اصولاً رسانه های جمعی، اعم از تلویزیون و روزنامه و فیلم و... نقش بسزائی در فراز و فرود یک جامعه دارند دشمنان ما نیز چون از استراتژی مستقیم که همان جنگ و تجاوز علیه ما بود، طرفی نبستند، به استراتژی غیر مستقیم روی آوردند که همان جنگ رسانه و شیوع فساد و شایعات بی اساس در کشور است. حضرت امام(ره) در این باره می فرماید: (سلاح تبلیغات (توسط رسانه ها)، برّنده تر از کاربرد سلاح در میدانهای جنگ است...)[1] صهیونیسم جهانی از طریق سلطه خود بر رسانه های بزرگ و قوی دنیا دارند و به خاطر دشمنی که با کشور آمریکا و حکومت ایران دارند، تلاش گسترده ای را برای مقابله با ایران و انقلاب اسلامی به کار بستند، در جامعه و مملکت ماست و تبلیغات گسترده ای را از طریق رسانه های خود انجام دادند که در جهت موارد زیر علیه نظام و فرهنگ ما بوده است: 1. اشاعة فساد ایجاد و ترویج فساد، یکی از تاکتیک های صهیونیست ها برای سلطه جویی بر یک جامعه است. آنها معتقدند که یک جامعة فاسد بی چون و چرا اهداف شوم آنان را دنبال نموده و مطیع فرامین شیطانی آنان خواهد بود. در صورتی که جامعه ای که پایبند به یک سری اصول و مبانی اخلاقی و الهی باشد، برای آنان مشکل ساز است، برای رسیدن به این هدف، از طرق مختلف وارد عمل می شوند.[2] که بهترین راه همان سلطة همه جانبه رسانه ای می باشد. 2. سلطةفرهنگی سلطة فرهنگی به دنبال خود سلطه های دیگر را تحقق می بخشد، زمانی که دشمن توانست بر افکار و اندیشه ها مسلط شده و ارزشها را تغییر دهد، براحتی می تواند بر ابعاد دیگر جامعه تسلّط یابد. حضرت امام در این زمینه می فرمایند: (اگر فرهنگ جامعه ای وابسته و مرتزق از فرهنگ مخالف باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره، در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد.)[3] استاد شهید مرتضی مطهری هم پیرامون این مسئله می گوید: (استعمار سیاسی و اقتصادی آن گاه توفیق حاصل می کند که استعمار فرهنگی توفیق به دست آورده باشد و بی اعتقاد کردن مردم به فرهنگ خودشان و تاریخ خودشان، شرط اصلی این موفقیت است.)[4] این مطالب دقیقاً روشن کنندة تأثیرات سلطة رسانه ای یهود بر کشور ماست، آنان سعی دارند از این طریق، نوعی سلطة فرهنگی بر جامعة ما بدست آورند تا تمام ارزشها را کمرنگ نموده و در نهایت این کشور را در سلطة سیاسی و اقتصادی کامل خود درآورند. دو موردی که نام بردیم یعنی اشاعة فساد و سلطة فرهنگی بر جامعه از مهمترین موارد تبلیغات رسانه ای یهود بر جامعه و فرهنگ مملکت ماست، ولی غیر از این موارد می توان به اختصار موارد دیگری را نیز نام برد: 1. ترویج و اشاعة دنیا طلبی و مادی گرایی افراطی با تبلیغ مظاهر زندگی غربی 2. تبلیغ مستمر و گستردة سکولاریسم و لائیسم. 3. اشاعه و تبلیغ نسبی بودن موازین اسلامی و ارزشهای اعتقادی و دینی. 4. تبلیغ ضرورت جدایی دین از سیاست و دنیا از آخرت. 5. حملة مستمّر به مبانی ارزشی و پایه های اعتقادی با حربة تحریف حقایق. 6. اشاعة چهره ای غیر واقعی، زشت و خشن از اسلام. 7. ترویج و اشاعة اومانیسم و مکاتب الحادی غربی. 8. تلاش مستمر و برنامه ریزی شده برای سست کردن بنیان های مسلّم دینی. 9. سازماندهی حملات لجام گسیخته به باورهای ملّی مذهبی و ارزش های حیاتی. 