نماز اوّلین فریضه ای است که بعد از اعلان رسالت بر پیامبر صلّی الله علیه و آله عرضه شد و آن حضرت آنرا برای مسلمانان آموزش دادند. چنانچه از روایات و اخبار بر می آید مسلمانان صدر اسلام در دوران حیات نبوی همگی به یک شکل نماز می گذاردند و این اختلاف و تفاوتی که در جزئیات نماز بوجود آمده ناشی از افتراق امت به گروهها و فرقه های متعدد می باشد. در زیر به روایاتی که نحوة انجام فریضة نماز توسط پیامبر را تشریح کرده اند اشاره می شود. شخصی بنام عبدالغنم نقل می کند که: ابا مالک اشعری اقوام خویش را جمع کرد تا نماز کامل را به آنها آموزش دهد و صفوف آنها را مرتب کرد و نیّت نمود سپس فاتحه الکتاب را قرائت نمود و بعد از گفتن تکبیر به رکوع رفت سپس به سجده رفت و در هر دو حال طمأنینه را رعایت کرد و در رکعت بعد نیز چنین نمود و سپس رو به اقوام خویش نموده و گفت: پیامبر نیز چنین نماز می گذاردند.[1] با توجه به اینکه این روایات در کتابهای اهل سنت نقل شده و سعی شده تمام جزئیات و مستحبات نماز که حضرت پیامبر صلّی الله علیه و آله انجام می دادند بیان شود بدست می آید که حضرت محمد صلّی الله علیه و آله در قیام نماز دست روی دست نمی گذاشتند و در پایان سورة حمد آمین نمی گفته است و از طریق اهل بیت علیهم السّلام نه تنها هیچ حدیث و روایتی در تأیید روش نماز خواندن اهل سنت نقل نشده است بلکه روایات و احادیث معصومین بر ردّ و بطلان این روش دلالت دارند. و این خودش حاکی از این است که نماز رسول خدا به همان روشی بوده که ائمه معصومین علیهم السّلام انجام می داده اند. 3. در روایتی که حماد بن عیسی از امام صادق علیه السّلام در نحوة کامل نماز خواندن نقل می کند نیز هیچ اشاره ای به اعمالی از قبیل تکتف و آمین گفتن و موارد دیگری که اهل سنت در نماز مرسوم کرده اند اشاره نشده[2] در حالی که اگر این روش سنت پیامبر صلّی الله علیه و آله بود امام صادق علیه السّلام آن را ترک نمی کردند و در تعلیم نماز امام می خواستند نماز کامل را که پیامبر صلّی الله علیه و آله سنت کرده اند به حماد و مسلمین مجسم کنند ولی اهل سنت روش و سیره مخالف با اهل بیت را در اعمال و عبادات معتبر می دانند و به آن عمل می کنند لذا در مواردی که اعمال آنها بر خلاف روش و سیرة پیامبر صلّی الله علیه و آله نیز بوده با جعل حدیث و انتساب آن اعمال به پیامبر صلّی الله علیه و آله خواسته اند که عمل خود را توجیه کنند. از جمله این جعلیات دست روی دست گذاشتن در نماز است. گذاشتن دست روی دست در نماز (تکتّف) یا (تکفیر) گفته می شود که از طرف معصومین علیهم السّلام رد شده و آنرا مخلّ نماز شمرده اند در صورتی که اگر این عمل از پیامبر صلّی الله علیه و آله صادر می شد ائمه علیهم السّلام از این عمل منع نمی کردند. اما واقعیت این مطلب آن است که در زمان خلیفه دوم وقتی مسلمین بر ایران غلبه کردند و دیدند که ایرانیان در برابر شاهان خود چگونه تعظیم می کنند و این گونه تعظیم کردن به اطلاع عمر رسیده و عمر این عمل را پسندید و از باب استحسان آن را نیکو شمرد.[3] و از یک عمل قومی سنتی را بوجود آورد و تشریع کرد.. محمد بن مسلم از امام باقر یا امام صادق نقل می کند که به امام عرض کردم مردی دستش را در نماز روی هم گذاشته فرمودند: ذلک التکفیر لا یفعله، یعنی این عمل تشبه به کفار است و آن را انجام ندهد.[4] بنابراین از مجموع آن چه نقل شد بر می آید که نماز تشیع همان نماز پیامبر صلّی الله علیه و آله است چون این روش از طریق ائمة معصومین علیهم السّلام که اعلم الناس به سنت پیامبر بودند به ما رسیده، و لذا از انحراف مصون هست بر خلاف روش اهل سنت که انحراف از روش و سنت پیامبر دارد. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. المجموع، ج 3، محی الدین نووی. 2. بدایة المجتهد، ابن رشد قرطبی. 3. نهج الحق و کشف الصدق، علامه حلی. 4. فی ضلال التوحید، جعفر سبحانی. پی نوشتها: [1] . امینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1378 ه، ج 8 ص 176. [2] . حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه،( باب از ابواب افعال الصلاة)، قم مؤسسه آل البیت، چاپ دوم 1414. ج 5 ص459. [3] . نجفی، محمد حسن ، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367، ج 11ص 19. [4] . وسائل الشیعه، ابواب قواطع الصلاة ، باب 15، ح 1. ج7ص266. منبع: اندیشه قم
نحوه انجام فریضة نماز پیامبر (صلی الله علیه وآله) به سبک مذهب شیعه بوده است یا به سبک مذهب اهل تسنن ؟
نماز اوّلین فریضه ای است که بعد از اعلان رسالت بر پیامبر صلّی الله علیه و آله عرضه شد و آن حضرت آنرا برای مسلمانان آموزش دادند. چنانچه از روایات و اخبار بر می آید مسلمانان صدر اسلام در دوران حیات نبوی همگی به یک شکل نماز می گذاردند و این اختلاف و تفاوتی که در جزئیات نماز بوجود آمده ناشی از افتراق امت به گروهها و فرقه های متعدد می باشد. در زیر به روایاتی که نحوة انجام فریضة نماز توسط پیامبر را تشریح کرده اند اشاره می شود.
