جنبه‌های منفی تشویقها عبارتند از: 1 تشویق نباید به کیفیتی باشد که مایه غرور و غفلت تشویق شونده، یا خاموش شدن شعله فعالیت‌ها و نظم و انضباط او گردد. 2 اساس تشویق‌ها باید بر جنبه‌های معنوی باشد تا به افراد شخصیت والا دهد اما این بدان معنا نیست که از تشویق‌های مادی به کلی چشم پوشیده شود. 3 تشویق یک فرد نباید مفهوم مخالفی برای دیگران باشد، و مایه تحقیر و توهین آنها گردد و این از کارهای ظریف و دقیقی است که ذوق و سلیقة مدیران و فرمانده‌هان ضامن اجرای آن است. 4 تشویق نباید پر خرج و دارای هزینه فراوان باشد زیرا اولًا محور شخصیت و افتخار را از مسائل معنوی به ماد ی می‌کشاند، و ثانیاً عملًا در مورد افراد کمی صورت می‌گیرد در حالی که تشویق باید کاملًا گستردگی و شمول داشته باشد. 5 تشویق باید بر اساس (ضوابط) صورت گیرد نه (روابط)، و چیزی اسفبارتر از این نیست که افراد تحت پوشش فرماندهی و مدیریت ببینند (روابط) بر این مسأله حاکم است نه (ضوابط)، که این امر مایة دلسردی و بدبینی و فقدان نشاط در یک تشکیلات می‌شود. 6 طبیعی است که میان تشویق و کار انجام شده باید تناسبی وجود داشته باشد و سلسله مراتب و کمیت و کیفت در این زمینه ملحوظ گردد. امام علی (علیه السلام) فرمودند: (الثَّناءُ بِأَکْثَرِ مِنَ الْاسْتِحْقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصیرُ عَنِ الْإِستِحْقاقِ عِیُّ أَوْحَسَدٌ(1) ثنا گفتن و تمجید بیش از حدّ شایستگی و لیاقت، تملّق و چاپلوسی است، و کمتر از حدّ لازم، ناشی از عجز یا حسد است). 7 تشویق‌ها معمولًا در حضور جمع صورت می‌گیرد و یا نتیجه آن به اطلاع عموم می‌رسد ولی مواردی وجود دارد که باید تشویق شکل خصوصی و محرمانه داشته باشد، و مدیران با ذکاوت خود می‌توانند این موارد استثنائی را تشخیص دهند. پی‌نوشت‌ (1)) نهج البلاغه، کلمات قصار، شمارة 347) مدیریت و فرماندهی در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
جنبههای منفی تشویقها عبارتند از:
1 تشویق نباید به کیفیتی باشد که مایه غرور و غفلت تشویق شونده، یا خاموش شدن شعله فعالیتها و نظم و انضباط او گردد.
2 اساس تشویقها باید بر جنبههای معنوی باشد تا به افراد شخصیت والا دهد اما این بدان معنا نیست که از تشویقهای مادی به کلی چشم پوشیده شود.
3 تشویق یک فرد نباید مفهوم مخالفی برای دیگران باشد، و مایه تحقیر و توهین آنها گردد و این از کارهای ظریف و دقیقی است که ذوق و سلیقة مدیران و فرماندههان ضامن اجرای آن است.
4 تشویق نباید پر خرج و دارای هزینه فراوان باشد زیرا اولًا محور شخصیت و افتخار را از مسائل معنوی به ماد ی میکشاند، و ثانیاً عملًا در مورد افراد کمی صورت میگیرد در حالی که تشویق باید کاملًا گستردگی و شمول داشته باشد.
5 تشویق باید بر اساس (ضوابط) صورت گیرد نه (روابط)، و چیزی اسفبارتر از این نیست که افراد تحت پوشش فرماندهی و مدیریت ببینند (روابط) بر این مسأله حاکم است نه (ضوابط)، که این امر مایة دلسردی و بدبینی و فقدان نشاط در یک تشکیلات میشود.
6 طبیعی است که میان تشویق و کار انجام شده باید تناسبی وجود داشته باشد و سلسله مراتب و کمیت و کیفت در این زمینه ملحوظ گردد.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: (الثَّناءُ بِأَکْثَرِ مِنَ الْاسْتِحْقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصیرُ عَنِ الْإِستِحْقاقِ عِیُّ أَوْحَسَدٌ(1) ثنا گفتن و تمجید بیش از حدّ شایستگی و لیاقت، تملّق و چاپلوسی است، و کمتر از حدّ لازم، ناشی از عجز یا حسد است).
