شرح پرسش: قال علی(ع): (صاحب مصر علامة العلامات و آیته عجب لها أمارات، قلبه حسن و رأسه محمد و یغیر اسم الجد(محمد حسنی مبارک)، إن خرج فاعلم أنّ المهدی سیطرق أبوابکم، فقبل أن یقرعها طیروا إلیه فی قباب السحاب (الطائرات)، أو ائتوه زحفا و حبوا علی الثلج. .)؛ ماذا قال علی(ع) عن آخر الزمان، صفحه 330؛ آیا این حدیث معتبر است؟ پاسخ : منتظران موعود، پیوسته در انتظار تحقق نشانههایی هستند که در روایات فراوان به عنوان نشانه ظهور امام مهدی(عج) بیان شده است. به همین جهت در طول تاریخ، تطبیق نشانهها بر افراد و گروههایی صورت گرفته و امروزه رواج بیشتری یافته است. یکی از روایاتی که تبلیغات بسیاری در ارتباط با آن در فضای وب انجام گرفته، همین روایت مطرح شده در پرسش است، که معنای آن این است: صاحب مصر در رأس نشانهها و علامتها است و نشانه صاحب مصر، علامتهایی عجیب دارد، وسط اسم رئیس مصر (حسن) است و اول اسم آن (محمد) است و اسم جدّ خودش را تغییر میدهد. و اگر صاحب مصر از حکومت خارج شد [و یا بوسیله مردم او را از حکومت خارج کردند] پس بدانید به درستیکه حضرت مهدی(عج) درب خانههای شما را میزند (یعنی پشت درهای شما است) پس دریابید و در آغوش گیرید کسی که درهای [خانههای] شما را کوبیده است و به سوی ایشان همانند پارههای ابر پرواز کنید یا بروید به نزد ایشان، هر چند به صورت خزیدن و کشیدن بدن خود روی زمین و جامه پوشیدهای که در آن هنگام بر روی آن برف باشد. اما بنابر تحقیق در منابع روایی معتبر و غیر معتبر شیعه و سنی چنین روایتی -حتی مشابه آن- یافت نشد. اصل این روایت را، که تبلیغات زیادی از آن در فضای وب شده، نویسنده کتاب (ماذا قال علی (ع) عن آخر الزمان)(معاصر) از کتاب (المفاجأة) محمد عیسی داود (معاصر) بدون ذکر سلسله سند نقل کرده است.[1] که همین در ضعف سند این روایت کفایت میکند. به علاوه، روایات معتبر و مورد اعتنای زیادی درباره نشانههای ظهور امام زمان(عج) است،[2] که دیگر نیازی به روایات غیر معتبر نیست. همچنین لازم و حتی صحیح نیست؛ هر اتفاقی که در جهان نسبت به کشورها و یا اشخاص رُخ میدهد، به گونهای تکلفآمیز با روایات مربوط به نشانههای ظهور تطبیق دهیم و یا به روایات خیلی ضعیف و غیر مستند استناد کنیم. بیگمان تحولات عمیق کنونی و حرکت و بیداری اسلامی در منطقه که پیام نفرت از مزدوران جهان را به گوش همه آنان میرساند، واقعیّت خوشحال کنندهای برای مسلمانان جهان و انساندوستان است و به یقین هرچه زمان بگذرد بر عمق بیداری اسلامی و قدرت و عمق طوفان مستضعفین افزوده خواهد شد، اما این تحولات دلیلی برای نقل سخنان ضعیف سپس تطبیق تکلّفآمیز بر آنها نمیشود؛ زیرا زمینه جعل اینگونه روایات وجود دارد، همانطور که ظلم و ستم حاکمان بنی امیه و پس از آنان، بنی عباس به عموم مسلمانان - به ویژه شیعیان - موجب شد که مردم، ظهور منجیای که رسول خدا(ص)، امامان (ع) و اصحاب ایشان وعده داده بودند را نزدیک بدانند. در این میان، افرادی صالح یا ناصالح برای رفع این ستمها به مقابله با دستگاه حاکم برخاسته و تا پای جان پیش رفتند که گاه خود آنان و گاه هواداران و دوستدارانشان، آنان را منجی موعود تصوّر کرده و لقب مهدی به او دادند و برای اثبات مدعای خود علایمی را ساخته یا علایم حقیقی را تحریف و بر خود تطبیق نمودند؛ مانند اینکه کیسانیه، محمد بن حنفیه را مهدی دانستند،[3] ناووسیه معتقد به مهدویت امام ششم شیعیان شدند.[4] مهمتر و مؤثّرتر از همه این گروهها اسماعیلیه و حکومت آنان؛ یعنی فاطمیان مصر است که گوی سبقت را از همگان ربود.[5] مطالعه تاریخ اسلام و در کنار آن مروری بر روایتهای نشانههای ظهور، به خوبی نشان میدهد که بسیاری از آنچه به نام نشانه ظهور مهدی مشهور شده، در طول تاریخ نیز مطابق یا مشابه آن رخ داده است. پی نوشت: [1]. ر.ک: عاشور، سید علی، ماذا قال علی (ع) عن آخر الزمان، ص 330، نشر فرصاد، تهران؛ محمد عیسی داود،(المفاجأة)، ص 413، به نقل از همان. [2]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2859 ؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa1416 ؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2032 ؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa7456. [3]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 288، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1390ق؛ علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ص 64، دفتر نشر اسلامی، قم، چاپ سیزدهم، 1378ش. [4]. فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص 583، نشر سایه، تهران، چاپ اول، 1383ش؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص 436، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم، 1372ش. [5]. ر.ک: حلبی، علی اصغر، تاریخ علم کلام در ایران و جهان، ص 140 – 141، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ دوم، 1376ش؛ شیعه در اسلام، ص 71.
