حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله) شیعه بود یا سنّی؛ چگونه اثبات می کنید که او شیعه بود؟

شیعه در لغت به معنی پیرو است و در اصطلاح به کسانی گفته می‌شود که به امامت و خلافت بلافصل علی علیه السّلام معتقدند و بر این عقیده‌اند که امامت او از طریق نص ثابت شده است و امامت حق او و فرزندان او است.[1] در مقابل این دیدگاه اهل سنت قرار دارد، آنها باور دارند که دربارة امامت و خلافت نصّی از کتاب و سنت وارد نشده و تعیین خلیفه و پیشوای مسلمانان پس از رسول اکرم صلی الله علیه و آله به انتخاب مسلمانان واگذار شده است.[2] بنابراین اصطلاح شیعه و سنی بر امت پیامبر صلی الله علیه و آله اطلاق می‌گردد نه بر خود پیامبر صلی الله علیه و آله یا امام علی علیه السّلام .
اما اینکه کدام یک از این دو اصطلاح مورد تأیید خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله می‌باشد و در زمان حیات پیامبر در میان مسلمین رایج بوده است باید توجه نمود که به گواهی تاریخ، رسول خدا در طول حیات خود در موارد مختلف بارها از فضایل و مناقب و نیز قیادت و رهبری علی علیه السّلام پس از خود سخن به میان آورد و این توصیه‌‌ها و سفارشات سبب شده بود که طبق روایات مستند در همان زمان پیامبر، گروهی دور علی علیه السّلام را بگیرند و بنام شیعه علی علیه السّلام شناخته شوند این گروه پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله بر همان عقیدة پیشین خود باقی ماندند و مصلحت اندیشیهای فردی و گروهی را بر تنصیص رسول خدا در باب رهبری مقدّم نداشتند و چنین بود که گروهی در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله و پس از درگذشت او به نام شیعه معروف شدند.
نوبختی متوفای (1310 ه) می‌نویسد: شیعه به کسانی گفته می‌شود که در زمان رسول خدا و پس از او علی علیه السّلام را به امامت و خلافت پذیرفته و از دیگران گسسته و به او پیوسته‌اند.)[3]
ابوالحسن اشعری از بزرگان اهل سنت می‌گوید: علت اینکه این گروه را شیعه می‌گویند آن است که اینان علی علیه السّلام را پیروی کرده و او را بر دیگر صحابه مقدم می‌دارند.[4]
شهرستانی (از اهل سنت) در کتاب ملل و نحل می‌نویسد: شیعه کسانی هستند که از علی علیه السّلام بالخصوص پیروی کرده و به امامت و خلافت او از طریق نص و وصیت قایل شده‌اند.[5]
بنابراین شیعه تاریخی جز اسلام و سرآغازی جز مبدأ پیدایش اسلام ندارد، و در حقیقت اسلام و تشیع دو رویة یک سکّه‌اند که در یک زمان متولد شده‌اند پیامبر در نخستین روزهای دعوت آشکار خود بنی‌هاشم را جمع کرد و خلافت و وصایات علی را به آنان اعلان نمود و پس از آن نیز در مراحل مختلف بخصوص در روز غدیر خلافت او را رسماً اعلام داشت و خود پیامبر بذر تشیع را اولین بار در دل صحابه غرس نمود و به مرور زمان آن را رشد داد و جمعی از صحابه بزرگ مانند سلمان، ابوذر را شیعه نامید و مفسران در تفسیر آیه (اما کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند بهترین مخلوقات خدایند)[6] گفته‌اند: که مقصود از این آیه علی و شیعیان اوست.[7]
نوبختی گفته است: سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن اسود و عمار یاسر نخستین کسانی بودند که به نام شیعه نامیده شدند.[8]
ممکن است گفته شود که: در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مسلمانان به فرقه‌هایی تقسیم نشده بودند تا عده‌ای به نام شیعه معروف گردند بلکه همگی به نام مسلمان نامیده می‌شدند. در جواب باید گفت: اطلاق لفظ شیعه در کلمات پیامبر صلی الله علیه و آله ناظر به زمان آینده است چون پیامبر می‌دانسته که بعد از او مسلمانان، به دو گروه شیعه و غیر‌ شیعه تقسیم می‌گردند بدین منظور برای حقّانیت شیعه بعد از خود، در همان ابتدا پیروی از امام علی علیه السّلام و اهل‌بیت علیه السّلام را مورد تأیید و مایه نجات دانسته و بارها به مسلمانان ابلاغ نموده است. دلیل ما بر این ادعا روایات متواتر ثقلین، منزلت، غدیر و... می‌باشد.
اما اصطلاح اهل سنت در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و صحابه قطعاً نبوده و سالها بعد از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله به وجود آمده است. در این باره دو قول است: عده‌ای مانند ابوحاتم رازی تاریخ پیدایش اصطلاح اهل سنت را زمان خلفای عباسی دانسته و گفته است: در عصر معاویه به گروهی از مسلمانان که هوا‌‌خواه عثمان بودند (عثمانیّه) می‌گفتند، این گروه در عهد حکومت عباسیان به نام اهل سنت نامیده شدند.[9] و قول دیگر این است که تاریخ این اصطلاح به اوایل قرن دوم هجری باز می‌گردد.[10]
با توجه به ‌آنچه ذکر شد روشن می‌گردد که پیامبر گرامی اسلام نه شیعه بوده و نه سنّی بلکه او رهبر و مقتدایی است که خداوند برای نجات بشریت و هدایت انسانها بسوی خویش مبعوث نموده است و در طول حیات خویش علی علیه السّلام و پیروان او را که به اسم شیعه معروف بوده است تأیید نموده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . پاسخ به 60 پرسش، دفتر مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان.
2 . فرق و مذاهب اسلامی، ربانی گلپایگانی.

پی نوشتها:
[1] . شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، أوائل المقالات، ص41، لبنان، دارالمفید، دوم 1414 ه‌ .
[2] . بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، ص 6-7، بیروت، دار‌المعرفه، بی‌تا.
[3] . نوبختی، ابومحمد حسن، فرق الشیعه، ص 17، بیروت، دارالاضواء، 1404.
[4] . اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین، ج 1، ص 65، بی‌تا، بی‌جا.
[5] . شهرستانی،عبدالکریم، ملل ونحل، ص131، بیروت، دارالکتاب العلمیه،1410 ه .
[6] . بیّنه/آیه 7.
[7] . سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور، بیروت، دارالفکر 1993 م. ج 8، ص 589.
[8] . نوبختی، فرق الشیعه، ص 17-18.
[9] . عاملی، سیدمحسن امین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1406 ه . ج1ص18.
[10] . سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و نحل قم مرکز مدیریت اول، 1408ق. ج2 ص334.
منبع: اندیشه قم