با سلام و احترامدوست گرامیبرای درک این موضوع، تنها راه مراجعه به روایات است، روایات مربوط به این مسأله نیز دو دسته می باشد: بعضی دلالت بر وفات حضرت و برخی دیگر دلالت بر شهادت حضرت علیه السّلام دارد که ذیلاً به برخی از این دو نوع روایات، اشاره می نمائیم:روایات دستة اول:1. از جمله روایاتی که دلالت بر مرگ طبیعی حضرت علیه السّلام دارد، تفسیری است که از امام صادق علیه السّلام در مورد آیه شریفه (ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ)[1] نقل شده است. حضرت می فرماید: مراد، زنده شدن امام حسین علیه السّلام با اصحاب خود در عصر امام زمان است در حالیکه کلاه خودهای طلائی بر سر دارند و به مردم رجعت امام حسین علیه السّلام و یارانش را اطلاع می دهد تا مؤمنان به شک و تردید نیفتند. این در حالی است که حضرت مهدی علیه السّلام در میان مردم حضور دارد. هنگامی که مردم امام حسین علیه السّلام را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجّت علیه السّلام فرا می رسد و امام حسین، غسل و حنوط و کفن و خاکسپاری حضرت را برعهده می گیرد زیرا که امام را جز امام، غسل نمی دهد)[2].2. در روایتی دیگر نیز امام صادق علیه السّلام در پاسخ به این سؤال که: اولین کسی به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است؟ می فرماید: اولین رجعت کننده به دنیا، امام حسین است که پس از رجعت او و یارانش در حالیکه هفتاد پیامبر نیز او را همراهی می کنند، حضرت قائم (عج) انگشترش را به امام حسین واگذار می کند و چشم از جهان فرو می بندد امام حسین علیه السّلام نیز تجهیز غسل و کفن و دفن حضرت را برعهده می گیرد)[3].دستة دوم:روایاتی است که بطور عام دلالت بر شهادت همة ائمة معصومین علیهم السلام دارد:1. امام حسن مجتبی علیه السّلام می فرماید: و الله لقد عهد الینا رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم ان هذا الامر علیکم اثنا عشر اماماً من ولد علی و فاطمه، ما منا الامسموم او مقتول) [4] به خدا سوگند رسول خدا این عهد و وعده را به ما داده است که امر امامت را دوازده تن از فرزندان علی علیه السّلام و فاطمه علیها السّلام به دست خواهند گرفت و هیچ کدام از ماها نیست مگر اینکه یا به وسیلة سم و یا با کشتن، شربت شهادت خواهند نوشید.2-3. از امام صادق علیه السّلام و امام رضا علیه السّلام نیز روایت شده است که (مامنا الامسموم او مقتول)[5] هیچ یک از ما نیست مگر اینکه مسموم و یا مقتول می باشد.براساس حدیثی که امام مجتبی علیه السّلام فرمود و تأکیدی که امام صادق علیه السّلام و امام رضا علیه السّلام نموده است امام زمان علیه السّلام نیز به شهادت خواهند رسید. علمای شیعه نیز نوعاً روایات دال بر شهادت را ترجیح داده اند و قائل به شهادت ائمة معصومین علیهم السلام می باشند.[6]حتی مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار با این عنوان بابی را گشوده است که (انهم علیهم السّلام لا یموتون الا بالشهاده)[7]؛ این بزرگواران نمی میرند مگر با شهادت.نحوة شهادت حضرت علیه السّلام :در مورد چگونگی شهادت حضرت، فقط یک روایت در بعضی منابع شیعی نقل شده است که در آن از زنی به نام سعیده که از طایفة بنی تمیم و دارای محاسن و ریش شبیه مردان است، به عنوان قاتل حضرت نام برده شده است که در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب می کند و حضرت را به شهادت می رساند [8] ولی این روایت در منابع معتبر شیعی نقل نشده و دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، در دست نمی باشد بنابراین می توان گفت: که حتی بنابر صحیح روایات دال بر شهادت، کیفیت و نحوة شهادت آن عزیز چندان روشن نمی باشد.معرفی منابع جهت مطالعه:1. مجلة حوزه، سال 12، شماره 7071، ص 58 الی 61.2. بامداد بشریت، نوشته محمد جواد مروجی طبسی، چاپ دفتر تبلیغات، 1381.امام صادق علیه السّلام :(هر کس امام زمانش را بشناسد و حق معرفت را ادا نماید مثل کسی است که در حضور امام زمان و در خیمة او قرار دارد)(الفیه نعمانی، باب 25، حدیث 6)[1] . سورة مبارکه اسراء، آیة 6.[2] . بحار الانوار، ج 27، ص 217، موسسه الوفاء بیروت.[3] . بحار الانوار، ج 27، ص 217.[4] . همان و اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص 349، دارالمعرفه بیروت لبنان.[5] . همان و اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص 349، دارالمعرفه بیروت لبنان.[6] . چشم اندازی به حکومت مهدی، نجم الدین طبسی، ص 214، چاپ اول، 1380، بوستان کتاب قم.[7] . بحار الانوار، ج 27، ص 213.[8] . تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صدر، ص 881، مکتبه الامام امیرالمؤمنین علیه السّلام ، اصفهان.و من الله توفیق
