ویژگی و خصیصه انسان است که در هر وادی‌ای جلو رفت، حد نهایی برای خودش نمی‌شناسد: ( بل یرید الانسان لیفجر أمامه). انسان اگر به وادی کمال پا گذاشت، تا بی‌نهایت پر می‌کشد و اگر به وادی فساد و انحطاط قدم نهاد، در آنجا هم تا بی‌نهایت جلو می‌رود به گونه‌ای که نمی‌توان او را در جایی متوقف کرد. راه کارهای مقابله با مد گرایی منفی: این امر روشن است که بشر، تنوع طلب است و از یکسانی خسته می‌شود. قرآن کریم نیز به این نکته توجه داشته است که می‌فرماید: ( مختلفا ألوانه) (گیاهان و میوه‌ها را با رنگ‌ها و گونه‌های مختلف برای شما آفریده‌ایم بشر در نژادها و قبایل گوناگون آفریده شده است و). به راستی اگر همه چیز یکسان بود (یک رقم گیاه، یک نژاد و یک زبان)، در آن صورت چه لطفی باقی می‌ماند؟ حال با توجه به تنوع طلبی انسان، مدل لباس و طرح کیف، کفش، ساختمان، ماشین و اگر با موازین شرع و سنت‌های نیک ما تضادی نداشته باشد نمی‌توان تا این حد بر آن ایراد گرفت. حرف ما در این است که چرا ما خودمان طراح مد و مدل روز نباشیم؟ چرا افراد مبتکر و خلاق جامعه ما سعی نمی‌کنند تا طرح جدیدی ارائه دهند؟ اصولًا این یکی از ایرادهای ما است که نسبت به این گونه مسائل، آن قدر منتظر می‌مانیم تا دیگران با طرح جدید، خود بر ما یورش آورند. آن گاه مبتکران ما بعد از فشار زیادی که از افکار عمومی متوجه آنها می‌شود تازه دست به کار می‌شوند تا مثلًا مدل فلان ماشین یا طرح ساختمانی و یا شیوه لباس قشر خاصی را تغییر دهند. در حالی که اگر ما در این زمینه ابتکار عمل را به دست گیریم، چه بسا بتوانیم فرهنگ خویش را برای دیگران اسوه و الگو قرار دهیم همچنان که در برخی از جهات چنین بوده است. به هر حال، نسبت به مسئله (مدگرایی) باید خیلی هوشیار باشیم و از اینکه زمام فرهنگ و سنت و فکر خویش را به نام تمدن و تجدد، به دست مدهای غربی بسپاریم، باید به شدت بپرهیزیم. دو نکته مهم در برخورد فعال و به دست گرفتن ابتکار عمل باید رعایت شود: 1. یک کار فرهنگی قوی صورت گیرد و مدگرایی را از رونق بیندازد، با این مبنا که ارزش انسان به لباس و ماشین و تجملات مادی نیست. 2. در طراحی‌ها و ارائه مد از سوی ما، باید تلاش شود که اصول و مبانی فکری اسلامی و ملی رعایت و پیام‌های مثبت دینی و فرهنگی کشورمان در آن گنجانده شود. پی‌نوشت‌ (1) جهت اطلاع از این شگردهای تبلیغی، ر. ک: حسن زورق، مبانی تبلیغ محمّد تقی رهبر، روش تبلیغ‌
مدگرایی به چه انگیزهای ترویج میشود؟
انگیزههای ترویج مد گرایی:
ترویج مدگرایی غربی با انگیزههای مختلف صورت میگیرد:
1. تحمیل فرهنگ خویش به دیگران
2. بازاریابی برای اجناس خود
3. جامعه را از مسیر صحیح و پاک، به انحراف و آلودگی کشاندن
4. سنتهای به جا و صحیح را از امتی گرفتن و سنتهای ناپسند و گاه خرافی را جایگزین آن ساختن
5. وارد شدن از طریق سنتهای یک ملت و آن را از درون مسخ کردن.
بد نیست بدانیم که برای ساختن این مدها، متخصصان روانشناس، جامعهشناس و مدتها و ساعات زیادی به مطالعه میپردازند و راجع به تأثیری که مد خاصی میتواند در یک جامعه از خود به جای گذارد، آیندهنگری و تحلیل میکنند و وقتی تصویب شد، با شگردهای عجیبی به تبلیغ آن میپردازند.(1) حتی برای جا زدن چیز مضری نظیر سیگار و مواد مخدر یا نظایر آن، از طریق عکسهای شرطی و به خصوص از قیافه سکس زنها استفاده میکنند. نکته دیگر در این باره، این است که آنها به رنگ و مدل کفش، لباس، کیف و کمربند اکتفا نمیکنند بلکه ملتی را در این گونه مسائل مجذوب خود میسازند و به تقلید خود درمیآورند. سپس به تدریج، سراغ افکار و اندیشه و آرمانهای آن ملت میروند و آن را هم به طرف خود جذب میکنند.
