بهترین راه تأثیرگذاری، این است که با رفتار و عمل کردن به حقایق دینی و معلومات خود، دیگران را تحت تأثیر قراردهیم. قطعاً موقعی می‌توانیم اثرگذار باشیم که خود اهل عمل باشیم ولی اگر اهل عمل نباشیم ولو به ظاهر خود را متعبدهم جلوه دهیم- تأثیرگذاری ما خیلی کم می‌شود. قرآن در سوره بقره می‌فرماید: (اتأمرون الناس بالبر و تنسون انفسکم) (آیا دیگران را به نیکی دعوت می‌کنید در حالی که خودتان را فراموش کرده‌اید). معصوم (ع) هم می‌فرماید (کونوا دعاة الناس به غیر السنتکم) (مردم را به غیر زبانتان دعوت کنید) یعنی، با عمل. بنابراین بهترین راه تأثیرگذاری اهل عمل شدن و الگوی مشاهده‌ای برای دیگران ایجاد کردن است. مسأله تأثیرپذیری یا تأثیرگذاری در حدود کیفیت آن، بستگی به توانایی و قابلیت‌های انسان در ابعاد مختلف دارد. مهم‌ترین اموری که در تاثیرگذاری دخالت دارد، ویژگی‌های روحی از قبیل اراده استوار، اخلاق نیکو، حسن معاشرت- و آگاهی‌ها و توانش‌های علمی بالا است. تاثیرپذیری مثبت نیز تا حدودی به این امور و نیز به میزان انعطاف‌پذیری و حقیقت‌طلبی شخص، ارتباط دارد. تاثیرپذیری‌های منفی برخاسته از ضعف آگاهی و اراده می‌باشد. بنابراین هر اندازه در تقویت اراده خود و گسترش صفات حسنه و خلق و خوی پسندیده و افزون‌سازی آگاهی‌ها ودانش‌های خود به ویژه در زمینه مسائل دینی، فرهنگی و اجتماعی- تلاش کنید، به تدریج توان تاثیرگذاری بیشتری خواهید یافت. با رعایت اصول و نکات زیر، فرد می‌تواند میزان تأثیرگذاریخویش را افزایش دهد: 1. کار خود را با تحسین و قدردانی صمیمانه از طرف مقابل شروع کنید. 2. با اندکی تفحص و جست‌وجو برنامه خود را با برجسته کردن یک یا چند نکته مثبت و ارزشمند در طرف مقابل و تحسین صادقانه از وی به جهت وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با وی پی‌گیری کنید. 3. در صورتی که اشتباه و لغزشی در وی مشاهده کردید، مستقیماً از او گلایه نکنید و وی را مورد انتقاد مستقیم و سرزنش خود قرار ندهید. 4. قبل از انتقاد از دیگران درباره اشتباهات خود حرف بزنید. 5. سعی کنید شنونده خوبی باشید و دیگران را تشویق کنید درباره خود، برای شما حرف بزنند. 6. صمیمانه دیگران را دوست داشته باشید و به آنها این محبت باطنی خود را اعلام کنید. 7. به دیگران اعتبار بدهید و کاری کنید که احساس کنند مهم هستند. 8. در طرف مقابل نسبت به کاری که می‌خواهی انجام دهد، میل شدیدی ایجاد کنید و به عبارت دیگر فضای روانی لازم را برای انجام دادن آن عمل فراهم سازید. 9. هر رفتاری را که از دیگران نسبت به خود انتظار دارید، همان را با ایشان در پیش گیرید. 10. سعی کنید نقطه نظرات و دیدگاه‌های خویش را بر دیگران تحمیل نکنید زیرا مردم سخن کسی را که بخواهد عقیده‌اش را بر آنان تحمیل کند نمی‌پذیرند و با کسی که همچون یک سرپرست با ایشان رفتار کند، دوستی نمی‌ورزند و به او اعتماد نمی‌کنند. (1) پی‌نوشت‌ (1) برای آگاهی بیشتر ر. ک: محمدی ری شهری، دوستی در قرآن.
