وظایف رئیس جمهور و معاونان آن چیست ؟ معاونان رئیس جمهور چه شرایطی باید داشته باشند؟

درپاسخ به این سؤال می توان گفت رئیس جمهور بر طبق قانون اساسی سه دسته وظایف واختیارات دارد که به آن اشاره خواهیم کرد
الف – وظایف و اختیارات رئیس جمهور در قوه مجریه
به موجب اصول شصت و صدوسیزده قانون اساسی ریاست و اِعمال قوه مجریه جز در اموری که قانون اساسی به طور مستقیم برعهده رهبری نهاده، از طریق رئیس جمهوراست. این وظایف بدین شرح است
1-انتخاب وعزل وزیران 2-ریاست هیئت وزیران 3-نظارت بر کاروزیران 4-تعیین خط مشی دولت واجرای قوانین 5-تعیین سرپرست برای وزارتخانه ها(اگر به دلائلی چون عزل،فوت،استعفاواستیضاح،وزارتخانه ای وزیر نداشته باشد رئیس جمهور می تواند برای آن وزارتخانه سرپرستی برای حداکثر سه ماه تعیین نماید)6-اختیار تعیین همکارانی چون معاون اول، معاونان، نماینده یا نمایندگان ویژه و مشاوران 7-حلّ اختلاف بین دستگاه های دولتی 8-حضور درمجلس شورای اسلامی 9-تهیه برنامه وبودجه سالیانه و تهیه برنامه های عمرانی سیاسی،اقتصادی و اجتماعی پنج ساله کشور
ب- وظایف و اختیارات رئیس جمهور به عنوان مقام رسمی کشور
1-تصویب و امضای استوارنامه سفیران ایران و پذیرش استوارنامه سفیران خارجی
2-امضای موافقت نامه های بین المللی
3-شرکت درکنفرانس ها،سمینارهاواجلاسیه های بین المللی
4-اعطای نشان های دولتی
5-ریاست شورای عالی امنیت ملّی
6-عضویت درشورای موقت رهبری(طبق اصل صدویازده قانون اساسی درصورت فوت،کناره گیری،عزل یا ناتوانی رهبر وظایف رهبری تا تعیین رهبر به طور موقت بر عهده شورایی مرکب از رئیس جمهور،رئیس قوه قضائیه ویکی از فقهای شورای نگهبان به انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام است)
7-عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام
8-امضای مصوّبات مجلس و همه پرسی ها
ج- وظایف و اختیارات رئیس جمهور ناشی از مسئولیت اجرای قانون اساسی
طبق اصل صدوسیزده قانون اساسی، رئیس جمهور مسئولیت اجرای قانون اساسی را بر عهده دارد، افزون براین، طبق اصل صدوبیست ویک قانون اساسی رئیس جمهور درپیشگاه قرآن کریم سوگند یاد می کند که پاسدار مذهب رسمی، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشد و همه استعدادها و صلاحیت های خویش را در راه ایفای مسئولیت هایی که برعهده گرفته، به کار گیرد و بر طبق قانون تعیین حدودوظایف و اختیارات ریاست جمهوری مصوّب 1365، رئیس جمهور از طریق نظارت، کسب اطلاع، بازرسی، پیگیری،بررسی و اقدامات لازم،مسئول اجرای قانون اساسی است.البته رئیس جمهور باتوجه به همین وظایف و اختیارات در حدود وظایف و اختیارات خود مسئول و پاسخگو می باشد از این رو رئیس جمهور طبق قانون از لحاظ حقوقی هم مسئولیت سیاسی دارد و هم مسئولیت مالی و هم چنین مسئولیت کیفری، یعنی رئیس جمهورو همکاران وی باید در مقابل اقدامات مالی خود پاسخگو باشند . در خصوص مسئولیت سیاسی باید گفت؛رئیس جمهور درحدود وظایفی که به موجب قانون اساسی و قوانین عادی برعهده دارد در برابر ملّت، رهبر و مجلس شورای اسلامی مسئول و پاسخگو است و طبق اصل نوزده قانون اساسی هم چون همه مردم در برابر تخلفات و جرائم مسئول و باید پاسخگو باشد.[1]
وظایف و اختیارات معاونان رئیس جمهور
رئیس جمهور طبق اصل صدو بیست و چهارم قانون اساسی می تواند برای انجام و ظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد که در این میان یکی از آنان معاون اول است(درحقیقت معاون اول رئیس جمهور دربازنگری قانون اساسی، به نوعی جایگزین نخست وزیر گشت)
از دیگر معاونت ها، معاونت های حقوقی و اجرایی و هم چنین معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی و نیز معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی است که رئیس جمهور دارد البته در این بین، معاون اول از جایگاه ویژه ای برخوردار است، از این رو؛ اداره هیئت وزیران با موافقت رئیس جمهور و نیز مسئولیت هماهنگی سایر معاونت ها، با معاون اول است و به موجب اصل صدو سی و یک در صورت فوت، عزل،استعفا،غیبت یا بیماری بیش از سه ماه رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور با موافقت مقام رهبری اختیارات و مسئولیت های رئیس جمهور را برعهده می گیرد، درضمن لازم به توضیح است که معاونان رئیس جمهور به رأی اعتماد مجلس نیاز ندارند و تنها در برابر رئیس جمهور مسئول بوده و عزل و نصب آن ها در اختیار اوست و دیگر این که معاونان رئیس جمهور می توانند در جلسات علنی مجلس شرکت کنند و مشاوران خود را نیز به همراه داشته باشند[2].
درباره شرایط معاونین رئیس جمهور می توان گفت که آنان باید در حوزه کاری که دارند تخصص داشته باشند و یا دارای توان و دانش مدیریت کلان و راهبردی آن حوزه کاری باشند .
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
کتاب آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اثر محمد رضا مجیدی از انتشارات نشر معارف
پاورقی ها:
[1]. مهدی نظر پور؛آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشر معارف،ص127-138
[2]. محمد رضا مجیدی؛آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشر معارف،ص243و244