10. تبلیغ گسترده مبانی نظری فرهنگ غرب و زیر ساخت های تئوریک فرهنگ آمریکایی و صهیونیستی. 11. کوشش برای جدا کردن نسل جوان از ارزش های اعتقادی و آرمان های انقلاب با هدف ایجاد بحران هویت. 12. ایجاد روحیة یأس و ناامیدی در مردم، بویژه نسل جوان، با ترویج و اشاعة غیر قابل اجرا بودن ارزشهای والای الهی در جامعه. 13. ترویج فحشا و فساد اخلاقی، به منظور از بین بردن نهاد خانواده و ارزشهای حاکم بر جامعه. 14. نفی معنویت و تبلیغ برای افزایش حرص و طمع نسبت به دنیا و قربانی ساختن همة ارزش ها و لذایذ معنوی در مسلخ دنیا پرستی و زیاده طلبی های افراطی مادی. 15. سوء استفاده از نارسائی ها، معضلات و ضعف های مدیریتی و اجرائی،برای حمله و هجوم به ماهیت اسلام و قوانین الهی با هدف کم رنگ ساختن ایمان به خداوند متعال. 16. تبلیغ و ترویج ناکارآمد بودن تئوری حکومت دینی و تضعیف فرهنگ اسلامی و مبانی عقیدتی و اشاعه این نظریه که دین متعلق به گذشته است و قرآن کریم برای مردم عربستان در مقطع زمانی 1400 سال پیش نازل شده است و ربطی به زندگی ماشینی و عصر تکنولوژی پیشرفته ندارد.[5] در اینجا از یکی از متفکران مقیم غرب شاهد می آوریم، (ادوارد سعید) نویسنده و اندیشمند مسیحی فلسطینی الاصل مقیم آمریکا، در کتاب (پوشش رسانه ای اسلام)، بر این باور است که غربی ها و صهیونیست ها، در راستای گسترش تسلط خود بر جهان اسلام، رسانه ها را نیز در خدمت خود گرفته است. این شخص بعدها در کتاب (فرهنگ و امپرایالیسم) گرایش بیشتری به نظریة امپریالیسم فرهنگی نشان داد. این نظریه بر این باور استوار بود که در عصور جدید با از بین رفتن استعمار به شیوة قدیمی، مشکل جدیدی از استعمار ظهور کرده است که در آن دیگر نیازی به لشگر کشی نیست. این استعمار جدید استعمار رسانه ای بود. بنابراین در شرایط کنونی شاهد یک نوع امپریالیسم فرهنگی هستیم که در صدد است از طریق گسترش رسانه های جمعی، فرهنگ کشورهای عقب مانده و ضعیف را تحت سلطة خود قرار دهد.[6] این رویه دقیقاً در مسلک امپراطوری راسنه ای یهود موجود است و صهیونیست ها با گسترش این سلطة نامیمون در صدد مسخ فرهنگ و ارزش های سیاسی مملکت ما خواهند بود. بنابراین به جهت این که تبلیغات رسانه ای یهود بر جامعه و فرهنگ مملکت اثرات بسیار مخرّب و منفی دارد و آنان با هدف سلطة فرهنگی و اشاعة فساد، سعی در تخدیر فرهنگ جامعه و تسلیم نظام اسلامی دارند. لذا لازم است تا در مقابل این حربة مؤثر و کاری آنها، عکس العمل مناسب نشان دهیم و بر تقویت آموزهای دینی و مبانی فر هنگی خود میان مردم به ویژه نسل جوان اهتمام جدّی مبذول داریم: معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. آمریکا بدون نقاب، سید هاشم میرلوحی، مؤسسه کیهان. 2. اینجا ایران است، حسن واعظی،مرکز فرهنگی سپاه. 3. جنگ فرهنگی علیه انقلاب اسلامی، جواد منصوری، آستان قدس رضوی. 4. صهیونیسم بین الملل و انقلاب اسلامی، سید جواد علم الهدی، انتشارات اسلامی، جامعة مدرسین. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . صحیفة امام، ج14، ص 399. [2] . آمریکا بدون نقاب، پیشین، ص 80. [3] . صحیفة نور، ج15،ص 211. [4] . صدوقی محمد، حامیان وابستگی، ص 178. [5] . واعظی، حسن، اینجا ایران است، ادارة فرهنگی سپاه، 14 الی 16. [6] . روزنامة کیهان، 25/10/1380، ص 8.
