خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
لطفا بفرمایید در خرید و فروش کالا حد سودی که روی کالا گذاشته می شود تا چه حد شرعی است و تاجر تا حد مجاز می باشد؟
در صورتی که از سوی حکومت اسلامی قیمت خاصی برای کالا معیّن نشده، فروشنده می تواند کالای خود را به هر قیمتی بفروشد ولی رعایت انصاف در هر حال لازم است.
در صورتی که از سوی حکومت اسلامی قیمت خاصی برای کالا معیّن نشده، فروشنده می تواند کالای خود را به هر قیمتی بفروشد ولی رعایت انصاف در هر حال لازم است.
عنوان سوال:
لطفا بفرمایید در خرید و فروش کالا حد سودی که روی کالا گذاشته می شود تا چه حد شرعی است و تاجر تا حد مجاز می باشد؟
پاسخ:
در صورتی که از سوی حکومت اسلامی قیمت خاصی برای کالا معیّن نشده، فروشنده می تواند کالای خود را به هر قیمتی بفروشد ولی رعایت انصاف در هر حال لازم است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا خرید و فروش داروهای غیر مجاز، یا تاریخ گذشته، جایز است؟
- این صندوق در جهت افزایش و تنوّع ارائه خدمات خود در قالب فروش اقساطی، اقدام به پرداخت وام جهت خرید جهیزیّه می نماید. آیا هنگام عقد قرارداد و پرداخت وام باید نوع کالا و مبلغ آن دقیقاً مشخّص و محرز گردد، یا صرف بیان خرید جهیزیّه بدون ذکر نام کالا کافی است؟
- استفاده و خرید و فروش کتاب ها و سی دی هایی که شخص دیگری آن را به صورت غیر مجاز تکثیر کرده است چه حکمی دارد؟
- آیا خرید و فروش آلات موسیقی مخصوصا ارگ حرام است؟ در صورتی که حلال باشد آن را برای من بفرمائید.
- آیا این که گفته می شود امامان(علیهم السلام) اشتباه نمی کنند فقط در مورد احکام دین و حکومت است یا اینکه امامان (ع) در هیچ موردی حتی مسائل بسیار ساده و پیش پا افتاده ی معیشتی هم اشتباه نمی کنند؟ (به طور مثال آیا این امکان وجود ندارد که امامان (ع) در خرید و فروش یک کالا به اشتباه کالای دیگری را بخرند؟)
- آیا در خرید کالا لازم به تحقیق در مورد رعایت قانون و شرع از طرف فروشنده در تهیه و توزیع کالا است؟ در خرید از بازار غیر مسلمانان چطور مخصوصا در زمینه خمس و طهارت؟
- در مواردی که شرعاً مجاز به فروش اشیای وقف شده یا تملیک شده هستیم، آیا می توانیم با پول آن چیز دیگری که مورد احتیاج مسجد است خریداری کنیم یا بایستی صرف خرید همان شیء و مشابه آن بشود؟
- اگر وام خرید کالا بگیرد و بعد صرف بدهی کالایی که خریده کند چه حکمی دارد؟
- خرید و فروش از کارخانه دار یا تاجری که مطمئن هستیم برای تولید کالای خود و نگهداری اش از انشعاب برق غیر مجاز استفاده می کند چه حکمی دارد؟
- خرید و فروش از کارخانه دار یا تاجری که مطمئن هستیم برای تولید کالای خود و نگهداری اش از انشعاب برق غیر مجاز استفاده می کند چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] گرفتن چه مقدار سود در فروش کالا مجاز است؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: خرید و فروش نسیه کالا به مبلغی بیشتر از قیمت نقدی آن اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسیه ربا محسوب نمی شود.
- [آیت الله سیستانی] صید پرندگان شکاری و خرید و فروش آن از نظر شرعی چگونه است ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حدّ گفتگوی مجاز نامحرمان را بیان فرمائید؟
- [آیت الله خامنه ای] خرید کالا به طور نسیه به مدّت یک سال به قیمتی بیشتر، از قیمت نقدی آن چه حکمی دارد؟ و همچنین فروش چک به قیمتی بیشتر یا کمتر از مبلغ آن برای مدّت معیّنی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] در سال 1385 مجوز شرعی پرورش کروکودیل صادر شده است آیا خرید و فروش منافع حیوانات حرام گوشت جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] حکم فروش مالی به صورت نسیه در مدت زمانی معین با قیمتی گرانتر از فروش نقدی و با سودی مشخص (به اصطلاح فروش به شکل اقساط) چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] حدّ گفت و گوی مجاز نامحرمان را بیان فرمائید؟
- [آیت الله نوری همدانی] قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376 برای خرید و فروش و... بیش از 30 گرم هروئین و خرید و فروش و... بیش از 5 کیلو گرم تریاک و... در صورت تکرار برای بار دوم مجازات اعدام مقرر نموده است. آیا مجازات اعدام (حتی برای مقدار مذکور) از باب حد است یا بر اساس مقتضیات زمان و مکان مجازات این جرایم را قانونگذار تعیین مینماید (احکام سلطانیه)
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گاهی در بنادر و گمرکات کشور، کالاهای متروکه را به اشخاص مختلف از قبیل ادارات، نهادها، تعاونی ها و کارمندان دولت به فروش می رسانند، لطفاً بفرمایید، خرید، فروش، تصرف و... در این گونه کالاها چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش تمام انواع مسکرات حرام و باطل است.
