چرا نگاه به نامحرم در اسلام تحریم شده است؟

اسلام برای این که با تعالیم و دستوراتش، انسان را به کمال و سعادت انسانی‌اش برساند، تمام مقدمات طریق کمال را برای او هموار کرده و همه‌ی موانع را از سر راهش برداشته است؛ به همین جهت می‌توان گفت که بهترین راه رسیدن به کمالات انسانی، عمل به تعالیم آسمانی اسلام است. این مطلب آن قدر آشکار و روشن است که بسیاری از مفسران مسلمان گفته‌اند که: اگر کسی مسلمان نباشد ولی به تعالیم اسلام عمل نماید، در حیات و زندگی مادی به کمال و سربلندی می‌رسد. این نکته را علامه‌(ره) در موارد متعددی ادعا کرده‌اند. یکی از موانع اصلی رسیدن به کمال انسانی برای زنان، عدم رعایت حجاب، و برای مردان رها کردن چشم در مقابل نوامیس دیگران است. این دستور صریح قرآن است که:
مسلمانان چشم خود را از نامحرمان بپوشانند و عورت خود را حفظ نمایند که این کار، ایشان را پاک‌تر می‌کند.[1]
در شأن نزول آیه‌ی مزبور از امام صادق(ع) روایت شده که فرمودند: جوانی از انصار در کوچه‌های مدینه زنی را دید. در آن ایام زنان مقنعه‌ی خود را پشت گردن می‌انداختند؛ وقتی زن از او گذشت، او را تعقیب کرد، و از پشت او را می‌نگریست تا داخل کوچه‌ی تنگی شد. در آن جا استخوان و یا شیشه‌ای که در دیوار بود، به صورت مرد گیر کرد و آن را شکافت. همین که زن از نظرش غایب شد، متوجه گردید که خون به سینه و لباسش می‌ریزد؛ با خود گفت: به خدا سوگند، نزد رسول خدا(ص) می‌روم و جریان را به او خبر می‌دهم. جوان نزد آن بزرگوار رسید. حضرت چون او را دید، پرسید چه شده؟ وقتی جوان جریان را گفت، جبرییل نازل شد و این آیه را آورد: (قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ).[2]
علاّمه طباطبایی(ره) می‌فرمایند:
شبیه همین روایت از حضرت علی(ع) نیز نقل شده است و ظاهر آن این است که مراد از امر به چشم‌پوشی در آیه‌ی شریفه، نهی از مطلق نگاه به زن اجنبی است و مطابق روایات وارده، آنچه که از نگاه به زن نامحرم حلال است، صورت و کفین می‌باشد.[3]
و اگر آن هم با لذت همراه باشد بدون اشکال نیست. پس حفظ و حراست از چشم سر برای باز شدن چشم دل (بصیرت) بر جوانان لازم است. و همین طور حجاب برای زنان آن قدر در اسلام حایز اهمیت است که امام صادق(ع) فرموده‌اند:
سزاوار نیست برای زن که در برابر زنان یهود و نصارا برهنه شود؛ چون می‌روند و نزد شوهران خود تعریف می‌کنند.[4]
این که نگاه به نامحرم برای زن و مرد در اسلام حرام شمرده شده، به خاطر این است که نگاه حرام خلاف فلسفه‌ی وجودی چشم در انسان است. و کسی که این نعمت بزرگ الهی را در راه خدا به کار نگیرد، حق آن را انجام نداده است، ضایع نمودن این حق، ظلم بزرگی است و هر ظلمی نیز معصیت به شمار می‌آید. به همین دلیل است که در روایات بر مواظبت از چشم تأکید شده است.
امام صادق (ع) فرموده‌اند:
و فُرِضَ عَلیَ الْبَصَرِ اَنْ لا یَنْظُرَ اِلی ما حَرَّمَ اللهُ عَلَیْهِ؛ و بر چشم واجب است که به چیزی که خداوند نظر کردن بر آن را حرام کرده است نظر ننماید.[5]
و نیز حضرت علی(ع) عفت چشم را موجب دوری از هلاکت دانسته و فرموده‌اند:
هر که چشم‌پوشی کند تأسفش کم و از هلاکت برکنار است. هیچ جوان‌مردیی‌ مانند چشم‌پوشی نیست.[6]
در روایتی دیگر آمده است:
چه بسا نگاه حرامی که حسرت طولانی را به دنبال داشته باشد.[7]
همه‌ی این تأکیدها در محافظت از چشم، برای این است که نگاه حرام، علاوه بر این که نوعی ظلم به آن است، موجب آلودگی قلب و پلیدی باطن نیز می‌گردد.
پس برای این که بتوانیم در مسیر عدالت گام برداشته، از طهارت باطن برخوردار باشیم، باید بتوانیم از این عضو، همانند سایر اعضا محافظت نموده، آن را در همان طریقی به کار گیریم که خداوند برای آن هدف خلق کرده است.

پی نوشتها:
[1]. سوره‌ی نور، آیه‌ی 31 30.
[2]. سوره‌ی نور، آیه‌ی 30.
[3]. المیزان، ج 15، ص 117.
[4]. نور الثقلین، ج 3، ص 593.
[5]. تفسیر صافی، ج 2، ص 165.
[6]. غررالحکم، لفظ (بصر).
[7]. وسایل الشیعه، ج 7، ص 138.