اصولاً رسانه های جمعی، اعم از تلویزیون و روزنامه و فیلم و... نقش بسزائی در فراز و فرود یک جامعه دارند دشمنان ما نیز چون از استراتژی مستقیم که همان جنگ و تجاوز علیه ما بود، طرفی نبستند، به استراتژی غیر مستقیم روی آوردند که همان جنگ رسانه و شیوع فساد و شایعات بی اساس در کشور است. حضرت امام(ره) در این باره می فرماید: (سلاح تبلیغات (توسط رسانه ها)، برّنده تر از کاربرد سلاح در میدانهای جنگ است...)[1]
صهیونیسم جهانی از طریق سلطه خود بر رسانه های بزرگ و قوی دنیا دارند و به خاطر دشمنی که با کشور آمریکا و حکومت ایران دارند، تلاش گسترده ای را برای مقابله با ایران و انقلاب اسلامی به کار بستند، در جامعه و مملکت ماست و تبلیغات گسترده ای را از طریق رسانه های خود انجام دادند که در جهت موارد زیر علیه نظام و فرهنگ ما بوده است:
1. اشاعة فساد
ایجاد و ترویج فساد، یکی از تاکتیک های صهیونیست ها برای سلطه جویی بر یک جامعه است. آنها معتقدند که یک جامعة فاسد بی چون و چرا اهداف شوم آنان را دنبال نموده و مطیع فرامین شیطانی آنان خواهد بود. در صورتی که جامعه ای که پایبند به یک سری اصول و مبانی اخلاقی و الهی باشد، برای آنان مشکل ساز است، برای رسیدن به این هدف، از طرق مختلف وارد عمل می شوند.[2] که بهترین راه همان سلطة همه جانبه رسانه ای می باشد.
2. سلطةفرهنگی
سلطة فرهنگی به دنبال خود سلطه های دیگر را تحقق می بخشد، زمانی که دشمن توانست بر افکار و اندیشه ها مسلط شده و ارزشها را تغییر دهد، براحتی می تواند بر ابعاد دیگر جامعه تسلّط یابد. حضرت امام در این زمینه می فرمایند: (اگر فرهنگ جامعه ای وابسته و مرتزق از فرهنگ مخالف باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره، در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد.)[3] استاد شهید مرتضی مطهری هم پیرامون این مسئله می گوید: (استعمار سیاسی و اقتصادی آن گاه توفیق حاصل می کند که استعمار فرهنگی توفیق به دست آورده باشد و بی اعتقاد کردن مردم به فرهنگ خودشان و تاریخ خودشان، شرط اصلی این موفقیت است.)[4]
این مطالب دقیقاً روشن کنندة تأثیرات سلطة رسانه ای یهود بر کشور ماست، آنان سعی دارند از این طریق، نوعی سلطة فرهنگی بر جامعة ما بدست آورند تا تمام ارزشها را کمرنگ نموده و در نهایت این کشور را در سلطة سیاسی و اقتصادی کامل خود درآورند.
دو موردی که نام بردیم یعنی اشاعة فساد و سلطة فرهنگی بر جامعه از مهمترین موارد تبلیغات رسانه ای یهود بر جامعه و فرهنگ مملکت ماست، ولی غیر از این موارد می توان به اختصار موارد دیگری را نیز نام برد:
1. ترویج و اشاعة دنیا طلبی و مادی گرایی افراطی با تبلیغ مظاهر زندگی غربی
2. تبلیغ مستمر و گستردة سکولاریسم و لائیسم.
