ولایت تکوینی
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
ولایت تکوینی به چه معناست و منظور از آن در ارتباط با امامان (علیهم السلام) چیست؟
(ولایت) واژه ای عربی است که از کلمه ی (ولی) گرفته شده است و در لغت عرب، به معنای آمدن چیزی است در پی چیزی دیگر، بدون آن که فاصله ای میان آن دو باشد. لازمه ی چنین ترتبی، قرب و نزدیکی آن دو به یکدیگر است. از این رو، این واژه با هیئت های مختلف (به فتح و کسر واو) در معنای (حب و دوستی)، (نصرت و یاری)، (متابعت و پیروی)، (سرپرستی و رهبری) استعمال شده که از میان معانی ارائه شده، آنچه با ولایت تکوینی متناسب و مرتبط می باشد همان معنای اخیر است. (ولایت تکوینی)؛ یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرف عینی داشتن در آنها که اولاً و بالذات منحصر در ذات (الله) است و ثانیاً و بالعرض به پیامبران و ائمه معصومین (ع) و انسان های کامل اسناد داده می شود. البته این قاعده به صورت یک برنامه ی روشمند در بسیاری از موضوعات قرآنی از قبیل عزت، قوت، شفاعت هم قابل ملاحظه است. در مورد ولایت می بینم خداوند متعال در یک جا می فرماید: (فالله هو الولیّ)، تنها ولی حقیقی انسان و جهان الله است.[1] در عین حال در موارد دیگر فرمود: (النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم و اموالهم). ولایت وجود مبارک پیامبر اسلام بر جان و مال مؤمنین، از خود آنان بالاتر است.[2] یا (انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکات و هم راکعون)[3] که این آیه، ولایت را برای خدا و پیامبر و اهل بیت اثبات می فرماید. حال می گوییم معنای این آیات این نیست که انسان ها چند ولی و سرپرست متفاوت دارند که یکی از آنها یا برترین آنها خداست، بلکه معنایش با توجه به آیه ی حصر ولایت (والله هو الولی) آن است که تنها ولی حقیقی و بالذات خداوند است. پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (س) ولی بالعرض و مظهر ولایت خدایند و به تعبیر لطیف قرآن، آیه و نشانه ی ولایت الاهی اند.[4] بخش دوم سؤال این است که منظور از ولایت تکوینی در مورد امامان (ع) چیست؟ قبل از پرداختن به پاسخ این پرسش یادآوری دو نکته لازم به نظر می رسد: 1. از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که حتی فرشتگان مقرب از آن بی بهره اند. انسان از استعداد و نیروهای پنهان و بالقوه ای برخوردار است که اگر آنها را در خویشتن کشف کند و بپروراند و به بالفعل مبدل سازد، می تواند خلیفة الله و اشرف مخلوقات باشد. 2. خداوند متعال از طرفی طریق وصول به ولایت خویش را به روی تمامی انسان ها باز گذاشته که (الا ان اولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون). و از طرفی دیگر آن را به خوبی معرفی نموده است. با عنایت به این دو مطلب می توان نتیجه گرفت که ائمه معصومین (ع) در اثر پرورش قابلیت ها و کسب شناخت و معرفتی والا و رسیدن به ایمان و یقین برتر به حوزه ی ولایت الاهی راه یافتند که پیامد مبارک آن، افاضه ی حضرت حق از ولایت تکوینیه ی خویش به آن ذوات مقدسه بوده است. کارنامه زندگی معصومین (ع) حاکی از آن است که عبودیت و بندگی خدا و ارتباط دائمی با مبدأ کائنات در سر لوحه ی زندگی آن بزرگواران قرار داشته که با همین اکسیر بندگی خدا، کیمیاگری می کردند و روح حیات را در کالبد نظام هستی می دمیدند که: (بکم یمسک السماء ان تقع علی الأرض). به واسطه ی شما آسمان نگه داشته می شود که بر زمین نیفتد.[5] از امام مجتبی(ع) منقول است که فرمودند: (من عبد الله عبد الله له کل شیء). هر کس بنده خدا شد خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد. [6] در حدیث قدسی آمده است که پروردگار متعال فرمود: (عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی). بنده ی من مرا اطاعت کن تا تو را مثل خودم قرار دهم.