آیا روایتی که درباره تحولات مصر و سرنگونی محمد حسنی مبارک به عنوان نشانه ظهور امام زمان(عج) شایع شده، صحیح است؟
شرح پرسش:
قال علی(ع): (صاحب مصر علامة العلامات و آیته عجب لها أمارات، قلبه حسن و رأسه محمد و یغیر اسم الجد(محمد حسنی مبارک)، إن خرج فاعلم أنّ المهدی سیطرق أبوابکم، فقبل أن یقرعها طیروا إلیه فی قباب السحاب (الطائرات)، أو ائتوه زحفا و حبوا علی الثلج. .)؛ ماذا قال علی(ع) عن آخر الزمان، صفحه 330؛ آیا این حدیث معتبر است؟
پاسخ :
منتظران موعود، پیوسته در انتظار تحقق نشانههایی هستند که در روایات فراوان به عنوان نشانه ظهور امام مهدی(عج) بیان شده است. به همین جهت در طول تاریخ، تطبیق نشانهها بر افراد و گروههایی صورت گرفته و امروزه رواج بیشتری یافته است.
یکی از روایاتی که تبلیغات بسیاری در ارتباط با آن در فضای وب انجام گرفته، همین روایت مطرح شده در پرسش است، که معنای آن این است: صاحب مصر در رأس نشانهها و علامتها است و نشانه صاحب مصر، علامتهایی عجیب دارد، وسط اسم رئیس مصر (حسن) است و اول اسم آن (محمد) است و اسم جدّ خودش را تغییر میدهد. و اگر صاحب مصر از حکومت خارج شد [و یا بوسیله مردم او را از حکومت خارج کردند] پس بدانید به درستیکه حضرت مهدی(عج) درب خانههای شما را میزند (یعنی پشت درهای شما است) پس دریابید و در آغوش گیرید کسی که درهای [خانههای] شما را کوبیده است و به سوی ایشان همانند پارههای ابر پرواز کنید یا بروید به نزد ایشان، هر چند به صورت خزیدن و کشیدن بدن خود روی زمین و جامه پوشیدهای که در آن هنگام بر روی آن برف باشد.
اما بنابر تحقیق در منابع روایی معتبر و غیر معتبر شیعه و سنی چنین روایتی -حتی مشابه آن- یافت نشد. اصل این روایت را، که تبلیغات زیادی از آن در فضای وب شده، نویسنده کتاب (ماذا قال علی (ع) عن آخر الزمان)(معاصر) از کتاب (المفاجأة) محمد عیسی داود (معاصر) بدون ذکر سلسله سند نقل کرده است.[1] که همین در ضعف سند این روایت کفایت میکند.
به علاوه، روایات معتبر و مورد اعتنای زیادی درباره نشانههای ظهور امام زمان(عج) است،[2] که دیگر نیازی به روایات غیر معتبر نیست. همچنین لازم و حتی صحیح نیست؛ هر اتفاقی که در جهان نسبت به کشورها و یا اشخاص رُخ میدهد، به گونهای تکلفآمیز با روایات مربوط به نشانههای ظهور تطبیق دهیم و یا به روایات خیلی ضعیف و غیر مستند استناد کنیم.
