مقام شهداء نزد خداوند بسیار عالی است، و طبق آنچه از روایات اسلامی فهمیده می شود، بالاتر از شهادت مقامی وجود ندارد و بالاتر از شهادت هیچ خیری نیست([1]) و برای شهید هفت خصوصیت وجود دارد که یکی از آنها نظر به وجه الله است([2]).
شهداء دارای یک درجه و موقعیت نیستند، بلکه بعضی مانند امام حسین(ع) و حمزه عموی پیامبر (ص) عنوان سید الشهداء را به خود اختصاص داده اند و دارای مقام ویژه ای هستند و برخی مانند عباس (ع) برادر امام حسین (ع) در قیامت دارای مقامی هستند که سایر شهداء به حال آنها غبطه می خورند([3]). و برخی درجه متوسطی دارند، و عده ای با این که در میدان جنگ کشته شده اند، مقام شهیدان را ندارند، مانند غلامی که در جنگ خیبر مأمور بستن کجاوه پیامبر (ص) بود و تیری به او اصابت کرد و جان سپرد، اصحاب گفتند، بهشت بر او گوارا باد، پیامبر (ص) فرمودند: پیراهنی که به تن کرده است جزء غنائم است و آن را به خیانت برده است و روز رستاخیز به صورت آتش او را احاطه خواهد کرد([4]) عده ای دیگر هم با این که در راه خدا جهاد نکرده اند حکم شهید را دارند و در اجر و ثواب همانند آنان هستند، مانند کسی که برای مال و جان یا خانواده اش، دفاع کرده باشد و کشته شود([5]) و یا کسی که امام رضا (ع) را زیارت کند([6]) و یا زنی که خوب شوهرداری کند([7]). و یا عالمی که منشاء خدمات علمی باشد که جوهر او همانند خود شهید بلکه بالاتر خواهد بود([8]).
البته شهیدی که در میدان جنگ کشته شود، خصوصیتی دارد که سایر شهداء آن خصوصیت را ندارند زیرا اینگونه شهداء را بدون غسل و کفن، به خاک می سپارند ولی سایر شهداء را باید غسل و کفن کنند و اگر غسل ممکن نیست تیمم نمایند([9]).
خلاصه این که:
1 مقام شهداء در یک درجه و مرتبه نیست بعضی در مرتبه بالا و برخی در مرتبه پائین تری هستند.
2- این طور نیست که هر کس در جنگ کشته شود شهید باشد.
3 عده ای هم ثواب شهداء را دارند، گرچه در میدان نبرد شرکت نکرده اند.
4- شهدای در معرکه ویژگی های خاص خود را دارند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 مؤسسه در راه حق، احکام جهاد، کل کتاب.
2 شهید و شهادت، سید عبدالوهاب طالقانی، کل کتاب.
پی نوشتها:
[1] و [2] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، (30 جلدی)، (قم، انتشارات آل البیت) ج15، ص17، باب 1، ابوبا جهاد عدو.
[3] خصال، ص68، به نقل از ابصار العین فی انصار الحسین، ص58.
[4] استاد جعفر سبحانی، فروغ ابدیت، (نشر عمار)، ج2، ص661.
[5] بروجردی، جامع احادیث شیعه، (قم، انتشارات مهر)، ج16، ص305.
[6] همان، ص44.
[7] علامه طباطبایی، المیزان، (قم، انتشارات جامعه مدرسین) ج4، ص350.
[8] محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، (تهران، انتشارات المکتبة الاسلامیة) ج2، ص16.
[9] شهید ثانی، لمعه، ج1، ص126 (قم، دار الهادی للمطبوعات) وسائل الشیعه (30 جلدی) ج2، ص506 (قم، انتشارات آل البیت) (مؤسسه مطبوعات دار القلم، چاپ دوم) تحریر الوسیله، ج1، ص66.
منبع: اندیشه قم