7 تشویقها معمولًا در حضور جمع صورت میگیرد و یا نتیجه آن به اطلاع عموم میرسد ولی مواردی وجود دارد که باید تشویق شکل خصوصی و محرمانه داشته باشد، و مدیران با ذکاوت خود میتوانند این موارد استثنائی را تشخیص دهند.
پینوشت
(1)) نهج البلاغه، کلمات قصار، شمارة 347)
مدیریت و فرماندهی در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
- [سایر] جهانی شدن چه جنبه های منفی دارد؟
- [سایر] آیا ساختار استبداد در حکومت ایران صرفا واجد جنبه های منفی بوده یا خیر؟
- [سایر] آیا عزاداری ما ، جنبه ی احساسی دارد یا عقلی ؟ آیا نمی تواند مقداری هم جنبه سیاسی داشته باشد؟
- [سایر] شرایط تشویق کودکان چیست؟
- [سایر] جنبه های اعجاز قرآن چیست؟
- [سایر] جنبه های اعجاز قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] جنبه ها و ابعاد سیاسی نماز چیست؟
- [سایر] آیا شفاعت، تشویق به گناه نیست؟
- [سایر] روشهای تشویق به استقلال در کودک چیست؟
- [آیت الله بهجت] تشویق قمارباز و یاری کردن او به شکل تشویق یا راه های دیگر، چه حکمی دارد؟ تماشای آن، چه صورتی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جوایزی که بانک ها برای تشویق صاحبان حساب قرض الحسنه می دهند حلال است.
- [آیت الله بهجت] دست زدن (کف زدن) در مجالس جشن و سخنرانی جهت تشویق افراد اگر به حد لهو نرسد مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] جایزههایی که بانکها یا غیر آنها برای تشویق قرض دهنده میدهند یا موءسسات دیگر برای تشویق خریدار و مشتری با قرعه کشی میدهند، حلال است و چیزهایی که فروشندهها برای جلب مشتری و زیاد شدن خریدار در داخل جنسهای خود میگذارند، مثل سکّه طلا در قوطی روغن و چای، حلال است و اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] جایزههایی که بانکها یا غیر آنها برای تشویق قرض دهنده میدهند یا مؤسسات دیگر برای تشویق خریدار و مشتری با قرعهکشی میدهند حلال است و همچنین چیزهایی که فروشندهها برای جلب مشتری و زیاد شدن خریدار در داخل جنسهای خود میگذارند حلال است.
- [امام خمینی] جایزههایی که بانکها یا غیر آنها برای تشویق قرض دهنده میدهند، یا مؤسسات دیگر برای تشویق خریدار و مشتری میدهند با قرعهکشی، حلال است و چیزهایی که فروشندهها در جوف جنسهای خود میگذارند برای جلب مشتری، و زیاد شدن خریدار، مثل سکه طلا در قوطی روغن، حلال است و اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] دندان طلا اگر در جلو باشد و جنبه زینت داشته باشد برای مردان چه در نماز و چه در غیر نماز اشکال دارد، مگر این که ناچار باشند.
- [آیت الله مظاهری] اگر برای تشویق و ترغیب در اثبات حقّی یا از بین بردن باطلی به کسی چیزی دهند، رشوه نیست و مانعی ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جایزه ای را که بانک به بعضی از کسانی که در صندوق پس انداز حساب دارند می دهد؛ چون برای تشویق مردم از خودش می دهد حلال است.
- [آیت الله خوئی] جایزهای را که بانک به بعضی از کسانی که در صندوق پس انداز حساب دارند میدهد، چون برای تشویق مردم از خودش میدهد حلال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بنابر احتیاط واجب باید انسان از پوشیدن لباس شهرت خودداری کند، منظور از لباس شهرت لباسی است که جنبه ریاکاری دارد و می خواهد به وسیله آن مثلاً به زهد و ترک دنیا مشهور شود، خواه از جهت پارچه یا رنگ آن باشد یا دوخت آن، اما اگر واقعا قصدش ساده پوشیدن است و جنبه ریا کاری ندارد نه تنها جایز است بلکه عملی است شایسته و اگر کسی با لباس شهرت نماز بخواند نماز او باطل نیست.