چادر به عنوان حجاب اسلامی، سنتی نیکو و پسندیده است. فراموش نمیکنیم که در زمان طاغوت، ناگهان بازار اسلامی پر از چادرهای بدننما شد. حال ساده اندیشی و خامی است اگر ما فکر کنیم که آنها در به وجود آوردن مد روز به نقطه خاصی اکتفامیکنند. طبیعی است که چنین نخواهد بود.
اگر امتی صرفاً به نام مد و طرح روز به دنبال آنها راه بیفتد، تا نهایت هرزگی و فساد پیش خواهد رفت. امروزه در غرب (اروپا و آمریکا) در زمینه شهوت پرستی و فساد جنسی و طرح لباسهای سکس به نام تمدن و تجدد چه خبر است؟ این ویژگی و خصیصه انسان است که در هر وادیای جلو رفت، حد نهایی برای خودش نمیشناسد: ( بل یرید الانسان لیفجر أمامه). انسان اگر به وادی کمال پا گذاشت، تا بینهایت پر میکشد و اگر به وادی فساد و انحطاط قدم نهاد، در آنجا هم تا بینهایت جلو میرود به گونهای که نمیتوان او را در جایی متوقف کرد.
راه کارهای مقابله با مد گرایی منفی:
این امر روشن است که بشر، تنوع طلب است و از یکسانی خسته میشود. قرآن کریم نیز به این نکته توجه داشته است که میفرماید: ( مختلفا ألوانه) (گیاهان و میوهها را با رنگها و گونههای مختلف برای شما آفریدهایم بشر در نژادها و قبایل گوناگون آفریده شده است و). به راستی اگر همه چیز یکسان بود (یک رقم گیاه، یک نژاد و یک زبان)، در آن صورت چه لطفی باقی میماند؟ حال با توجه به تنوع طلبی انسان، مدل لباس و طرح کیف، کفش، ساختمان، ماشین و اگر با موازین شرع و سنتهای نیک ما تضادی نداشته باشد نمیتوان تا این حد بر آن ایراد گرفت. حرف ما در این است که چرا ما خودمان طراح مد و مدل روز نباشیم؟ چرا افراد مبتکر و خلاق جامعه ما سعی نمیکنند تا طرح جدیدی ارائه دهند؟ اصولًا این یکی از ایرادهای ما است که نسبت به این گونه مسائل، آن قدر منتظر میمانیم تا دیگران با طرح جدید، خود بر ما یورش آورند. آن گاه مبتکران ما بعد از فشار زیادی که از افکار عمومی متوجه آنها میشود تازه دست به کار میشوند تا مثلًا مدل فلان ماشین یا طرح ساختمانی و یا شیوه لباس قشر خاصی را تغییر دهند. در حالی که اگر ما در این زمینه ابتکار عمل را به دست گیریم، چه بسا بتوانیم فرهنگ خویش را برای دیگران اسوه و الگو قرار دهیم همچنان که در برخی از جهات چنین بوده است.
به هر حال، نسبت به مسئله (مدگرایی) باید خیلی هوشیار باشیم و از اینکه زمام فرهنگ و سنت و فکر خویش را به نام تمدن و تجدد، به دست مدهای غربی بسپاریم، باید به شدت بپرهیزیم.
دو نکته مهم در برخورد فعال و به دست گرفتن ابتکار عمل باید رعایت شود:
1. یک کار فرهنگی قوی صورت گیرد و مدگرایی را از رونق بیندازد، با این مبنا که ارزش انسان به لباس و ماشین و تجملات مادی نیست.
2. در طراحیها و ارائه مد از سوی ما، باید تلاش شود که اصول و مبانی فکری اسلامی و ملی رعایت و پیامهای مثبت
دینی و فرهنگی کشورمان در آن گنجانده شود.
پینوشت
(1) جهت اطلاع از این شگردهای تبلیغی، ر. ک: حسن زورق، مبانی تبلیغ محمّد تقی رهبر، روش تبلیغ
- [سایر] مدگرایی به چه انگیزهای ترویج میشود؟
- [سایر] مهمترین عوامل مؤثر در مدگرایی؟
- [سایر] اسلام چه دیدگاهی در مورد مدگرایی دارد؟
- [سایر] می خواستم بپرسم که مد و مدگرایی چگونه باعث ایجاد بحران در هویت می شود؟ آیا مد و مدگرایی خوب است؟
- [سایر] برای مبارزه با واژهی "مدگرایی" چه باید کرد؟
- [سایر] مقام معظم رهبری چه دیدگاهی در مورد مدگرایی دارد؟
- [سایر] آیا نیت بر هر انگیزهای اطلاق میشود یا اینکه نیت فقط به انگیزه های ناشی از آگاهی گفته میشود؟
- [آیت الله خامنه ای] ترویج موسیقی
- [سایر] آیا مدگرایی و تقلید از مدهای پوششی و آرایشی، به جسم و بدن ما نیز لطمه میزند؟
- [سایر] می خواستم در مورد تعریف مد و مدگرایی و نحوه شکل گیری و شاید تاریخچه آن بیش تر بدانم؟
- [آیت الله اردبیلی] وسایل ارتباط جمعی باید در جهت اشاعه مکارم اخلاق و خصال پسندیده انسانی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرند و در این زمینه از اندیشههای متفاوت بهره جویند و از ترویج فرهنگ ضد اسلامی و بیبندوباری به شدّت پرهیز نمایند.