شخصی بنام عبدالغنم نقل می کند که: ابا مالک اشعری اقوام خویش را جمع کرد تا نماز کامل را به آنها آموزش دهد و صفوف آنها را مرتب کرد و نیّت نمود سپس فاتحه الکتاب را قرائت نمود و بعد از گفتن تکبیر به رکوع رفت سپس به سجده رفت و در هر دو حال طمأنینه را رعایت کرد و در رکعت بعد نیز چنین نمود و سپس رو به اقوام خویش نموده و گفت: پیامبر نیز چنین نماز می گذاردند.[1]
با توجه به اینکه این روایات در کتابهای اهل سنت نقل شده و سعی شده تمام جزئیات و مستحبات نماز که حضرت پیامبر صلّی الله علیه و آله انجام می دادند بیان شود بدست می آید که حضرت محمد صلّی الله علیه و آله در قیام نماز دست روی دست نمی گذاشتند و در پایان سورة حمد آمین نمی گفته است و از طریق اهل بیت علیهم السّلام نه تنها هیچ حدیث و روایتی در تأیید روش نماز خواندن اهل سنت نقل نشده است بلکه روایات و احادیث معصومین بر ردّ و بطلان این روش دلالت دارند. و این خودش حاکی از این است که نماز رسول خدا به همان روشی بوده که ائمه معصومین علیهم السّلام انجام می داده اند.
3. در روایتی که حماد بن عیسی از امام صادق علیه السّلام در نحوة کامل نماز خواندن نقل می کند نیز هیچ اشاره ای به اعمالی از قبیل تکتف و آمین گفتن و موارد دیگری که اهل سنت در نماز مرسوم کرده اند اشاره نشده[2] در حالی که اگر این روش سنت پیامبر صلّی الله علیه و آله بود امام صادق علیه السّلام آن را ترک نمی کردند و در تعلیم نماز امام می خواستند نماز کامل را که پیامبر صلّی الله علیه و آله سنت کرده اند به حماد و مسلمین مجسم کنند ولی اهل سنت روش و سیره مخالف با اهل بیت را در اعمال و عبادات معتبر می دانند و به آن عمل می کنند لذا در مواردی که اعمال آنها بر خلاف روش و سیرة پیامبر صلّی الله علیه و آله نیز بوده با جعل حدیث و انتساب آن اعمال به پیامبر صلّی الله علیه و آله خواسته اند که عمل خود را توجیه کنند.
از جمله این جعلیات دست روی دست گذاشتن در نماز است. گذاشتن دست روی دست در نماز (تکتّف) یا (تکفیر) گفته می شود که از طرف معصومین علیهم السّلام رد شده و آنرا مخلّ نماز شمرده اند در صورتی که اگر این عمل از پیامبر صلّی الله علیه و آله صادر می شد ائمه علیهم السّلام از این عمل منع نمی کردند. اما واقعیت این مطلب آن است که در زمان خلیفه دوم وقتی مسلمین بر ایران غلبه کردند و دیدند که ایرانیان در برابر شاهان خود چگونه تعظیم می کنند و این گونه تعظیم کردن به اطلاع عمر رسیده و عمر این عمل را پسندید و از باب استحسان آن را نیکو شمرد.[3] و از یک عمل قومی سنتی را بوجود آورد و تشریع کرد..
محمد بن مسلم از امام باقر یا امام صادق نقل می کند که به امام عرض کردم مردی دستش را در نماز روی هم گذاشته فرمودند: ذلک التکفیر لا یفعله، یعنی این عمل تشبه به کفار است و آن را انجام ندهد.[4]
بنابراین از مجموع آن چه نقل شد بر می آید که نماز تشیع همان نماز پیامبر صلّی الله علیه و آله است چون این روش از طریق ائمة معصومین علیهم السّلام که اعلم الناس به سنت پیامبر بودند به ما رسیده، و لذا از انحراف مصون هست بر خلاف روش اهل سنت که انحراف از روش و سنت پیامبر دارد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. المجموع، ج 3، محی الدین نووی.