با سلام و احترامدوست گرامیبرای درک این موضوع، تنها راه مراجعه به روایات است، روایات مربوط به این مسأله نیز دو دسته می باشد: بعضی دلالت بر وفات حضرت و برخی دیگر دلالت بر شهادت حضرت علیه السّلام دارد که ذیلاً به برخی از این دو نوع روایات، اشاره می نمائیم:روایات دستة اول:1. از جمله روایاتی که دلالت بر مرگ طبیعی حضرت علیه السّلام دارد، تفسیری است که از امام صادق علیه السّلام در مورد آیه شریفه (ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ)[1] نقل شده است. حضرت می فرماید: مراد، زنده شدن امام حسین علیه السّلام با اصحاب خود در عصر امام زمان است در حالیکه کلاه خودهای طلائی بر سر دارند و به مردم رجعت امام حسین علیه السّلام و یارانش را اطلاع می دهد تا مؤمنان به شک و تردید نیفتند. این در حالی است که حضرت مهدی علیه السّلام در میان مردم حضور دارد. هنگامی که مردم امام حسین علیه السّلام را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجّت علیه السّلام فرا می رسد و امام حسین، غسل و حنوط و کفن و خاکسپاری حضرت را برعهده می گیرد زیرا که امام را جز امام، غسل نمی دهد)[2].2. در روایتی دیگر نیز امام صادق علیه السّلام در پاسخ به این سؤال که: اولین کسی به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است؟ می فرماید: اولین رجعت کننده به دنیا، امام حسین است که پس از رجعت او و یارانش در حالیکه هفتاد پیامبر نیز او را همراهی می کنند، حضرت قائم (عج) انگشترش را به امام حسین واگذار می کند و چشم از جهان فرو می بندد امام حسین علیه السّلام نیز تجهیز غسل و کفن و دفن حضرت را برعهده می گیرد)[3].دستة دوم:روایاتی است که بطور عام دلالت بر شهادت همة ائمة معصومین علیهم السلام دارد:1. امام حسن مجتبی علیه السّلام می فرماید: و الله لقد عهد الینا رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم ان هذا الامر علیکم اثنا عشر اماماً من ولد علی و فاطمه، ما منا الامسموم او مقتول) [4] به خدا سوگند رسول خدا این عهد و وعده را به ما داده است که امر امامت را دوازده تن از فرزندان علی علیه السّلام و فاطمه علیها السّلام به دست خواهند گرفت و هیچ کدام از ماها نیست مگر اینکه یا به وسیلة سم و یا با کشتن، شربت شهادت خواهند نوشید.2-3. از امام صادق علیه السّلام و امام رضا علیه السّلام نیز روایت شده است که (مامنا الامسموم او مقتول)[5] هیچ یک از ما نیست مگر اینکه مسموم و یا مقتول می باشد.براساس حدیثی که امام مجتبی علیه السّلام فرمود و تأکیدی که امام صادق علیه السّلام و امام رضا علیه السّلام نموده است امام زمان علیه السّلام نیز به شهادت خواهند رسید. علمای شیعه نیز نوعاً روایات دال بر شهادت را ترجیح داده اند و قائل به شهادت ائمة معصومین علیهم السلام می باشند.[6]حتی مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار با این عنوان بابی را گشوده است که (انهم علیهم السّلام لا یموتون الا بالشهاده)[7]؛ این بزرگواران نمی میرند مگر با شهادت.نحوة شهادت حضرت علیه السّلام :در مورد چگونگی شهادت حضرت، فقط یک روایت در بعضی منابع شیعی نقل شده است که در آن از زنی به نام سعیده که از طایفة بنی تمیم و دارای محاسن و ریش شبیه مردان است، به عنوان قاتل حضرت نام برده شده است که در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب می کند و حضرت را به شهادت می رساند [8] ولی این روایت در منابع معتبر شیعی نقل نشده و دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، در دست نمی باشد بنابراین می توان گفت: که حتی بنابر صحیح روایات دال بر شهادت، کیفیت و نحوة شهادت آن عزیز چندان روشن نمی باشد.معرفی منابع جهت مطالعه:1. مجلة حوزه، سال 12، شماره 7071، ص 58 الی 61.2. بامداد بشریت، نوشته محمد جواد مروجی طبسی، چاپ دفتر تبلیغات، 1381.