امام حسن علیه‌السلام می فرمایند: فِی المَائدةِ اثْنَتَا عَشرَةَ خَصْلَةً یَجِبُ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ أنْ یَعْرِفَهَا : أرْبَعٌ مِنْها فَرْضٌ ، وَ أرْبَعٌ سُنَّةٌ ، وأرْبَعٌ تأدِیبٌ . فَأمَّا الفَرْضُ : فَالمَعْرِفَةُ ، وَالرِّضَا، وَالتَّسْمِیَةُ ، وَالشُّکْرُ . وَأمَّا السُّنَّةُ : فَالوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ ، والجُلُوسُ عَلَی الجَانِبِ الأیْسَرِ ، والأکْلُ بِثَلاثِ أصَابِعَ . وَلَعْقُ الأصَابِعِ . وَأمّا التَّأدِیبُ : فَالأکْلُ مِمَّا یَلِیکَ ، وَتَصْغِیرُ اللُّقْمَةِ ، وَتَجْوِیدُ المَضْغِ ، وَقِلّةُ النّظَرِ فِی وُجُوهِ النّاسِ؛ آداب سفره دوازده تاست که هر مسلمانی باید آنها رابداند : چهارتای آنها واجب است ، چهار تا سنّت (مستحب) و چهار تا از باب رعایت ادب می‌باشد . امّا آن چهارتا که واجبند : معرفت ، خشنودی ، نام خدا بر زبان آوردن و شکرگزاری . و آن چهار که سنّت است : دست شستن پیش از غذا خوردن ، نشستن بر طرف چپ (بدن) ، خوردن با سه انگشت و لیسیدن انگشتها . و امّا آن چهار که از باب رعایت ادب می‌باشد : خوردن از آنچه در جلوی توست ، کوچک گرفتن لقمه ، خوب جویدن غذا و کمتر نگاه کردن به صورت مردم . وسائل الشیعه : 16 / 539 / 1
امام حسن علیهالسلام می فرمایند:
فِی المَائدةِ اثْنَتَا عَشرَةَ خَصْلَةً یَجِبُ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ أنْ یَعْرِفَهَا : أرْبَعٌ مِنْها فَرْضٌ ، وَ أرْبَعٌ سُنَّةٌ ، وأرْبَعٌ تأدِیبٌ . فَأمَّا الفَرْضُ : فَالمَعْرِفَةُ ، وَالرِّضَا، وَالتَّسْمِیَةُ ، وَالشُّکْرُ . وَأمَّا السُّنَّةُ : فَالوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ ، والجُلُوسُ عَلَی الجَانِبِ الأیْسَرِ ، والأکْلُ بِثَلاثِ أصَابِعَ . وَلَعْقُ الأصَابِعِ . وَأمّا التَّأدِیبُ : فَالأکْلُ مِمَّا یَلِیکَ ، وَتَصْغِیرُ اللُّقْمَةِ ، وَتَجْوِیدُ المَضْغِ ، وَقِلّةُ النّظَرِ فِی وُجُوهِ النّاسِ؛
آداب سفره دوازده تاست که هر مسلمانی باید آنها رابداند : چهارتای آنها واجب است ، چهار تا سنّت (مستحب) و چهار تا از باب رعایت ادب میباشد . امّا آن چهارتا که واجبند : معرفت ، خشنودی ، نام خدا بر زبان آوردن و شکرگزاری . و آن چهار که سنّت است : دست شستن پیش از غذا خوردن ، نشستن بر طرف چپ (بدن) ، خوردن با سه انگشت و لیسیدن انگشتها . و امّا آن چهار که از باب رعایت ادب میباشد : خوردن از آنچه در جلوی توست ، کوچک گرفتن لقمه ، خوب جویدن غذا و کمتر نگاه کردن به صورت مردم .
