تفکر
اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.
آیا اسلام نیز مانند تفکر لیبرال و یا سوسیالیسم، یک نظام اقتصادی دارد؟
بله، همان گونه که نظام سرمایه داری و نظام سوسیالیسم در سطح جهان وجود دارد، نظام اقتصادی اسلامی نیز وجود دارد. نظام اقتصاد اسلامی، مجموعه ای از ارکان، مبانی و اهداف و هم چنین ساز و کارهایی است که این ها را به هم مرتبط می کند. شاید بتوان گفت که شهید صدر در کتاب اقتصادنا با بیان اهداف و ارکان اقتصاد اسلامی، مثل مالکیت مزدوج، شامل مالکیت خصوصی، دولتی و عمومی و... هم چنین بیان رکن عدالت اجتماعی در توزیع درآمد، امکانات و فرصت ها، نیز بیان رکن آزادی اقتصادی در قلمرو محدود، در پی ارائه ی یک نظام اقتصادی بوده اند. البته این نظام، لابه لای مطالب کتاب ها و نصوص دین از قرآن و سنّت آمده است و به دست آوردن آن احتیاج به تلاش فراوان دارد؛ و بعضی از اندیشمندان مسلمان در این زمینه کار کرده اند و جا دارد که کار بیش تری نیز بشود. البته می توان گفت که این نظام، در حالتی که ارکان ثابتی دارد، با توجه به تغییر و تحولات جامعه، تغییرات جزئی نیز پیدا می شود که آن را با شرایط سازگار می سازد و در نتیجه، نهادهایی منقرض و نهادهای دیگری جای گزین آنها می گردند. منبع: دین و اقتصاد، گفتگو با حجت الاسلام دکتر غلامرضا مصباحی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
بله، همان گونه که نظام سرمایه داری و نظام سوسیالیسم در سطح جهان وجود دارد، نظام اقتصادی اسلامی نیز وجود دارد. نظام اقتصاد اسلامی، مجموعه ای از ارکان، مبانی و اهداف و هم چنین ساز و کارهایی است که این ها را به هم مرتبط می کند. شاید بتوان گفت که شهید صدر در کتاب اقتصادنا با بیان اهداف و ارکان اقتصاد اسلامی، مثل مالکیت مزدوج، شامل مالکیت خصوصی، دولتی و عمومی و... هم چنین بیان رکن عدالت اجتماعی در توزیع درآمد، امکانات و فرصت ها، نیز بیان رکن آزادی اقتصادی در قلمرو محدود، در پی ارائه ی یک نظام اقتصادی بوده اند. البته این نظام، لابه لای مطالب کتاب ها و نصوص دین از قرآن و سنّت آمده است و به دست آوردن آن احتیاج به تلاش فراوان دارد؛ و بعضی از اندیشمندان مسلمان در این زمینه کار کرده اند و جا دارد که کار بیش تری نیز بشود. البته می توان گفت که این نظام، در حالتی که ارکان ثابتی دارد، با توجه به تغییر و تحولات جامعه، تغییرات جزئی نیز پیدا می شود که آن را با شرایط سازگار می سازد و در نتیجه، نهادهایی منقرض و نهادهای دیگری جای گزین آنها می گردند. منبع: دین و اقتصاد، گفتگو با حجت الاسلام دکتر غلامرضا مصباحی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
پاسخ:
بله، همان گونه که نظام سرمایه داری و نظام سوسیالیسم در سطح جهان وجود دارد، نظام اقتصادی اسلامی نیز وجود دارد. نظام اقتصاد اسلامی، مجموعه ای از ارکان، مبانی و اهداف و هم چنین ساز و کارهایی است که این ها را به هم مرتبط می کند.
شاید بتوان گفت که شهید صدر در کتاب اقتصادنا با بیان اهداف و ارکان اقتصاد اسلامی، مثل مالکیت مزدوج، شامل مالکیت خصوصی، دولتی و عمومی و... هم چنین بیان رکن عدالت اجتماعی در توزیع درآمد، امکانات و فرصت ها، نیز بیان رکن آزادی اقتصادی در قلمرو محدود، در پی ارائه ی یک نظام اقتصادی بوده اند.
البته این نظام، لابه لای مطالب کتاب ها و نصوص دین از قرآن و سنّت آمده است و به دست آوردن آن احتیاج به تلاش فراوان دارد؛ و بعضی از اندیشمندان مسلمان در این زمینه کار کرده اند و جا دارد که کار بیش تری نیز بشود. البته می توان گفت که این نظام، در حالتی که ارکان ثابتی دارد، با توجه به تغییر و تحولات جامعه، تغییرات جزئی نیز پیدا می شود که آن را با شرایط سازگار می سازد و در نتیجه، نهادهایی منقرض و نهادهای دیگری جای گزین آنها می گردند.