3. اشاعه و تبلیغ نسبی بودن موازین اسلامی و ارزشهای اعتقادی و دینی.
4. تبلیغ ضرورت جدایی دین از سیاست و دنیا از آخرت.
5. حملة مستمّر به مبانی ارزشی و پایه های اعتقادی با حربة تحریف حقایق.
6. اشاعة چهره ای غیر واقعی، زشت و خشن از اسلام.
7. ترویج و اشاعة اومانیسم و مکاتب الحادی غربی.
8. تلاش مستمر و برنامه ریزی شده برای سست کردن بنیان های مسلّم دینی.
9. سازماندهی حملات لجام گسیخته به باورهای ملّی مذهبی و ارزش های حیاتی.
10. تبلیغ گسترده مبانی نظری فرهنگ غرب و زیر ساخت های تئوریک فرهنگ آمریکایی و صهیونیستی.
11. کوشش برای جدا کردن نسل جوان از ارزش های اعتقادی و آرمان های انقلاب با هدف ایجاد بحران هویت.
12. ایجاد روحیة یأس و ناامیدی در مردم، بویژه نسل جوان، با ترویج و اشاعة غیر قابل اجرا بودن ارزشهای والای الهی در جامعه.
13. ترویج فحشا و فساد اخلاقی، به منظور از بین بردن نهاد خانواده و ارزشهای حاکم بر جامعه.
14. نفی معنویت و تبلیغ برای افزایش حرص و طمع نسبت به دنیا و قربانی ساختن همة ارزش ها و لذایذ معنوی در مسلخ دنیا پرستی و زیاده طلبی های افراطی مادی.
15. سوء استفاده از نارسائی ها، معضلات و ضعف های مدیریتی و اجرائی،برای حمله و هجوم به ماهیت اسلام و قوانین الهی با هدف کم رنگ ساختن ایمان به خداوند متعال.
16. تبلیغ و ترویج ناکارآمد بودن تئوری حکومت دینی و تضعیف فرهنگ اسلامی و مبانی عقیدتی و اشاعه این نظریه که دین متعلق به گذشته است و قرآن کریم برای مردم عربستان در مقطع زمانی 1400 سال پیش نازل شده است و ربطی به زندگی ماشینی و عصر تکنولوژی پیشرفته ندارد.[5]
در اینجا از یکی از متفکران مقیم غرب شاهد می آوریم، (ادوارد سعید) نویسنده و اندیشمند مسیحی فلسطینی الاصل مقیم آمریکا، در کتاب (پوشش رسانه ای اسلام)، بر این باور است که غربی ها و صهیونیست ها، در راستای گسترش تسلط خود بر جهان اسلام، رسانه ها را نیز در خدمت خود گرفته است. این شخص بعدها در کتاب (فرهنگ و امپرایالیسم) گرایش بیشتری به نظریة امپریالیسم فرهنگی نشان داد. این نظریه بر این باور استوار بود که در عصور جدید با از بین رفتن استعمار به شیوة قدیمی، مشکل جدیدی از استعمار ظهور کرده است که در آن دیگر نیازی به لشگر کشی نیست. این استعمار جدید استعمار رسانه ای بود.
بنابراین در شرایط کنونی شاهد یک نوع امپریالیسم فرهنگی هستیم که در صدد است از طریق گسترش رسانه های جمعی، فرهنگ کشورهای عقب مانده و ضعیف را تحت سلطة خود قرار دهد.[6] این رویه دقیقاً در مسلک امپراطوری راسنه ای یهود موجود است و صهیونیست ها با گسترش این سلطة نامیمون در صدد مسخ فرهنگ و ارزش های سیاسی مملکت ما خواهند بود.
بنابراین به جهت این که تبلیغات رسانه ای یهود بر جامعه و فرهنگ مملکت اثرات بسیار مخرّب و منفی دارد و آنان با هدف سلطة فرهنگی و اشاعة فساد، سعی در تخدیر فرهنگ جامعه و تسلیم نظام اسلامی دارند. لذا لازم است تا در مقابل این حربة مؤثر و کاری آنها، عکس العمل مناسب نشان دهیم و بر تقویت آموزهای دینی و مبانی فر هنگی خود میان مردم به ویژه نسل جوان اهتمام جدّی مبذول داریم:
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. آمریکا بدون نقاب، سید هاشم میرلوحی، مؤسسه کیهان.