[7] (ابن آدم أنا غنی لا أفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیا لا تفتقر یا ابن آدم أنا حی لا أموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیا لا تموت یا ابن آدم أنا أقول للشی‌ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‌ء کن فیکون‌). فرزند آدم من غنی هستم و فقیر نمی شوم از من اطاعت کن تا تو را بی نیاز قرار دهم که فقیر نشوی و من زنده ام و نمی میرم، آنچه به تو امر می کنم اطاعت کن تا تو را زنده دائمی قرار دهم که هرگز نمیری و من به شیء می گویم باش پس می شود. از من اطاعت کن تا تو را آنچنان قرار دهم که به شیء بگویی باش پس موجود شود.[8] علاوه بر این روایات، حدیث معروف قرب نوافل که در اصول کافی آمده است، مجموعاً رمز دست یابی معصومین (ع) به ولایت تکوینی را بر ما آشکار می نمایند. که (بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض والسماء). به یمن وجود آن بزرگواران موجودات روزی می خورند و آسمان و زمین ثابت و برقرار می باشد. [9] نتیجه: معصومین (ع) به دنبال دست یابی به ولایت تکوینی خداوند توانستند تمامی موجودات و نظام آفرینش را تحت فرمان بگیرند و همه از آن بزرگواران حساب می برند که ظهور و بروز بسیاری از خوارق عادات و معجزاتی که از آنان صادر شده که از شماره بیرون است، همه مؤید این حقیقت انکار ناپذیر است. پی نوشتها: [1] شوری ، آیه 9. [2] احزاب، آیه 6. [3] مائده، آیه 55. [4] ولایت فقیه، جوادی آملی، عبدالله، ص 122 و 123 و 129. [5] زیارت جامعه. [6] تفسیر عسکری، ج1، ص327. [7] أسرارالصلاة، ج1، ص 4 (مقدمة).شرح‌دعای‌صباح، خوئی، ج1، ص11، مقدمه مصحح. [8] بحارالأنوار، ج90، ص 376، باب 24، علة الإبطاء فی الإجابة ...؛ إرشادالقلوب، ج1، ص 75، الباب الثامن عشر، وصایا و حکم بلیغة... ؛ عدةالداعی، ص310، فصل ..... ص307. [9] مفاتیح‌الجنان، ص 85، دعای عدیله ..... ص84. منبع: http://farsi.islamquest.net
(ولایت) واژه ای عربی است که از کلمه ی (ولی) گرفته شده است و در لغت عرب، به معنای آمدن چیزی است در پی چیزی دیگر، بدون آن که فاصله ای میان آن دو باشد. لازمه ی چنین ترتبی، قرب و نزدیکی آن دو به یکدیگر است. از این رو، این واژه با هیئت های مختلف (به فتح و کسر واو) در معنای (حب و دوستی)، (نصرت و یاری)، (متابعت و پیروی)، (سرپرستی و رهبری) استعمال شده که از میان معانی ارائه شده، آنچه با ولایت تکوینی متناسب و مرتبط می باشد همان معنای اخیر است. (ولایت تکوینی)؛ یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرف عینی داشتن در آنها که اولاً و بالذات منحصر در ذات (الله) است و ثانیاً و بالعرض به پیامبران و ائمه معصومین (ع) و انسان های کامل اسناد داده می شود. البته این قاعده به صورت یک برنامه ی روشمند در بسیاری از موضوعات قرآنی از قبیل عزت، قوت، شفاعت هم قابل ملاحظه است. در مورد ولایت می بینم خداوند متعال در یک جا می فرماید: (فالله هو الولیّ)، تنها ولی حقیقی انسان و جهان الله است.[1] در عین حال در موارد دیگر فرمود: (النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم و اموالهم). ولایت وجود مبارک پیامبر اسلام بر جان و مال مؤمنین، از خود آنان بالاتر است.[2] یا (انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکات و هم راکعون)[3] که این آیه، ولایت را برای خدا و پیامبر و اهل بیت اثبات می فرماید. حال می گوییم معنای این آیات این نیست که انسان ها چند ولی و سرپرست متفاوت دارند که یکی از آنها یا برترین آنها خداست، بلکه معنایش با توجه به آیه ی حصر ولایت (والله هو الولی) آن است که تنها ولی حقیقی و بالذات خداوند است. پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (س) ولی بالعرض و مظهر ولایت خدایند و به تعبیر لطیف قرآن، آیه و نشانه ی ولایت الاهی اند.[4] بخش دوم سؤال این است که منظور از ولایت تکوینی در مورد امامان (ع) چیست؟ قبل از پرداختن به پاسخ این پرسش یادآوری دو نکته لازم به نظر می رسد: 1. از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که حتی فرشتگان مقرب از آن بی بهره اند. انسان از استعداد و نیروهای پنهان و بالقوه ای برخوردار است که اگر آنها را در خویشتن کشف کند و بپروراند و به بالفعل مبدل سازد، می تواند خلیفة الله و اشرف مخلوقات باشد. 2. خداوند متعال از طرفی طریق وصول به ولایت خویش را به روی تمامی انسان ها باز گذاشته که (الا ان اولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون). و از طرفی دیگر آن را به خوبی معرفی نموده است. با عنایت به این دو مطلب می توان نتیجه گرفت که ائمه معصومین (ع) در اثر پرورش قابلیت ها و کسب شناخت و معرفتی والا و رسیدن به ایمان و یقین برتر به حوزه ی ولایت الاهی راه یافتند که پیامد مبارک آن، افاضه ی حضرت حق از ولایت تکوینیه ی خویش به آن ذوات مقدسه بوده است. کارنامه زندگی معصومین (ع) حاکی از آن است که عبودیت و بندگی خدا و ارتباط دائمی با مبدأ کائنات در سر لوحه ی زندگی آن بزرگواران قرار داشته که با همین اکسیر بندگی خدا، کیمیاگری می کردند و روح حیات را در کالبد نظام هستی می دمیدند که: (بکم یمسک السماء ان تقع علی الأرض). به واسطه ی شما آسمان نگه داشته می شود که بر زمین نیفتد.[5] از امام مجتبی(ع) منقول است که فرمودند: (من عبد الله عبد الله له کل شیء). هر کس بنده خدا شد خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد. [6] در حدیث قدسی آمده است که پروردگار متعال فرمود: (عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی). بنده ی من مرا اطاعت کن تا تو را مثل خودم قرار دهم.[7] (ابن آدم أنا غنی لا أفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیا لا تفتقر یا ابن آدم أنا حی لا أموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیا لا تموت یا ابن آدم أنا أقول للشی‌ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‌ء کن فیکون‌). فرزند آدم من غنی هستم و فقیر نمی شوم از من اطاعت کن تا تو را بی نیاز قرار دهم که فقیر نشوی و من زنده ام و نمی میرم، آنچه به تو امر می کنم اطاعت کن تا تو را زنده دائمی قرار دهم که هرگز نمیری و من به شیء می گویم باش پس می شود. از من اطاعت کن تا تو را آنچنان قرار دهم که به شیء بگویی باش پس موجود شود.[8] علاوه بر این روایات، حدیث معروف قرب نوافل که در اصول کافی آمده است، مجموعاً رمز دست یابی معصومین (ع) به ولایت تکوینی را بر ما آشکار می نمایند. که (بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض والسماء). به یمن وجود آن بزرگواران موجودات روزی می خورند و آسمان و زمین ثابت و برقرار می باشد. [9] نتیجه: معصومین (ع) به دنبال دست یابی به ولایت تکوینی خداوند توانستند تمامی موجودات و نظام آفرینش را تحت فرمان بگیرند و همه از آن بزرگواران حساب می برند که ظهور و بروز بسیاری از خوارق عادات و معجزاتی که از آنان صادر شده که از شماره بیرون است، همه مؤید این حقیقت انکار ناپذیر است. پی نوشتها: [1] شوری ، آیه 9. [2] احزاب، آیه 6. [3] مائده، آیه 55. [4] ولایت فقیه، جوادی آملی، عبدالله، ص 122 و 123 و 129. [5] زیارت جامعه. [6] تفسیر عسکری، ج1، ص327. [7] أسرارالصلاة، ج1، ص 4 (مقدمة).شرح‌دعای‌صباح، خوئی، ج1، ص11، مقدمه مصحح. [8] بحارالأنوار، ج90، ص 376، باب 24، علة الإبطاء فی الإجابة ...؛ إرشادالقلوب، ج1، ص 75، الباب الثامن عشر، وصایا و حکم بلیغة... ؛ عدةالداعی، ص310، فصل ..... ص307. [9] مفاتیح‌الجنان، ص 85، دعای عدیله ..... ص84. منبع: http://farsi.islamquest.net
پاسخ:
(ولایت) واژه ای عربی است که از کلمه ی (ولی) گرفته شده است و در لغت عرب، به معنای آمدن چیزی است در پی چیزی دیگر، بدون آن که فاصله ای میان آن دو باشد. لازمه ی چنین ترتبی، قرب و نزدیکی آن دو به یکدیگر است. از این رو، این واژه با هیئت های مختلف (به فتح و کسر واو) در معنای (حب و دوستی)، (نصرت و یاری)، (متابعت و پیروی)، (سرپرستی و رهبری) استعمال شده که از میان معانی ارائه شده، آنچه با ولایت تکوینی متناسب و مرتبط می باشد همان معنای اخیر است. (ولایت تکوینی)؛ یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرف عینی داشتن در آنها که اولاً و بالذات منحصر در ذات (الله) است و ثانیاً و بالعرض به پیامبران و ائمه معصومین (ع) و انسان های کامل اسناد داده می شود. البته این قاعده به صورت یک برنامه ی روشمند در بسیاری از موضوعات قرآنی از قبیل عزت، قوت، شفاعت هم قابل ملاحظه است.
