متولّیان امر فرهنگ در جامعه دینی، مسئول تبلیغ و رساندن پیام الهی هستند. تبلیغ یعنی رساندن پیام از کسی به کس دیگر، و مرحله شناساندن وخوب رساندن را نیز شامل می‌شود برخلاف امر به معروف و نهی از منکر که مربوط به مرحله اجرا و عمل است. البته تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر، از وظایف عمومی و واجب کفایی است. متولیان فرهنگ، در واقع کسانی اند که با پذیرش مسئولیت تبلیغ، پای در جای پای پیامبران نهاده‌اند. آنان با سعی در انجام دادن موفقیت‌آمیز این وظیفه، به خوبی می‌توانند وظیفه خود را در مقابل خدا و مردم عمل کنند.
شرایط تبلیغ
شرایط موفقیت پیام، چهار چیز است که اگر در یک جا جمع شوند، موفقیت آن پیام، قطعی است:
1. پیام، با عقل، فکر و نیازهای بشر منطبق باشد. به عبارت دیگر، پیام در صورتی قرین موفقیت خواهد بود که ابعاد مختلف وجودی انسان (عقلی، طبیعی، عاطفی و) را مد نظر قرار دهد. به اعتقاد ما مسلمانان، اسلام پیامی دارد که از این محتوای غنی برخوردار است.(1) رسول خدا (ع) فرمود: (الاسلام یعلو و لا یُعلی علیه) (اسلام غلبه پیدا می‌کند و چیزی بر اسلام پیروز نمی‌شود).(2) شاید یکی از معانی این حدیث، این باشد که قانون اسلام، چون با نیازهای بشرمنطبق‌تر است، راه خودش را عملًا بهتر باز می‌کند و از این جهت، بر سایر پیام‌ها برتری دارد. البته این شرط، مربوط به پیام‌رسان (متولّیان امر فرهنگ) نیست بلکه مربوط به خود پیام است پیام رسان باید به این غنا و قدرت معنوی پیام اسلام آگاه باشد و با چنین تفکر و اندیشه‌ای، به امر تبلیغ بپردازد.
2. پیام‌رسان باید از تمامی ابزارهای مباح و مشروع با توجه به موقعیت‌ها و شرایط استفاده کند و در این امر از افراط و از تفریط بپرهیزد. استفاده از امکانات و ابزارهای ارتباطی نوین، به کارگیری مقوله زیبایی و هنر چون شعر، موسیقی، فیلم، تئاتر و می‌تواند در موفقیت پیام‌رسانی، نقش به سزایی ایفا کند.
3. از شرایط موفقیت در کار فرهنگی و تبلیغ، انتخاب روش و اسلوب صحیح است یعنی:
1- 3. روش تبلیغ باید واضح و روشن باشد و این همان ( البلاغ المبین)(3) است که قرآن بر آن تکیه می‌کند. پیام رسان باید پیام دین را ساده، بی‌پیرایه، صریح و خالی از پیچیدگی، به مردم برساند.(4)
2- 3. از به کار بردن الفاظ و لغات نامأنوس بپرهیزد و به دانستن مطلبی که هنوز برای خود، توجیه نکرده است، تظاهر نکند.(5)
3- 3. پیام‌رسان، در رساندن پیام خود از خشونت، تحقیر و زخم زبان بپرهیزد. خداوند به موسی و هارون آن گاه که به سوی فرعون می‌روند این گونه خطاب می‌کند: (فقولا له قولًا لیّنا لعلّه یتذّکر أو یخشی با این مرد متکبر، به نرمی سخن بگویید باشد که متذکر شود و از خدایش بترسد).(6) و در توصیف روش پیامبر (ص) می‌فرماید: (فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ) (تو به موجب رحمت و عنایت الهی، با مردم نرم هستی و اگر آدم درشت‌خو و سنگین‌دل بودی، از اطراف تو پراکنده می‌شدند).(7)
4- 3. پیام‌رسان در تبلیغ دین، باید از سبک و روشی استفاده کند که در آن، میان غنی و فقیر فرقی نباشد و به تمامی افراد با اختلافاتی که ممکن است داشته باشند نگاهی برابر بیندازد.(8)
پی‌نوشت
(1) مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ج 1،) تهران: صدرا، 1374)، ص 791
(2) بحارالانوار، ج 39،) بیروت: 1403 ق (، ص 74
(3) نحل، آیة 82 و 53
(4) مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ص 142
(5) همان، ص 244 و 542
(6) سوره طه، آیه 44
(7) آل عمران (2)، آیة 951
(8) مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ص 252 452