بهترین راه تأثیرگذاری، این است که با رفتار و عمل کردن به حقایق دینی و معلومات خود، دیگران را تحت تأثیر قراردهیم. قطعاً موقعی میتوانیم اثرگذار باشیم که خود اهل عمل باشیم ولی اگر اهل عمل نباشیم ولو به ظاهر خود را متعبدهم جلوه دهیم- تأثیرگذاری ما خیلی کم میشود. قرآن در سوره بقره میفرماید: (اتأمرون الناس بالبر و تنسون انفسکم) (آیا دیگران را به نیکی دعوت میکنید در حالی که خودتان را فراموش کردهاید). معصوم (ع) هم میفرماید (کونوا دعاة الناس به غیر السنتکم) (مردم را به غیر زبانتان دعوت کنید) یعنی، با عمل. بنابراین بهترین راه تأثیرگذاری اهل عمل شدن و الگوی مشاهدهای برای دیگران ایجاد کردن است. مسأله تأثیرپذیری یا تأثیرگذاری در حدود کیفیت آن، بستگی به توانایی و قابلیتهای انسان در ابعاد مختلف دارد. مهمترین اموری که در تاثیرگذاری دخالت دارد، ویژگیهای روحی از قبیل اراده استوار، اخلاق نیکو، حسن معاشرت- و آگاهیها و توانشهای علمی بالا است. تاثیرپذیری مثبت نیز تا حدودی به این امور و نیز به میزان انعطافپذیری و حقیقتطلبی شخص، ارتباط دارد. تاثیرپذیریهای منفی برخاسته از ضعف آگاهی و اراده میباشد. بنابراین هر اندازه در تقویت اراده خود و گسترش صفات حسنه و خلق و خوی پسندیده و افزونسازی آگاهیها ودانشهای خود به ویژه در زمینه مسائل دینی، فرهنگی و اجتماعی- تلاش کنید، به تدریج توان تاثیرگذاری بیشتری خواهید یافت.
با رعایت اصول و نکات زیر، فرد میتواند میزان تأثیرگذاریخویش را افزایش دهد:
1. کار خود را با تحسین و قدردانی صمیمانه از طرف مقابل شروع کنید.
2. با اندکی تفحص و جستوجو برنامه خود را با برجسته کردن یک یا چند نکته مثبت و ارزشمند در طرف مقابل و تحسین صادقانه از وی به جهت وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با وی پیگیری کنید.
3. در صورتی که اشتباه و لغزشی در وی مشاهده کردید، مستقیماً از او گلایه نکنید و وی را مورد انتقاد مستقیم و سرزنش خود قرار ندهید.
4. قبل از انتقاد از دیگران درباره اشتباهات خود حرف بزنید.
5. سعی کنید شنونده خوبی باشید و دیگران را تشویق کنید درباره خود، برای شما حرف بزنند.
6. صمیمانه دیگران را دوست داشته باشید و به آنها این محبت باطنی خود را اعلام کنید.
7. به دیگران اعتبار بدهید و کاری کنید که احساس کنند مهم هستند.
8. در طرف مقابل نسبت به کاری که میخواهی انجام دهد، میل شدیدی ایجاد کنید و به عبارت دیگر فضای روانی لازم را برای انجام دادن آن عمل فراهم سازید.
9. هر رفتاری را که از دیگران نسبت به خود انتظار دارید، همان را با ایشان در پیش گیرید.
10. سعی کنید نقطه نظرات و دیدگاههای خویش را بر دیگران تحمیل نکنید زیرا مردم سخن کسی را که بخواهد عقیدهاش را بر آنان تحمیل کند نمیپذیرند و با کسی که همچون یک سرپرست با ایشان رفتار کند، دوستی نمیورزند و به او اعتماد نمیکنند. (1)
پینوشت
(1) برای آگاهی بیشتر ر. ک: محمدی ری شهری، دوستی در قرآن.
- [سایر] خصوصیت تأثیرگذاری قرآن را توضیح دهید؟
- [سایر] بهترین راه تاثیرگذاری بر دوستان چیست؟
- [سایر] آیا لازمه شفاعت تاثیرگذاری دیگران بر خدای متعال نیست ؟
- [سایر] لطفاً درباره زندگینامه اشعث بن قیس و تأثیرگذاری آن در حوادث پس از رحلت پیامبر(ص) تا شهادت امام علی(ع) توضیح دهید.
- [سایر] لطفا درباره زندگینامه شبث بن ربعی و تأثیرگذاری آن در حوادث پس از رحلت پیامبر تا شهادت امام علی (ع) توضیح دهید.
