نقش امام حسین در لشکر امام حسن چه بود؟ آیا ایشان مخالف صلح با معاویه بودند؟

پس از شهادت امیرمؤمنان علی(ع)، امام حسن(ع) عهده­دار زعامت مسلمانان گردید، امام حسین(ع) با برادرش امام حسن(ع) بیعت کرد. ایشان چه در ایام خلافت امام حسن(ع) و چه در دوران امامت آن حضرت، همواره همراه و یار و یاور امام حسن(ع) در امور خلافت و امامت بود. افزون بر این، امام حسین(ع) احترام ویژه­ای برای برادر و امام(ع) خود قائل بود، به طوری که در یک کلام می­توان گفت که ایشان در پیروی و تکریم از امام حسن(ع) کار را به سرانجام رسانده بود.
اما خلافت آن امام حسن(ع) بواسطه کارشکنی­های عراقی­ها و در نتیجه صلح با معاویه بیش از شش ماه دوام نیاورد. در این مدت کوتاه، امام حسین(ع) همواره در کنار برادر حاضر بود و از هیچ کوششی در راه خدمت و مساعدت به ایشان مضایقه نکرد. روایت شده پس از شهادت حضرت علی(ع) مردم نزد امام حسن(ع) گرد آمدند تا با او بیعت کنند.[1] امام حسن(ع) به ایراد سخن پرداخته به آنان فرمود: "با من بر سر فرمانبرداری و گوش به فرمان بودن، بیعت کنید و با هر کس جنگیدم شما نیز بجنگید و با هر کس در صلح بودم شما نیز در صلح باشید." مردم چون این سخنان را شنیدند تردید کردند و از بیعت خوداری کردند، امام حسن(ع) نیز دست نگه داشت. آنان نزد امام حسین(ع) آمدند و به او گفتند: "دست بگشای تا با تو بر جنگیدن با گمراهان و حلال شمارندگان[حرام­ها](یعنی شامیان) بیعت کنیم همان گونه که با پدرت این چنین بیعت کردیم." امام حسین(ع) فرمود: (پناه بر خدا از این که تا هنگامی که امام حسن(ع) زنده است، با شما بیعت کنم!) پس مردم دیگر بار نزد امام حسن(ع) بازگشتند و با او بیعت کردند.[2]
امام حسین(ع) در همه حال، پیوسته جانب برادر را رعایت می­کرد و خود را تابع سیاست­های ایشان و مطیع اوامر او می­دانست. هنگامی که آهنگ نبرد و مقابله با دشمنان شامی نواخته شد، حضرت(ع) در بسیج و اعزام نیروها به اردوگاه نخیله و مسکن نقشی فعال داشت و همراه برادر به مدائن و ساباط برای جمع­آوری لشکر رفت؛[3] از این گزارش تاریخی می‌توان فهمید که امام حسین(ع) در جنگ با شامیان همواره در کنار برادر بود لذا می‌توان گفت که فرماندهی مرکزی را همراه امام حسن اداره می‌کردند.
حسین بن علی - علیه السلام - پس از شهادت علی - علیه السلام - در کنار برادر خویش، رهبر و پیشوای وقت، حسن بن علی (ع) قرار گرفت، و هنگام حرکت نیروهای امام مجتبی (ع) به سمت شام، همراه آن حضرت در صحنه نظامی و پیشروی به سوی سپاه شام حضور داشت، و هنگامی که معاویه به امام حسن - علیه السلام - پیشنهاد صلح کرد، امام حسن، او و عبدالله بن جعفر را فراخواند و درباره این پیشنهاد، با آن دو به گفتگو پرداخت[4] و بالاخره پس از متارکه جنگ و انعقاد پیمان صلح، همراه برادرش به شهر مدینه بازگشت و همانجا اقامت گزید[5]
بنابراین آنچه از منابع می‌توان برداشت کرد این است نقش امام حسین(ع) در سپاه امام حسن(ع) در جنگ علیه معاویه این بود آن حضرت بعنوان یکی از فرماندهان مرکزی و همراه برادرش امام حسن بوده و از ابتدا در جمع آوری و تجهیز سپاه حضور و در مدائن و سباط نیز در سپاه امام بوده و همچنین وقتی معاویه پیشنهاد صلح داد امام حسن ابتدا با برادرش امام حسین(ع) به مشورت پرداخت لذا همواره دو برادر کنا هم بودند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی.
2.حیات فکری و سیاسی امامان شیعه رسول جعفریان.

پی نوشتها:
[1] - ابن­عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1415، ج13، ص263؛ الطبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، 1967، ج5، ص162 و ابن اثیر، علی بن ابی­الکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، 1965، ج3، ص402.
[2] - الدینوری، ابن­قتیبه؛ الامامه و السیاسه، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، 1990، ج1، صص183-184.
[3] - الطبری، محمد بن جریر؛ پیشین، ج5، ص165.
[4] . ابن اثیر، عزالدین٬ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ج 3، ص 405.
[5] . ابن حجر العسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ط1، بیروت، دارحیأ التراث - العربی، 1328 ه.ق، ج 1، ص -333
منبع: اندیشه قم