وسائل الشیعه : 16 / 539 / 1
- [آیت الله سیستانی] آداب خوردن و آشامیدن را ذکر کنید ؟
- [سایر] خوردن خردل با غذا چه خاصیتی دارد؟
- [سایر] کم خوردن غذا به طوری که موجب ضعف شود، چه حکمی دارد؟ آیا کم غذا خوردن می تواند راه رسیدن به مدارج علمی و معنوی باشد؟
- [سایر] چه وقت دست از غذا خوردن بکشیم؟
- [سایر] با میهمان غذا خوردن چه ثوابی دارد؟
- [سایر] قبل از غذا خوردن چه دعایی بخوانیم؟
- [سایر] نوشیدن آب در میان غذا خوردن چه ضرری دارد؟
- [سایر] خوردن چه چیزهایی موجب گوارا شدن غذا است؟
- [سایر] غذا خوردن از روی سیری چه پیامدی دارد؟
- [سایر] سرکه خوردن قبل از غذا چه فایده ای دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] چند چیز در غذا خوردن مذموم است: اوّل: در حال سیری غذا خوردن. دوم: پر خوردن و در حدیثی وارد شده که خداوند عالم بیشتر از هر چیز از شکم پر بدش میآید. سوم: نگاهکردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن. چهارم: خوردن غذای داغ. پنجم: فوت کردن چیزی که میخورد یا میآشامد. ششم: بعد از گذاشتن نان در سفره، منتظر چیز دیگر شدن. هفتم: خوردن با دست چپ مگر در مورد انگور و انار که با دست چپ خوردن آنها مذموم نیست. هشتم: غذا خوردن با دو انگشت. نهم: پاره کردن نان با کارد. دهم: گذاشتن نان زیر ظرف غذا. یازدهم: پاک کردن گوشتی که به استخوان چسبیده به طوری که چیزی در آن نماند. دوازدهم: بیپوست خوردن میوههایی که با پوست خورده میشود. سیزدهم: دور انداختن میوه پیش از آن که کاملاً آن را بخورد، البتّه اگر مقدار قابل توجّهی از میوه باقی مانده باشد اسراف است و حرام. آداب آشامیدن
- [آیت الله سیستانی] بر هر مسلمان واجب است مسلمان دیگری را که نزدیک است از گرسنگی یا تشنگی بمیرد ، آب و غذا داده و او را از مرگ نجات دهد اگر جان خودش در خطر نباشد ، و همچنین اگر آن شخص مسلمان نباشد ولی انسانی است که قتل او جایز نیست . آداب غذا خوردن
- [آیت الله سیستانی] چند چیز در غذا خوردن مذموم شمرده شده است : اول : در حال سیری غذا خوردن . دوم : پر خوردن . و در خبر است که خداوند عالم بیشتر از هر چیز از شکم پر متنفر است . سوم : نگاه کردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن . چهارم : خوردن غذای داغ . پنجم : فوت کردن چیزی که میخورد یا میآشامد . ششم : بعد از گذاشتن نان در سفره ، منتظر چیز دیگر شدن . هفتم : پاره کردن نان با کارد . هشتم : گذاشتن نان زیر ظرف غذا . نهم : پاک کردن گوشتی که به استخوان چسبیده بطوری که چیزی در آن نماند . دهم : پوست کندن میوههائی که با پوست خورده میشود . یازدهم : دور انداختن میوه پیش از آنکه کاملاً آن را بخورد . آداب آشامیدن
- [آیت الله خوئی] اگر انسان غذائی را که در ظرف طلا یا نقره است به قصد چون غذا خوردن در ظرف طلا و نقره حرام میباشد درظرف دیگر بریزد، خوردن غذا از ظرف دوم درصورتی که عرفا نگویند از ظرف طلا و نقره غذا میخورد مانعی ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چند چیز در غذا خوردن مستحب است: اوّل: هر دو دست را پیش از غذا بشوید. دوّم: بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند. سوّم: میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن و بعد از همه دست بکشد. چهارم: در اول غذا بسم الله بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر کدام آنها گفتن بسم الله مستحب است. پنجم: با دست راست غذا بخورد. ششم: اگر چند نفر سر یک سفره نشسته اند هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد. هفتم: لقمه را کوچک بردارد. هشتم: با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول بدهد. نهم: غذا را خوب بجود. دهم: بعد از غذا خداوند عالم را حمد کند. یازدهم: بعد از غذا خلال نماید و باقیمانده غذا را از لای دندانها بیرون آورده و دهان را بشوید و مسواک کند. دوازدهم: از دور ریختن مواد غذائی خود داری کند ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه می ریزد برای پرندگان و حیوانات بگذارد. سیزدهم: در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد. چهاردهم: بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد. پانزدهم: در اول غذا و آخر آن نمک بخورد. شانزدهم: میوه ها و سبزیجات را پیش از خوردن با آب بشوید. هفدهم: تا بتواند بر سر سفره میهمان داشته باشد. هیجدهم: هنگام غذا خوردن بنشیند و غذا بخورد. چیزهایی که در غذا خوردن مکروه است