2. اینجا ایران است، حسن واعظی،مرکز فرهنگی سپاه.
3. جنگ فرهنگی علیه انقلاب اسلامی، جواد منصوری، آستان قدس رضوی.
4. صهیونیسم بین الملل و انقلاب اسلامی، سید جواد علم الهدی، انتشارات اسلامی، جامعة مدرسین.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . صحیفة امام، ج14، ص 399.
[2] . آمریکا بدون نقاب، پیشین، ص 80.
[3] . صحیفة نور، ج15،ص 211.
[4] . صدوقی محمد، حامیان وابستگی، ص 178.
[5] . واعظی، حسن، اینجا ایران است، ادارة فرهنگی سپاه، 14 الی 16.
[6] . روزنامة کیهان، 25/10/1380، ص 8.
- [سایر] مبنای نظارت شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران چیست؟
- [سایر] با توجه به تشکیل نظام اسلامی در ایران چگونه می توان شعائر اسلامی را به یک فرهنگ تبدیل کرد؟
- [سایر] «قانون اساسی»، چه جایگاهی در نظام جمهوری اسلامی ایران دارد؟
- [سایر] در بررسی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران توجه به چه اموری حائز اهمیت می باشد ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] استماع رادیوهای بیگانه اگر موجب بدبینی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران شود چه حکمی دارد؟
- [سایر] نقش و جایگاه علما و اندیشمندان دینی در نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟
- [سایر] در بررسی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران توجه به چه اموری حائز اهمیت می باشد ؟
- [سایر] شبهه دور رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران، چگونه قابل حل است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا رعایت تمام قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران واجب است مثل قوانین راهنمایی و رانندگی؟
- [سایر] به نظر شما چرا استکبار این همه نسبت به انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران توطئه و دشمنی می کند ؟
- [آیت الله اردبیلی] وسایل ارتباط جمعی باید در جهت اشاعه مکارم اخلاق و خصال پسندیده انسانی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرند و در این زمینه از اندیشههای متفاوت بهره جویند و از ترویج فرهنگ ضد اسلامی و بیبندوباری به شدّت پرهیز نمایند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اعانت و کمک و همکاری با نشریات صحیح و مورد اعتماد، از وظایف مهمه است و از اموری است که سبب تعمیم و توسعه معارف و تبلیغات اسلامی می شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .در غنائم جن گی نصابی نیست , بلکه به هر مقدار باشد , خمس دارد. حکم اموالِ گروههای منحرف در حال جنگ با نظام اسلامی
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجّه به این که تبلیغات اسلامی و آگاهی بر احکام، غالباً در مساجد انجام می¬شود برای زنها در صورتی که خود را از نامحرم بخوبی حفظ کنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یاد گرفتن مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیگانگان از راههای مختلف مانند فرستادن امواج رادیویی یا تلویزیونی یا ماهوارهای و مانند آن در صدد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ مسلمانان باشند، دفاع از فرهنگ و اعتقادات اسلامی بر هر مسلمانی واجب است و شایسته است از راه تقویت فرهنگ و اعتقادات مسلمانان واستفاده از فراوردههای علمی، از ضربه زدن دشمن به آن جلوگیری شود و از راههای دیگر مگر در موارد ضرورت استفاده نشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسب و کار و تلاش برای زندگی از طریق تجارت و زراعت و صنعت و مانند آن برای کسانی که مخارج همسر و فرزند خود را ندارند واجب است، همچنین برای حفظ نظام و تأمین احتیاجات جامعه اسلامی، و در غیر این صورت، مستحب مؤکد است، مخصوصاً برای کمک به فقرا و یا وسعت بخشیدن به زندگی خانواده.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 48 خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولی اگر این آزادی در مواردی سبب فساد و اختلال نظام اقتصادی جامعه اسلامی گردد، حاکم شرع در چنین مواردی می تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است در برابر نعمتِ رسیده یا نقمت رفع شده, سجده انجام شود. نعمت, گاهی مادّی است و زمانی معنوی مانند ادای فریضه یا نافله و گاهی سیاسی است و زمانی اجتماعی. نظام اسلامی را تقویت کردن و وحدت جامعه را تأمین نمودن، همگی سجدهّ شکر دارد. صحّت سجده شکر, مشروط به ذکر نیست و فقط نهادن پیشانی به قصد تعظیم پروردگار بر زمین, کافی است. مستحب است که گفته شود: (شکراً للّه).