منبع: دین و اقتصاد، گفتگو با حجت الاسلام دکتر غلامرضا مصباحی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (1382).
- [سایر] آیا اسلام نیز مانند تفکر لیبرال و یا سوسیالیسم، یک نظام اقتصادی دارد؟
- [سایر] نظام اقتصادی سوسیالیسم به چه معنا است؟ و نظر دین اسلام درباره اصول آن چیست؟
- [سایر] نظام اقتصادی در اسلام چگونه است؟
- [سایر] نظام لیبرال دموکراسی چه ایرادی دارد؟
- [سایر] آیا اسلام, نظام تربیتی, سیاسی, اقتصادی و اجتماعی خاصی دارد؟
- [سایر] آیا اختیارات ولی فقیه قانونی و شرعی است؟ مقامات نظام های لیبرال دموکراسی چه اختیاراتی دارند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مواقعی که خبری به ظاهر ضدّ اسلام، و در حقیقت به نفع نظام است، (مثلا در بعد اقتصادی و مانند آن) خبرنگار باید کدام را ترجیح دهد؟
- [سایر] آیا تفکر در نظام هستی و کنه ذات خدای سبحان رواست؟
- [سایر] عوامل تعدیل کننده اوضاع اقتصادی، مالی و توزیع ثروت، در نظام اسلامی چیست؟
- [سایر] علم و تفکر در اسلام چه اهمیتی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مبارزه با نفوذ اقتصادی و فکری و سیاسی بیگانگان، در بلاد اسلام، بر هر مسلمان واجب است و کمک کردن به آن حرام است.
- [آیت الله مظاهری] اگر بعضی از مسؤولین ممالک اسلامی موجب بسط نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی اجانب شود که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، یا موجب بسط اشاعه فحشا و گناهان بزرگ یا ترک واجبات شود خود به خود عزل می‌شود و بر مسلمانان لازم است با او مخالفت کنند و از اسلام و مصالح مسلمین دفاع کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 48 خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولی اگر این آزادی در مواردی سبب فساد و اختلال نظام اقتصادی جامعه اسلامی گردد، حاکم شرع در چنین مواردی می تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر به واسطة توسعة نفوذ سیاسی یا اقتصادی وتجاری اجانب خوف آن باشد که تسلّط بر بلاد مسلمین پیداکنند ، واجب است بر مسلمانان ، دفاع به هر نحوکه ممکن است ، وقطع ایادی اجانب چه عمّال داخلی باشند یا خارجی .
- [آیت الله مظاهری] اگر به واسطه توسعه نفوذ سیاسی، اقتصادی و تجاری اجانب یا روابط سیاسی با آنها، خوف آن باشد که تسلّط بر بلاد مسلمین پیدا کنند بر مسلمانان واجب است نقشه آنان را به هم بزنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بواسطه نفوذ سیاسی یا اقتصادی و تجاری اجانب خوف آن باشد که تسلط بر بلاد مسلمین پیدا کنند، واجب است بر مسلمانان، دفاع به هر نحو که ممکن است، و قطع ایادی اجانب. چه عمال داخلی باشند یا خارجی.
- [آیت الله اردبیلی] بر مسلمانان واجب است نقشههایی را که بیگانگان برای سلطه بر کشورهای اسلامی یا سلطه سیاسی اقتصادی، نظامی و یا فرهنگی بر آنان کشیدهاند، برهم زده و از سلطه آنان پیشگیری کنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . چون اقتصاد و تجارت جامعه مسلمانان در اثر غفلت هایی که شده و وابسته به بانک ها گردیده است، تا بانک ها وضع خود را با تعالیم اقتصادی اسلامی تطبیق نکرده اند، مسلمانان متمکن با همکاری یکدیگر مؤسسات قرض الحسنه اسلامی تأسیس کنند و این مخالفت علنی با احکام خدا را به اطاعت احکام او مبدل سازند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعض رؤسای ممالک اسلامی یا بعض مسئولین موجب بسط نفوذ اجانب شود چه نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، بواسطه این خیانت، از مقامی که دارد هر مقامی باشد منعزل است. اگر فرض شود که احراز آن مقام به حق بوده، و بر مسلمانان لازم است به هر نحو که ممکن شود آنان را با رعایت موازین شرعی مجازات نمایند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعض رؤسای ممالک اسلامی یا بعض وکلای مجلس موجب بسط نفوذ اجانب شود چه نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است ، به واسطة این خیانت ، از مقامی که دارد هر مقامی باشد منعزل است.اگر فرض شود که احراز آن مقام به حق بوه ، و بر مسلمانان لازم است او را مجازات کنند به هر نحو که ممکن باشد .