از امام حسین علیه السلام نقل شده است که من کشتة گریه هایم، مفهوم این کلام را توضیح دهید؟

این سؤال مضمون روایتی است از امام حسین علیه السلام که آن حضرت فرمودند:(انا قتیل العبره لایذکرنی مؤمن الا بکی)[1]. یعنی من کشتة اشک و گریه هستم، هر مؤمنی که مرا یاد کند گریه می کند.[2]
برای این جمله شریف، دو مفهوم در ابتدا به ذهن می رسد:
1. انا قتیل العبره یعنی انگیزه و هدف من از کشته شدن فقط برای آن بود که مؤمنین بر من گریه کنند. گریه مردم هدف نهایی قیام آن حضرت می باشد تا بدین وسیله گناهانشان بخشیده شود مانند نسبتی که مسیحیان به دروغ به حضرت عیسی علیه السلام نسبت می دهند که کشته شد تا گناه امتش بخشیده شود.
2. (انا قتیل العبره) یعنی کشته شدن من، گریه های زیادی را به دنبال خواهد داشت و مؤمنین برای من گریه خواهند کرد که این گریه ها هدف من را زنده نگه می دارد. گریه های مؤمنین نمی گذارد که هدف والای من از قیام و شهادت فراموش شود. هدف تنها گریه کردن مردم نیست، هدف دست یابی به ارزشی بالاتر از این ها است که گریه تنها آن را حفظ می کند. برای پی بردن به حقیقت مطلب و اینکه مقصود امام حسین علیه السلام از این حدیث شریف چیست، باید با انگیزه های قیام آن آشنا شویم لذا باید این موضوع را بدرستی روشن نمائیم که هدف از قیام و شهادت چه بوده است؟
بهترین راه برای پی بردن به اهداف قیام آن حضرت، استناد کردن به سخنان ایشان است. آنچه که از سخنان آن حضرت برداشت می شود، اصلاح دین، مبارزه با فساد، عمل به حق و در مجموع حفظ اسلام از انحرافات و کجی ها از مهم ترین هدفهای قیام سیدالشهدا می باشد.
چنانچه در نامه ای خطاب به برادرشان محمد حنفیه در آغاز حرکت به کربلا به صراحت چنین بیان می نمایند که (انما خرجت لطلب الإصلاح فی امّة جدی)[3]. خروج و قیام من برای اصلاح در امّت جدّم می باشد. هدف از حرکت من مبارزه با انحرافات است. و همچنین در سرزمین کربلا، طیّ خطبه ای فرمودند:(الا ترون الی الحق لا یعمل به و الی الباطل لایتناهی عنه)[4]. نمی بینید که به حق (اسلام و قرآن) عمل نمی شود و از باطل جلوگیری نمی گردد و بطور خلاصه آنچه که از این سخنان و سایر کلمات آن حضرت استنباط می شود. هدف و انگیزه از قیام و شهادت امام حسین علیه السلام حفظ دین و عمل به اسلام و قرآن و مبارزه با باطل و ستم می باشد آن حضرت به شهادت رسیدند تا اسلام زنده بماند. بنابراین برداشت و نظر اول از حدیث (انا قتیل العبره) نادرست و اشتباه است. هدف و انگیزه آن حضرت این نبود که کشته شود تا امت بر او گریه کنند و گناهانشان پاک شود. بلکه هدف حفظ اسلام بود. امّا سؤال اساسی این است که چه رابطه ای بین گریه برای آن حضرت و حفظ اسلام وجود دارد برای اینکه برداشت و نظریة دوّم ثابت شود، (که آن حضرت به شهادت رسیدند و با شهادتشان گریه های زیادی بر ایشان می شود و این گریه ها، هدف آن حضرت را از قیام، زنده می نماید) باید به این رابطه پی ببریم به رازی بزرگ، رازی که در بی نهایت خود اشک امت را با هدف رهبری چنین وارسته و والامقام پیوند می دهد.
وقتی انسان مؤمن، به یاد مصائب آن حضرت می افتد. قلبش به لرزه در می آید و محبّت و علاقه، غم و اندوه از دست دادن چنین رهبری را با روان ساختن سیلابی از اشک می تواند نشان دهد و عواطف عمیق خود را به صفحه نمایش در می آورد، و ضربان قلبش ذکر و یاد حسین می شود و بر مصیبت و مظلومیت فرزند پیامبر می گرید و به تمام عالمیان اعلام می دارد که چه بر سر عزیز زهرا آوردند. کسی که سفارش شده از سوی پیامبر خداست، و جایگاهش دوش پیامبر بود و کسی که برای حفظ دین از خانه و زندگی خود دست کشید و دعوت مردم را اجابت کرد، و برای هدایت آنها همة هستی خود را فدا کرد. تمام سختی ها و مشقت ها را تنها برای لبیک گفتن به ندای حق به جان خرید تا دین را حفظ کند تا امت جدش را از گزند از هم گسیختگی رهایی بخشد، لذا مؤمن می گرید، گریه احساس و عاطفه و با این گریستن یاد امام حسین علیه السلام را زنده نگه می دارد و مؤمنین با زنده نگاه داشتن رشادتها، حماسه ها و جانبازیهای حضرت و یاران فداکارش در حفظ اسلام کوشا می شوند و برای حفظ دین، در موقع لزوم چنین جانبازی می نمایند، که شواهد آن در تاریخ فراوان است.
چه بسا انسانهائی با الهام از عاشورا برای حفظ دین همة هستی خود را فدا کردند.
از سوی دیگر این قطره های اشک پیام آور هدف است. آنها که می خواهند بگویند با مرام امام حسین علیه السلام هماهنگ و پیرو مکتب آن حضرت هستند، در کنار سایر روشهای معمول اعلام وفاداری، از صادقانه ترین روش یعنی گریستن از عمق وجود، استفاده می کنند و با ریختن قطرات اشک با اهداف مقدس آن حضرت بیعت می نمایند. و هر بار گریستن برای آنها تجدید پیمانی است که محکمتر و استوارتر می گردد و قابل زوال و سستی نخواهد بود.[5]

نتیجه:
مفهوم (قتیل العبرة) این است که امام حسین علیه السلام برای حفظ اسلام قیام نمودند و به شهادت رسیدند و این هدف در طول تاریخ توسط مؤمنین با ریختن اشک بر آن حضرت ادامه یافته است. شهادت امام حسین علیه السلام دلهای مؤمنین را به لرزه در می آورد و بر آن حضرت می گریند. لذا کشته اشکهاست ، اشکهائی که ادامه نهضت است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- ویژگی های امامحسین ،شوشتری.
2- نفس المهموم ؛شیخ عباس قمی.

پی نوشتها:
[1] . وسائل الشیعه، جلد 14، صفحه 423، چاپ مؤسسه آل البیت، قم، سال 1409 هجری قمری.
[2] . لسان العرب، جلد 11 صفحه 547، قتیل= مقتول= کشته شده، جلد 4، صفحه 523، العبره = الدمعه = اشک، آب چشم.
[3] . بحارالانوار، جلد 14، صفحه 423، چاپ مؤسسة الوفاء بیروت، 1404 هجری قمری.
[4] . همان
[5] . برای مطالعه در این زمینه، رجوع شود به ، الف- ماهنامه کوثر، شماره 27، فلسفة اشک، چاپ خرداد ماه، 1378، صاحب امتیاز:آستان مقدس حضرت معصومه، ب- مجلة مبلغان، شماره 27، فرهنگ گریه، محرم 1423.
منبع: اندیشه قم