در مورد ولایت می بینم خداوند متعال در یک جا می فرماید: (فالله هو الولیّ)، تنها ولی حقیقی انسان و جهان الله است.[1] در عین حال در موارد دیگر فرمود: (النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم و اموالهم). ولایت وجود مبارک پیامبر اسلام بر جان و مال مؤمنین، از خود آنان بالاتر است.[2] یا (انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکات و هم راکعون)[3] که این آیه، ولایت را برای خدا و پیامبر و اهل بیت اثبات می فرماید.
حال می گوییم معنای این آیات این نیست که انسان ها چند ولی و سرپرست متفاوت دارند که یکی از آنها یا برترین آنها خداست، بلکه معنایش با توجه به آیه ی حصر ولایت (والله هو الولی) آن است که تنها ولی حقیقی و بالذات خداوند است. پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (س) ولی بالعرض و مظهر ولایت خدایند و به تعبیر لطیف قرآن، آیه و نشانه ی ولایت الاهی اند.[4]
بخش دوم سؤال این است که منظور از ولایت تکوینی در مورد امامان (ع) چیست؟ قبل از پرداختن به پاسخ این پرسش یادآوری دو نکته لازم به نظر می رسد:
1. از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که حتی فرشتگان مقرب از آن بی بهره اند. انسان از استعداد و نیروهای پنهان و بالقوه ای برخوردار است که اگر آنها را در خویشتن کشف کند و بپروراند و به بالفعل مبدل سازد، می تواند خلیفة الله و اشرف مخلوقات باشد.
2. خداوند متعال از طرفی طریق وصول به ولایت خویش را به روی تمامی انسان ها باز گذاشته که (الا ان اولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون). و از طرفی دیگر آن را به خوبی معرفی نموده است.
با عنایت به این دو مطلب می توان نتیجه گرفت که ائمه معصومین (ع) در اثر پرورش قابلیت ها و کسب شناخت و معرفتی والا و رسیدن به ایمان و یقین برتر به حوزه ی ولایت الاهی راه یافتند که پیامد مبارک آن، افاضه ی حضرت حق از ولایت تکوینیه ی خویش به آن ذوات مقدسه بوده است. کارنامه زندگی معصومین (ع) حاکی از آن است که عبودیت و بندگی خدا و ارتباط دائمی با مبدأ کائنات در سر لوحه ی زندگی آن بزرگواران قرار داشته که با همین اکسیر بندگی خدا، کیمیاگری می کردند و روح حیات را در کالبد نظام هستی می دمیدند که: (بکم یمسک السماء ان تقع علی الأرض). به واسطه ی شما آسمان نگه داشته می شود که بر زمین نیفتد.[5]
از امام مجتبی(ع) منقول است که فرمودند: (من عبد الله عبد الله له کل شیء). هر کس بنده خدا شد خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد. [6]
در حدیث قدسی آمده است که پروردگار متعال فرمود: (عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی). بنده ی من مرا اطاعت کن تا تو را مثل خودم قرار دهم.[7]
(ابن آدم أنا غنی لا أفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیا لا تفتقر یا ابن آدم أنا حی لا أموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیا لا تموت یا ابن آدم أنا أقول للشی‌ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‌ء کن فیکون). فرزند آدم من غنی هستم و فقیر نمی شوم از من اطاعت کن تا تو را بی نیاز قرار دهم که فقیر نشوی و من زنده ام و نمی میرم، آنچه به تو امر می کنم اطاعت کن تا تو را زنده دائمی قرار دهم که هرگز نمیری و من به شیء می گویم باش پس می شود. از من اطاعت کن تا تو را آنچنان قرار دهم که به شیء بگویی باش پس موجود شود.[8] علاوه بر این روایات، حدیث معروف قرب نوافل که در اصول کافی آمده است، مجموعاً رمز دست یابی معصومین (ع) به ولایت تکوینی را بر ما آشکار می نمایند.
