امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در مدینه سال 148 ه .ق متولد شدند و در صفر 203 ه . ق در سن 55 سالگی در طوس به شهادت رسیدند[1] امام علیه السلام در طول امامت خویش، شاهد نزاع و درگیری دو برادر یعنی امین و مأمون برای رسیدن به قدرت بودند. و عاقبت مأمون حکومت را به دست آورد و پس از مدتی، امام علیه السلام را با زور و تهدید ولیعهدی خود گماشت. و سرانجام ایشان را با خوراندن انگورهای آلوده به زهر به شهادت رسانیدند.
اما در مورد تعداد فرزندان امام(ع) اختلاف نظر وجود دارد:
گروه اول که شامل بسیاری از محدثان شیعه می‌باشند؛ از آن جمله می‌توان به: ابن شهرآشوب[2]، محمد بن جریر طبری[3]، شیخ مفید(ره)[4]، مرحوم طبرسی[5] اشاره نمود، که معتقدند ایشان غیر از امام جواد(ع) فرزند دیگری نداشته‌اند.
گروه دوم برای امام(ع) بیش از یک فرزند قائل شدند که به دو دسته تقسیم می‌شوند:
برخی از دو فرزند نام بردند بنامهای (محمد و موسی) و یا (محمد و جعفر) و بعضی نیز شش اولاد ذکر کرده‌اند که پنج پسر به نامهای: محمد، حسن، جعفر، ابراهیم و حسن، دختری بنام عایشه که از این دسته می‌توان به محقق اربلی[6] و ابن خشاب بغدادی[7] اشاره کرد.
در بین علمای شیعه اختلاف نظر است؛ برخی سکوت کرده و یا تنها به یک فرزند قائل شدند. اما در میان گروه دوم نیز، اگر برخی سخن از تعدد فرزندان گفتند یا از عامه (اهل سنت) نقل نموده و یا بدون استناد مطلبی ذکر کردند.[8]
پس مشهور در نزد علمای شیعه این است که امام جواد(ع) تنها فرزند امام رضا(ع) بوده و ایشان پسری بنام جعفر نداشتند. احادیثی نیز نظر مشهور را تایید می‌نماید؛ از آن جمله در بحارالانوار به نقل از هرثمه آمده است که برای امام(ع) جز محمدجواد(ع) فرزند دیگری وجود ندارد[9].
اما ائمه پس از امام رضا بیشتر معروف به ابن الرضا بوده‌اند که در منابع روائی به آن اشاره شده که شاید فرزندان امام جواد یا از فرزندان امام هادی بوده‌اند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. فی رحاب ائمة اهل البیت(ع) ، سیدمحسن امین.
2. اعیان الشیعه، ج 2، سید محسن امین.
3. تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، محمد جواد فضل ا...، مترجم سیدمحمدصادق عارف.
پی نوشتها:
[1] . شیخ مفید(ره)، الارشاد، ترجمه ساعدی خراسانی، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1376، چاپ سوم، ص 590.
[2] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، جلد چهارم، درالاضواء، چاپ دوم 1412 ه ق، ص 397.
[3] . دلائل الامامه، محمد بن حریر طبری (شیعه)، مؤسسه بعثت، قم، چاپ اول، 1413 ه ق. ص 359.
[4] . الارشاد، همان، ص 614.
[5] . علامه طبرسی(ره)، اعلام الوری باعلام الهدی، مکتبة علمیه اسلامیه، تهران، 1338، ص 329.
[6] . محقق اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، ، دارالکتاب الاسلامی، بیروت، 1401 ه ق.، ج3،ص 38.
[7] . ابن خشاب بغدادی، تاریخ موالید الائمه، کتابخانه آیت ا... مرعشی نجفی، قم، چاپ 1406 ه ق، ص 38.
[8] . محمد جواد معینی و احمد ترابی امام علی بن موسی الرضا(ع) منادی توحید و امامت، ، چاپ اول 1376، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، ص18.
[9] . علامه مجلسی(ره)، بحارالانوار، جلد 49، مؤسسه وفاء، چاپ دوم 1403، بیروت، ص 221.
منبع: اندیشه قم