بیگمان تحولات عمیق کنونی و حرکت و بیداری اسلامی در منطقه که پیام نفرت از مزدوران جهان را به گوش همه آنان میرساند، واقعیّت خوشحال کنندهای برای مسلمانان جهان و انساندوستان است و به یقین هرچه زمان بگذرد بر عمق بیداری اسلامی و قدرت و عمق طوفان مستضعفین افزوده خواهد شد، اما این تحولات دلیلی برای نقل سخنان ضعیف سپس تطبیق تکلّفآمیز بر آنها نمیشود؛ زیرا زمینه جعل اینگونه روایات وجود دارد، همانطور که ظلم و ستم حاکمان بنی امیه و پس از آنان، بنی عباس به عموم مسلمانان - به ویژه شیعیان - موجب شد که مردم، ظهور منجیای که رسول خدا(ص)، امامان (ع) و اصحاب ایشان وعده داده بودند را نزدیک بدانند. در این میان، افرادی صالح یا ناصالح برای رفع این ستمها به مقابله با دستگاه حاکم برخاسته و تا پای جان پیش رفتند که گاه خود آنان و گاه هواداران و دوستدارانشان، آنان را منجی موعود تصوّر کرده و لقب مهدی به او دادند و برای اثبات مدعای خود علایمی را ساخته یا علایم حقیقی را تحریف و بر خود تطبیق نمودند؛ مانند اینکه کیسانیه، محمد بن حنفیه را مهدی دانستند،[3] ناووسیه معتقد به مهدویت امام ششم شیعیان شدند.[4] مهمتر و مؤثّرتر از همه این گروهها اسماعیلیه و حکومت آنان؛ یعنی فاطمیان مصر است که گوی سبقت را از همگان ربود.[5] مطالعه تاریخ اسلام و در کنار آن مروری بر روایتهای نشانههای ظهور، به خوبی نشان میدهد که بسیاری از آنچه به نام نشانه ظهور مهدی مشهور شده، در طول تاریخ نیز مطابق یا مشابه آن رخ داده است.
پی نوشت:
[1]. ر.ک: عاشور، سید علی، ماذا قال علی (ع) عن آخر الزمان، ص 330، نشر فرصاد، تهران؛ محمد عیسی داود،(المفاجأة)، ص 413، به نقل از همان.
[2]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2859
؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa1416
؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2032
؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa7456.
[3]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 288، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1390ق؛ علامه طباطبایی، شیعه در اسلام، ص 64، دفتر نشر اسلامی، قم، چاپ سیزدهم، 1378ش.
[4]. فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص 583، نشر سایه، تهران، چاپ اول، 1383ش؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص 436، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم، 1372ش.
[5]. ر.ک: حلبی، علی اصغر، تاریخ علم کلام در ایران و جهان، ص 140 – 141، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ دوم، 1376ش؛ شیعه در اسلام، ص 71.
- [سایر] شباهتهای امام زمان (عج) به پیامبر اکرم (ص) چیست؟
- [سایر] چرا به امام زمان (عج) منتقم آل محمد (ص) گفته میشود؟
- [سایر] چرا به امام زمان (عج)، قائم آل محمد (ص) گفته میشود؟
- [سایر] آیا رسول خدا (ص) از ولادت حضرت مهدی (عج) خبر داده است؟
- [سایر] آیا ایام زمامداری حضرت مهدی (عج) بهتر از ایام زمامداری رسول اکرم (ص) است؟
- [سایر] چرا حضرت محمد صلی الله علیه و آله، مهدی موعود نباشد؟
- [سایر] زمان ظهور حضرت ولی عصر(عج) کی میباشد؟
- [سایر] چرا موضوع حضرت مهدی بهطور واضح توسط پیامبر اکرم(ص) ذکر نگردیده است؟
- [سایر] چرا به امام زمان علیه السلام، قائم آل محمد گفته میشود؟
- [سایر] مطابق توقیع امام زمان علیه السلام به علی بن محمد سمری آیا در عصر غیبت کبرا ملاقات حضرت ممنوع است ؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله وحید خراسانی] هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه واله وسلم را مانند محمد و احمد یا لقب و کنیه ان جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود اگر چه در نماز باشد مستحب است صلوات بفرستد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هروقت انسان اسم مبارک حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) مانند محمّد و احمد یا لقب و کنیه آن جناب مثل مصطفی و ابوالقاسم را بگوید یا بشنود، اگرچه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و آل او از مستحبات مؤکد است و هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد یا لقب یا کنیه آن جناب؛ مثل مصطفی و ابو القاسم، را بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.