- [آیت الله شبیری زنجانی] آداب غذا خوردن چند چیز است: اوّل: هر دو دست را پیش از غذا بشوید. دوم: بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند. سوم: میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا اوّل میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا اوّل کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همین طور تا به میزبان برسد. چهارم: در اوّل غذا بسم اللَّه بگوید و اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر کدام آنها گفتن بسم اللَّه مستحبّ است. پنجم: اگر چندنفر سر یک سفره نشستهاند هر کس از غذای جلوی خودش بخورد. ششم: لقمه را کوچک بردارد. هفتم: سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد. هشتم: غذا را خوب بجود. نهم: بعد از غذا خداوند عالم را حمد کند. دهم: انگشتها را بلیسد. یازدهم: بعد از غذا خلال نماید ولی با چوب انار و چوب ریحان و نی و برگ درخت خرما خلال نکند. دوازدهم: آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد، ولی اگر در بیابان غذا میخورد، مستحبّ است آنچه میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد. سیزدهم: در اوّل روز و اوّل شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد. چهاردهم: بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد. پانزدهم: در اوّل غذا و آخر آن نمک بخورد. شانزدهم: میوه را پیش از خوردن با آب بشوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] چند چیز در غذا خوردن مستحب است اول هردو دست را پیش از غذا خوردن بشوید دوم بعد از غذا خوردن هر دو دست خودرا بشوید و با دستمال خشک کند سوم میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا خوردن اول میزبان دست خودرا بشوید بعد کسی که طرف راست او نشسته و همین طور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا خوردن اول کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خودرا بشوید و همینطور تا به میزبان برسد چهارم در اول غذا خوردن بسم الله بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد در وقت خوردن هرکدام انها گفتن بسم الله مستحب است پنجم با دست راست غذا بخورد ششم با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد هفتم اگر چند نفر سر یک سفره نشسته اند هرکسی از غذای جلوی خودش بخورد هشتم لقمه را کوچک بردارد نهم سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد دهم غذا را خوب بجود یازدهم بعد از غذا خوردن خداوند عالم را حمد کند دوازدهم انگشتهارا بلیسد سیزدهم بعد از غذا خوردن خلال نماید ولی با چوب انار و ریحان و نی و برگ درخت خرما خلال نکند چهاردهم انچه بیرون سفره می ریزد جمع کند و بخورد ولی اگر در بیابان غذا بخورد مستحب است انچه می ریزد برای پرندگان و حیوانات بگذارد پانزدهم در اول روز و در اول شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد شانزدهم بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد هفدهم در اول غذا و اخر ان نمک بخورد هیجدهم میوه را پیش از خوردن با اب بشوید
- [امام خمینی] چند چیز در غذا خوردن مکروه است: اول: در حال سیری غذا خوردن. دوم: پر خوردن و در خبر است که خداوند عالم بیشتر از هر چیز از شکم پر بدش میآید. سوم: نگاه کردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن. چهارم:
- [آیت الله مظاهری] یازده کار در غذا خوردن مکروه است: اوّل: در حال سیری غذا خوردن. دوّم: پر خوردن، و در خبر است که خداوند عالم از شکم پر بدش میآید. سوّم: نگاه کردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن. چهارم: خوردن غذای داغ. پنجم: فوت کردن غذا. ششم: بعد از گذاشتن نان در سفره، منتظر چیز دیگر شدن. هفتم: پاره کردن نان با کارد. هشتم: گذاشتن نان زیر ظرف غذا. نهم: پاک کردن گوشتی که به استخوان چسبیده به طوری که چیزی در آن نماند. دهم: پوست کندن میوههایی که با پوست خورده میشود. یازدهم: دور انداختن میوه پیش از آنکه کاملاً آن را بخورد.
- [آیت الله نوری همدانی] چند چیز در غذا خوردن مستحّب است : اوّل : هر دو دست را پیش از غذا بشوید . دوّم : بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند . سوّم : میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا اوّل میزبان دست خود را بشوید ، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا اوّل کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همینطور تا به طرف راست میزبان برسد . چهارم : در اوّلِ غذا بِسْمِ اَللهِ بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد ، در وقت خوردن هر کدام آنها گفتن بِسْمِ اَللهِ مستحّب است .پنجم : با دست راست غذا بخورد . ششم : با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد . هفتم : اگر چند نفر سر یک سفره نشسته اند هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد . هشتم : لقمه را کوچک بردارد . نهم : سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد . دهم : غذا را خوب بجود . یازدهم : بعد از غذا خداوند عالم را حمد کند . دوازدهم : انگشتها را بلیسد . سیزدهم : بعد از غذا خلال نماید ، ولی با چوب انار یا چوب ریحان و نی برگ درخت خرما خلال نکند . چهاردهم : آنچه بیرون سفره می ریزد جمع کند و بخورد ، ولی اگر در بیابان غذا بخورد ، مستحّب است آنچه میریزد ، برای پرندگان و حیوانات بگذارد . پانزدهم : در اوّل روز و اوّل شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد . شانزدهم : بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد . هفدهم : در اوّل غذا و آخر آن نمک بخورد . هیجدهم : میوه را پیش از خوردن با آب بشوید . چیزهائی که در غذا خوردن مکروه است