2. بدایة المجتهد، ابن رشد قرطبی.
3. نهج الحق و کشف الصدق، علامه حلی.
4. فی ضلال التوحید، جعفر سبحانی.
پی نوشتها:
[1] . امینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1378 ه، ج 8 ص 176.
[2] . حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه،( باب از ابواب افعال الصلاة)، قم مؤسسه آل البیت، چاپ دوم 1414. ج 5 ص459.
[3] . نجفی، محمد حسن ، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367، ج 11ص 19.
[4] . وسائل الشیعه، ابواب قواطع الصلاة ، باب 15، ح 1. ج7ص266.
منبع: اندیشه قم
- [سایر] آیا مذهب حضرت علی(عله السلام) شیعه بوده یا سنی و آیا در زمان حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) شیعه وجود داشته یا خیر؟
- [سایر] حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله) شیعه بود یا سنّی؛ چگونه اثبات می کنید که او شیعه بود؟
- [سایر] چرا شیعیان مانند اهل تسنن دست بسته نماز نمی خوانند؟ سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله چه بود؟
- [سایر] آیا افراد سنی مذهب به معصومیت پیامبر(ص) و امامان و اهل بیت (ع) اعتقاد دارند؟
- [سایر] آیا حضرت محمد(صلی الله علیه وآله)شیعه بوده است یا سنی؟ پس چرا بعدها دو گروه به وجود آمده است؟
- [سایر] آیا حضرت زهرا سلام الله علیها در منابع تاریخی اهل سنت جایگاهی نظیر منابع شیعه در نزد پیامبر صلی الله علیه و آله دارد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی سنی مذهب شیعه شده است، آیا قضای نماز و روزه بر او واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کدام یک از موارد زیر صحیح است؟ الف) شهادت اهل سنّت علیه اهل تشیّع در دعاوی مالی یا کیفری (چنان چه خواهان سنّی مذهب، و خوانده شیعه باشد). ب) شهادت اهل سنّت علیه اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو سنی باشند.) ج) شهادت اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو شیعه باشند; لیکن شهودشان سنّی باشد.) د) شهادت اهل سنّت به نفع اهل تشیّع (چنانچه خواهان شیعه، و خوانده سنّی مذهب باشد.) ه) شهادت اهل کتاب له یا علیه مسلمانان.
- [سایر] اختلافات مذهب شیعه و سنی در چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] دختر شیعه با رضایت پدر به شرط عدم تغییر مذهب شیعه به عقد مرد سنی مذهب درآمده است، ولی بعد از عقد دختر تغییر مذهب از شیعه به سنی کرده است. پدر دختر با مخالفت دختر را به خانه برگردانده اما مرد سنی با دختر فرار کرده است. حکم عقد و حکم محرمیت دختر و پسر و رابطة آنها چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه میتواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه میتواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده میشود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت میشود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله وحید خراسانی] هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه واله وسلم را مانند محمد و احمد یا لقب و کنیه ان جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود اگر چه در نماز باشد مستحب است صلوات بفرستد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هروقت انسان اسم مبارک حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) مانند محمّد و احمد یا لقب و کنیه آن جناب مثل مصطفی و ابوالقاسم را بگوید یا بشنود، اگرچه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] صلوات بر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و آل او(علیهم السلام) بعد از نماز، یا در حال نماز و همچنین در سایر حالات از مستحبات مؤکد است و نیز مستحب است هر موقع نام مبارک حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) خواه محمد باشد یا احمد و همچنین لقب و کنیه آن جناب را مانند مصطفی و ابوالقاسم بشنود صلوات بفرستد، حتی اگر در نماز باشد، همچنین اگر خودش این نامهای مقدس را بر زبان جاری کند صلوات بفرستد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی پناه بر خدا به خدا، یا پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا یکی از ائمه معصومین(علیهم السلام) یا فاطمه زهرا(علیهم السلام) دشنام و ناسزا گوید یا عداوت داشته باشد، کافراست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز جمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم (علیه السلام) و نائب خاصّ او واجب عینی است امّا در زمان غیبت کبری واجب تخییری است یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیّر است ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد و نماز جمعه اقامه شود بهتر آن است که نماز جمعه خوانده شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از شخص روزه دار سؤال کنند که آیا پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) چنین مطلبی را فرموده، و او عمداً بگوید: آری، در حالی که پیغمبر(صلی الله علیه وآله) نگفته باشد، یا بگوید: نه، درحالی که پیغمبر(صلی الله علیه وآله) گفته باشد، روزه اش اشکال دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازجمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم(علیه السلام) و نایب خاص او واجب عینی است، اما در زمان غیبت کبری واجب تخییری است، یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیر است، ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد احتیاط آن است که ترک نشود.