- [سایر] قشر جوان و دانشجوی ما در پی مد لباس است و از غرب پیروی می کند برای تأثیرگذاری بر آنها چه باید کرد؟
- [آیت الله سیستانی] سپرده گذاری با سود در نزد بانک بخصوص برای باز نشستگان چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] تقلید و عمل به رسالههای مراجع محترم تقلید متوفّا، بخصوص حضرت امام خمینی رحمهالله جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] وظیفه ما جوانان در این عصر در باب ازدواج چیست؟ زمانه طوری شده که توقعات بیش از حد و عدم توانایی مالی موجب میشود ما جوانان در گناه بیفتیم لطف کنید راهکاری برای ما جوانان ارائه بفرمایید.
- [سایر] علت دین گریزی جوانان چیست؟
- [آیت الله مظاهری] استعمال دخانیات نظیر سیگار، قلیان و پیپ، مخصوصاً برای جوانان، سزاوار نیست. و امید است این عیب به طور کلّی از دامن مسلمانان زدوده شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان در موقعی که ضامن میشود نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار چگونگی را نمیدانسته است و بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند ، اشکال دارد ، بخصوص در صورتی که ضامن پیش از اینکه طلبکار ملتفت شود قدرت پیدا کرده باشد .
- [آیت الله اردبیلی] انفال یکی از مهمترین منابع مالی و اقتصادی حکومت اسلامی است و حفظ آن از هر گونه تجاوز و آفت و زیان طبیعی و غیر طبیعی، وظیفه همه مردم بخصوص حکومتها میباشد؛ بنابراین برای استفاده افراد از آن و یا فروش آن توسّط حکومتها به دیگران مخصوصا به اجانب باید کاملاً مصلحت عموم مردم ملاحظه گردد.
- [آیت الله اردبیلی] معاشرت و روابط بین مسلمانان باید بر اساس برادری و رعایت حقوق و حیثیّت و نوامیس یکدیگر تنظیم گردد؛ پس اموری از قبیل عدالت، احسان، صداقت، احترام، حسن ظن، فداکاری، ادای امانت، حفظ اسرار یکدیگر، اصلاح ذاتالبین، مشورت با یکدیگر و تعاون در اعمال خیر، در معاشرت با یکدیگر باید رعایت شوند، بخصوص اگر طرف معاشرت، پدر و مادر و بستگان، بزرگان دین و دانش، معلّمان و استادان، زنان و خردسالان و افراد محروم و مستضعف و سالخورده و یا مصیبتدیدگان باشند.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد ، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ، بلکه اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض ، مقداری روغن بدهد ، و مقیّد نکند بخصوص روغن یا شیر آن گوسفند ، اجاره صحیح است .
- [آیت الله اردبیلی] گرفتن پول یا هر چیز دیگری در وقت اداری برای کسی که در نهاد یا مؤسّسهای موظّف است بدون گرفتن پول از مراجعین، کارهای آنان را انجام دهد، حرام است، بخصوص اگر به وسیله گرفتن رشوه یا هر عنوان دیگری، کار خلاف شرع یا قانون انجام دهد و یا حقوق دیگران را تضییع نماید؛ ولی برای رشوه دهنده، در صورتی که رسیدن به حقّ مشروعی یا دفع ظلم از مظلومی متوقّف بر آن باشد، به مقدار ضرورت اشکال ندارد. همچنین اعمال نفوذ اگر برای گرفتن حق یا دفع ظلمی باشد اشکال ندارد؛ مگر این که رشوه دادن و یا اعمال نفوذ در این صورت موجب فساد اجتماعی یا اداری و یا ضرر مهمتری نسبت به احقاق حق یا دفع ظلم مزبور گردد.
- [آیت الله نوری همدانی] شایسته است امام خطیب ، بلیغ باشد و به تناسب اوضاع و احوال سخن گوید و عبارات فصیح و روان به کار برد ، به حوادثی که در سراسر عالم بر مسلمین می گذرد بخصوص حوادث منطقه خود ، آشنا باشد . مصالح اسلام و مسلمین را تشخیص دهد . چنان شجاع باشد که در راه خدا از مَلامت و نکوهش احدی بیم به خود راه ندهد ، در اظهارحق و اِبْطال باطل بر حسب شرایط زمان ومکان صراحت داشته باشد ، اموری از قبیل مواظبت در اوقات نماز وعمل به روش صُلَحاو اولیاء خد ا را که موجب تأثیر کلام او در مردم است رعایت کند ، کارهای او با مَواعِظْ و وعد وعیدهایش تطبیق نماید ، از آنچه که موجب سَبُکی او و کلامش می شود حتّی از قبیل پر گوئی ، شوخی و بیهوده گوئی بپرهیزد وهمة امور را تنها برای خداوند رعایت کند وهدفش اِعْراض از دنیا پرستی و ریاست طلبی باشد که سرسلسة همة گناهان است تا کلامش در جان مردم ، مُؤَثِّرْ افتد .