که (بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض والسماء). به یمن وجود آن بزرگواران موجودات روزی می خورند و آسمان و زمین ثابت و برقرار می باشد. [9]
نتیجه: معصومین (ع) به دنبال دست یابی به ولایت تکوینی خداوند توانستند تمامی موجودات و نظام آفرینش را تحت فرمان بگیرند و همه از آن بزرگواران حساب می برند که ظهور و بروز بسیاری از خوارق عادات و معجزاتی که از آنان صادر شده که از شماره بیرون است، همه مؤید این حقیقت انکار ناپذیر است.
پی نوشتها:
[1] شوری ، آیه 9.
[2] احزاب، آیه 6.
[3] مائده، آیه 55.
[4] ولایت فقیه، جوادی آملی، عبدالله، ص 122 و 123 و 129.
[5] زیارت جامعه.
[6] تفسیر عسکری، ج1، ص327.
[7] أسرارالصلاة، ج1، ص 4 (مقدمة).شرح‌دعای‌صباح، خوئی، ج1، ص11، مقدمه مصحح.
[8] بحارالأنوار، ج90، ص 376، باب 24، علة الإبطاء فی الإجابة ...؛ إرشادالقلوب، ج1، ص 75، الباب الثامن عشر، وصایا و حکم بلیغة... ؛ عدةالداعی، ص310، فصل ..... ص307.
[9] مفاتیح‌الجنان، ص 85، دعای عدیله ..... ص84.
منبع: http://farsi.islamquest.net
- [سایر] امامان و معصومان علیهم السلام، از جهت ولایت تکوینی دارای چه جایگاهی هستند؟
- [سایر] منظور از اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند؛ امامان شیعه یا همسران پیامبر صلی الله علیه و آله؟
- [سایر] اگر در گذشته ولایت امامان معصوم علیهم السلام اعلام و ابلاغ شد، پس در روز غدیر چه واقعیتی شکل گرفت ؟
- [سایر] کتابهایی در رابطه با رجعت امامان(علیهم السلام) معرفی کنید.
- [سایر] حکم رفتن زن حائض به حرم امامان(علیهم السلام) چیست؟
- [سایر] روز قیامت چطور شهدا و امامان(علیهم السلام) را بشناسیم؟
- [سایر] دلایل عقلی عصمت پیامبران و امامان ( علیهم السلام ) را بگویید؟
- [سایر] آیا اهل سنت امامان ما (علیهم السلام) را قبول دارند؟
- [سایر] آیا عزاداری برای امام حسین(علیه السلام)، در زمان امامان(علیهم السلام) سابقهدارد؟
- [سایر] آیا امام حسین علیه السلام از بقیه امامان علیهم السلام مهمتر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است، بلکه در حدیث آمده نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز در حرم امامان (علیهم السلام ) مستحب ، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) برابر دویست هزار نماز است .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب بلکه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [امام خمینی] نماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی ( اعم از مسلمان و غیرمسلمان ) به یکی از دوازده امام علیهم السلام دشنام دهد، یا با آنان دشمنی نماید، نجس است.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز خواندن در حرم امامان علیهم السلام مستحب است بلکه از بعضی روایات استفاده می شود که نماز در حرم مطهر حضرت امیر المومنین علیه السلام و سیدالشهداء علیه السلام افضل از مسجد است
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که در حق علی(علیه السلام) و سایر امامان(علیهم السلام) غلو کنند; یعنی، آن بزرگواران را خدا بدانند یا صفات مخصوص خدایی برای آنها قائل باشند، کافرند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آنر برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] نجس کردن حرم امامان علیهم السلام حرام است و اگر نجس شود چنانچه نجس ماندن ان بی احترامی باشد تطهیر ان واجب است بلکه احتیاط مستحب ان است که اگر بی احترامی هم نباشد ان را تطهیر کنند
- [آیت الله وحید خراسانی] سجده کردن برای غیر خداوند متعال حرام می باشد و بعضی از مردم که مقابل قبر امامان علیهم السلام پیشانی را بر زمین می گذارند اگر برای شکر خداوند متعال باشد اشکال ندارد وگرنه حرام است