امام صادق علیه السّلام :(هر کس امام زمانش را بشناسد و حق معرفت را ادا نماید مثل کسی است که در حضور امام زمان و در خیمة او قرار دارد)(الفیه نعمانی، باب 25، حدیث 6)[1] . سورة مبارکه اسراء، آیة 6.[2] . بحار الانوار، ج 27، ص 217، موسسه الوفاء بیروت.[3] . بحار الانوار، ج 27، ص 217.[4] . همان و اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص 349، دارالمعرفه بیروت لبنان.[5] . همان و اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص 349، دارالمعرفه بیروت لبنان.[6] . چشم اندازی به حکومت مهدی، نجم الدین طبسی، ص 214، چاپ اول، 1380، بوستان کتاب قم.[7] . بحار الانوار، ج 27، ص 213.[8] . تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صدر، ص 881، مکتبه الامام امیرالمؤمنین علیه السّلام ، اصفهان.و من الله توفیق
- [سایر] حضرت مهدی (عج) شهید نمیشوند و به عمر طبیعی از دنیا میروند!
- [سایر] چرا از بین 124000 پیامبر فقط یک تن شهید شده و همگی به مرگ طبیعی فوت شده اند؟ و امامان(غیر از امام عصر(عج)) همگی به شهادت رسیدند؟
- [سایر] با سلام امام زمان (عج) به شهادت خواهد رسید ؟ بعد از پایان غیبت کدام یک از ائمه امامت خواهند کرد ؟ چه کسی امام زمان را دفن خواهد کرد
- [سایر] بعد از ظهور امام زمان (عج) که تمام علوم به نهایت رشد می رسند، آیا علم راکد می شود؟
- [سایر] آیا دعای سلامت امام زمان (عج) وجود دارد؟ مگر حضرت دچار بلایای طبیعی میشوند؟
- [سایر] آیا ظهور امام زمان (عج) به علت شهادت امام حسین (ع) به تأخیر افتاده است؟
- [سایر] اگر حکومت حضرت مهدی(علیه السلام)، حکومت عدل جهانی است پس چرا ایشان به شهادت می رسند؟
- [سایر] آیات «شهادت» چگونه بر وجود امام زمان (عج) دلالت دارد؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله سبحانی] اللّه اکبر یعنی خدای بزرگ تر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، یعنی شهادت می دهم که خدایی جز اللّه نیست. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه وآله)پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمیرالمؤمنینَ وَلِیُّ اللّه، یعنی شهادت می دهم که حضرت علی(علیه السلام)امیرالمؤمنین، و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، یعنی بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الفَلاَح، یعنی بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قًد قامَتِ الصَّلاةُ، یعنی نماز برپا شده است. لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، یعنی خدایی جز اللّه نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] الله اکبر یعنی الله بزرگتر از ان است که وصف شود اشهد ان لا اله الا الله یعنی شهادت می دهم که نیست خدایی معبودی به غیر از الله اشهد ان محمدا رسول الله یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه واله وسلم فرستاده خداست حی علی الصلاه یعنی بشتاب برای نماز حی علی الفلاح یعنی بشتاب برای رستگاری حی علی خیر العمل یعنی بشتاب برای بهترین کارها قد قامت الصلاه یعنی به تحقیق که نماز بر پا شد لا اله الا الله یعنی نیست معبودی مگر الله
- [امام خمینی] "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعداز "اشهد ان محمدا رسول الله" به قصد قربت گفته شود. ترجمه اذان و اقامه "الله اکبر" یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند."اشهد ان لا اله الا الله" یعنی شهادت می دهم که غیر خدایی که یکتا و بی همتا است، خدای دیگری سزاوار پرستش نیست. "اشهد ان محمدا رسول الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه و آله و سلم، پیغمبر و فرستاده خدا است. "اشهد ان علیا امیر المؤمنین ولی الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت علی علیه الصلاة و السلام، امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. "حی علی الصلاه"یعنی بشتاب برای نماز. "حی علی الفلاح" یعنی بشتاب برای رستگاری. "حی علی خیرالعمل" یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. "قد قامت الصلاه" یعنی به تحقیق نماز برپا شد. "لا اله الا الله" یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بی همتا است.