- [آیت الله وحید خراسانی] از بزرگترین واجبات بر مکلفین امر به معروف و نهی از منکر است خداوند متعال می فرماید والمومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و مردان و زنان مومن بعضی از ایشان دوستان بعضی دیگر هستند امر می کنند به معروف و نهی می کنند از منکر امر به معروف و نهی از منکر راه انبیای خداست و به این فریضه الهیه بقیه فرایض و مقررات دین اجرا می شود و کسب و کار حلال و امنیت جان و عرض و مال مردم حفظ و حق به حق دار می رسد و زمین از لوث منکرات و بدیها تطهیر و به معروف و خوبیها اباد می شود و به روایتی از امام ششم علیه السلام اکتفا می شود که فرمود رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود چگونه است حال شما زمانی که زنان شما فاسد و جوانان شما فاسق شوند و حال ان که امر به معروف و نهی از منکر نکرده اید گفته شد چنان خواهد شد یا رسول الله فرمود بلی و بدتر از ان هم خواهد شد چگونه است حال شما زمانی که امر کنید به منکر و نهی کنید از معروف گفته شد یا رسول الله چنان خواهد شد فرمود بلی و بدتر از ان هم خواهد شد چگونه است حال شما زمانی که معروف را منکر و منکر را معروف ببینید
- [آیت الله سیستانی] مضاربه قرادادی است بین دو نفر ، که یکی از آنها مالک است و مالی را به دیگری که آن را عامل مینامیم میدهد ، که با آن تجارت کند و سود میان آنها تقسیم شود. و این معامله مشروط به امور زیر است: 1 ایجاب و قبول . و در انشا آنها هر لفظ ، یا فعلی که بر این مضمون دلالت کند کافی است . 2 بلوغ شرعی ، و عقل ، و رشد ، و اختیار در هر دو طرف قراداد ، و در مالک بخصوص شرط است که از طرف حاکم شرع به دلیل افلاس محجور علیه نباشد ، ولی در عامل این شرط نیست ، مگر در صورتی که قرارداد مقتضی تصرف او در اموال مورد حجر خودش نیز باشد . 3 سهم هر کدام آنها از سود باید با کسر معین باشد ، که ثلث است یا نصف است یا هر کسری دیگر . و میشود از این شرط مستغنی شد در صورتی که سهم هر کدام در عرف بازار معین باشد ، به طوری که عرفا نیازی به ذکر این شرط احساس نشود . و تعیین سهم هر کدام با ذکر مبلغی از مال مانند صد هزار تومان مثلاً ، کافی نیست . ولی میتواند یکی از آنها پس از ظهور سود ، سهم خود را با مبلغی از مال مصالحه نماید . 4 سود باید فقط برای مالک و عامل باشد ، واگر شرط شود که مقداری از سود به دیگری داده شود مضاربه باطل است ، مگر این که در مقابل کاری مربوط به تجارت یاد شده باشد . 5 عامل باید قادر بر تجارت باشد در صورتی که مباشرت او در عمل تجارت به صورت قید در قرارداد ذکر شده باشد ، مثلاً گفته باشد (این پول را به تو میدهم که شخصاً با آن مباشرت به تجارت کنی) و در صورت عجز با این فرض ، قرارداد باطل است . و اگر مباشرت به صورت شرط در متن قرارداد ذکر شود ، مثلاً گفته شود (این پول را به تو میدهم که با آن تجارت کنی به شرط این که خودت مباشرت نمایی) در این فرض ، اگر عامل علاجز باشد معامله باطل نیست ، ولی مالک در صورت تخلف از مباشرت خیار فسخ دارد . و اما اگر نه قید شود و نه شرط ، ولی عامل عاجز باشد از تجارت حتّی با واداشتن دیگری ، قرارداد باطل است . و اگر از ابتدا قادر باشد و سپس عاجز شود ، از وقتی که عاجز شده است ، قرارداد باطل میشود .