- [امام خمینی] کسانی که ترویج مقاصد ظلمه را میکنند و کمک به جشنها و معاصی و ظلم آنها میکنند از قبیل بعض تجار و کسبه، لازم است بر مسلمانان که آنها را نهی کنند، و اگر تأثیر نکرد، از آنها اعراض کنند و با آنها معاشرت و معامله نکنند.
- [آیت الله اردبیلی] مصرفی که ملک را برای آن وقف میکند، باید معیّن و حلال باشد، بنابر این اگر ملک خود را برای یکی از چند مسجد، بدون تعیین آن وقف نماید یا آن را برای ترویج باطل و نظایر آن وقف کند، صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] پوشیدن لباس مخصوص کفار و یا آویختن صلیب و مانند آن و نیز لباسی که ترویج کننده یک نوع فرهنگ یا اندیشه ضد اخلاقی و یا بیبندوباری باشد، جایز نیست و تولید کنندگان و فروشندگان لباس نیز باید از تولید و فروش چنین پوشاکی پرهیز کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] انسان می تواند برای رفتن به حج و زیارت و مانند اینها از سهم سبیل الله زکات بگیرد اگر چه فقیر نباشد یا این که فقیر باشد و به مقدار مخارج سالش زکات گرفته باشد و بنابر احتیاط واجب معتبر است که این امور علاوه بر این که طاعت هستند دارای مصلحت عمومی نیز باشند مانند تعظیم شعایر و ترویج دین
- [آیت الله اردبیلی] به طور کلّی سرگرمیهای گوناگون اگر همراه با کار حرام یا مستلزم حرام نباشند، اشکال ندارد؛ بنابر این گوشدادن و دیدن برنامههای سینما، تئاتر، رادیو، تلویزیون، ماهواره و مانند آن، چنانچه مستلزم فساد افکار و اخلاق فرد یا جامعه و یا ترویج باطل نباشد، اشکال ندارد؛ ولی باید مواظب باشند مانع از کارهای واجب و مهم نشود و مخصوصا نسبت به کودکان دقّت بیشتری اعمال گردد.
- [آیت الله اردبیلی] معاشرت سالم با کفّاری که در حال جنگ با مسلمانان نیستند و ایجاد روابط فرهنگی، سیاسی، تجاری و اقتصادی با آنها از طرف دولت اسلامی یا اشخاص، تا زمانی که خوف تقویت کفر و ترویج فساد و انحراف فکری یا عملی و ایجاد سلطه از ناحیه آنان بر مسلمانان و کشور اسلامی در بین نباشد، اشکال ندارد؛ ولی رابطه با کفّاری که در حال جنگ با مسلمانان میباشند، مخصوصا اگر موجب تقویت آنان شود، جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] هر یک از اقشار جامعه که باعث ترویج مقاصد ستمگران و یا تقویت ظلم و شوکت آنان گردد، مرتکب عمل حرام میگردد و بر سایر مسلمانان لازم است که آنها را نهی کنند و اگر تأثیر نکرد، از آنها اِعراض کرده و با آنها معاشرت و معامله نکنند. * مرتبه دوم: امر و نهی به زبان؛ پس با احتمال تأثیر و وجود سایر شرایطی که گذشت، واجب است اهل معصیت را نهی کنند و ترک کننده واجب را به انجام آن امر نمایند.
- [امام خمینی] رادیو و تلویزیون دارای منافع حلال عقلایی و منافع حرام است از نظر اسلام و جایز است انتفاع بردن از آنها به نحو حلال، از قبیل اخبار و مواعظ از رادیو و نشان دادن چیزهای حلال برای تعلیم و تربیت صحیح، یا نشان دادن کالاها و عجایب خلقت از بر و بحر از تلویزیون و اما چیزهای حرام از قبیل پخش غنا و موسیقی مطرب و اشاعه منکرات از قبیل پخش قوانین خلاف اسلام و مدح خائن و ظالم، و ترویج باطل، و ارائه چیزهایی که اخلاق جامعه را فاسد و عقاید آنها را متزلزل میکند، حرام و معصیت است.
- [امام خمینی] کسانی که با لباس اهل علم، در این مؤسسات که به اشاره دولت جائر تأسیس شده است وارد شوند، لازم است مسلمانان و متدینین از آنها اعراض کنند و با آنها معاشرت نکنند، و آنها محکوم به عدم عدالت هستند و نماز جماعت با آنها جایز نیست، و طلاق در محضر آنها باطل است، و سهم مبارک امام علیه السلام و سهم سادات عظام را نباید به آنها بدهند، و اگر دادند از ذمّه آنها ساقط نمیشود، و اگر اهل منبر هستند لازم است آنها را دعوت برای منبر نکنند، و در مجالسی که این قبیل اشخاص از طرف دولت جائر برای ترویج باطل و تشریح برنامههای خلاف اسلام منبر میروند شرکت نکنند.