- [آیت الله مظاهری] از گناهان بزرگ در اسلام خیانت است که به مرتکب آن خائن گفته میشود و در روایات سلب اسلام و سلب ولایت از او شده است، و آن اقسامی دارد: الف) خیانت به خدای متعال و رسول گرامی(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و ائمّه اطهار(سلاماللهعلیهم)، و آن مراتب و مصادیقی دارد و از موارد آن، که از گناهان بزرگ شمرده شده است، کشف اسرار نظامی و سیاسی و اقتصادی و اداری حکومت اسلامی است. و بعضی از مصادیق دیگر آن، نظیر مصرف بیجا یا به هدر دادن نِعم الهی مانند عقل و اعضا و جوارح و مال و عمر که در نزد ما امانت است، هر چند گناه نیست، ولی یک مسلمان واقعی باید به اندازه قدرتش از آن پرهیز کند. ب) خیانت در عرض و ناموس مسلمانان که گناهش در حدّ کفر است. ج) خیانت در امانت که آن هم گناهش بزرگ است، علاوه بر اینکه حقّالنّاس نیز میباشد. د) خیانت در معاملات نظیر غش در معامله و فریبدادن طرف معامله و نقض عقود لازمه و نقض عهود و بیعتها و شروط و امثال اینها و این قسم نیز گناهش بزرگ و اگر مربوط به اموال و حقوق باشد، حقّالنّاس و ضمانآور نیز میباشد. ه) نقض عهد و نذر و قسم با خدای متعال که این قسم از خیانت علاوه بر اینکه گناه است، کفّاره نیز دارد و اگر مربوط به اموال و حقوق باشد، آن مال یا حقّ بر ذمّه او خواهد بود. و) خیانت در مشورت، و همه مراتب و مصادیق این قسم گناه است، ولی بعضی از موارد آن نظیر خیانت در امر ازدواج و خیانت در مهمّ امور، گناهش در حدّ کفر است. ز) خیانت در اسرار، و این قسم از خیانت نظیر کشف اسرار نظام اسلامی، گناهش بسیار بزرگ است و اگر اشاعه فحشا باشد، از نظر قرآن عذاب دردناک در دنیا و آخرت دارد: (لَهُمْ عَذابٌ الیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْاخِرَة)[1] (برای آنان عذابی دردناک در دنیا و آخرت است.)
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنسی را که می فروشند و چیزی را که عوض آن می گیرند چند شرط دارد: 1 باید مقدار آن معلوم باشد، به وسیله وزن، یا پیمانه، یا شماره و عدد. 2 توانایی بر تحویل آن را داشته باشند، بنابراین فروختن حیوانی که فرار کرده، صحیح نیست، حتی اگر چیزی را به آن ضمیمه کنند(بنابر احتیاط). 3 صفات و خصوصیاتی را که در آنهاست و در ارزش جنس و میل مردم به معامله اثر دارد معین نمایند. 4 شخص دیگری در جنس یا عوض آن حقی نداشته باشد، بنابر این مالی را که نزد کسی گرو گذاشته اند بدون اجازه او نمی توان فروخت و نیز خریدار می تواند به جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشی از کسی بخرد و در عوض آن منافع یک ساله خانه خود را به او واگذار کند. خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولی اگر این آزادی در مواردی سبب فساد و اختلال نظام اقتصادی جامعه اسلامی گردد، حاکم شرع در چنین مواردی می تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.