- 36 خرید و فروش رادیو و تلویزیون و سایر وسایلی که دارای منافع مباح ومشروع قابل ملاحظه است، جایز است.
- 47 خرید و فروش خون برای نجات جان بیمار جایز است، ولی در مورد خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن، احتیاط آن است که اگر پولی می خواهند بگیرند در مقابل اجازه برداشتن عضو از بدن شخص دهنده بوده باشد، نه در مقابل خود عضو و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند.
- در موارد زیر معامله باطل است: 1 خرید و فروش عین نجس یعنی چیزهایی که ذاتاً نجس است بنابر احتیاط واجب ( مانند بول و غائط و خون) بنابراین، خرید و فروش کودهای نجس اشکال دارد، ولی استفاده از آن‌ها بی مانع است، اما خرید و فروش خون در عصر و زمان ما که برای نجات مجروحین و بیماران مورد استفاده قرار می گیرد جایز است و همچنین خرید و فروش سگ شکاری و نگهبان. 2 خرید و فروش اموال غصبی، مگر آن که صاحبش معامله را اجازه دهد. 3 خرید و فروش چیزهایی که منافع معمولی آن حرام است، مانند آلات موسیقی و قمار. 4 خرید و فروش چیزهایی که در بین مردم مال محسوب نمی شود هرچند برای شخص خاصی ارزش داشته باشد مانند بسیاری از حشرات. 5 معاملاتی که در آن ربا باشد. 6 فروختن اجناس تقلبی که خریدار از وضع آن خبر ندارد، مانند فروختن شیر مخلوط با آب یا روغنی که آن را با پیه یا چیز دیگری مخلوط کرده اند، این عمل را (غش) می گویند و یکی از گناهان کبیره است; از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود: (کسی که در معامله با مسلمانان غش کند، یا به آن‌ها ضرر برساند، یا تقلب و حیله نماید از ما نیست و هر کس با برادر مسلمانش غش کند خداوند برکت را از روزی او می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش وامی گذارد. 7 خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن; ولی احتیاط آن است که اگر پولی می خواهند بگیرند در مقابل اجازه برداشتن عضو از بدن شخص دهنده بوده باشد، نه در مقابل خود عضو و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند. 8 اراضی موات با ثبت دادن ملک کسی نمی شود، و خرید و فروش آن جایز نیست، بلکه باید آن را احیاء کند یعنی آماده برای کشت و زرع نماید.
- چیزی را که گرو می گذارند باید خرید و فروش آن صحیح باشد، پس شراب و آلات قمار و مانند آن را نمی توان گرو گذارد.
- خرید و فروش چیزهایی که از یک جنس نیست به هر صورت که باشد مانعی ندارد، مثل این که ده کیلو برنج را به بیست کیلو گندم بفروشند.
- از ساختن ظروف طلا و نقره و مزدی که در مقابل آن می گیرند بنابر احتیاط واجب باید اجتناب کرد، همچنین از خرید و فروش آن‌ها و پولی که در مقابل آن گرفته می شود نیز اشکال دارد.
- خرید و فروش آلات لهو و لعب مانند تار و ساز حتی سازهای کوچک حرام است، مگراین که از آلات مشترک باشد یا بازیچه باشد و از آلات لهو حساب نشود.
- پدر و جد پدری طفل (بنابر احتیاط واجب) در صورتی حق تصرف و خرید و فروش در اموال طفل را دارند که برای او مصلحتی داشته باشد، همچنین وصی و حاکم شرع.
- تزریق خون انسانی به انسان دیگر برای درمان بیماری یا جراحی یا نجات جان او جایز است، خواه خون مسلمان باشد یا کافر، مرد باشد یا زن و خرید و فروش خون برای این منظور مانعی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] در حالت مذکور، برای بانک فروش کالا و برای دیگران خرید آن جایز است؛ زیرا به مقتضای شرط صریح یا ارتکازی در اینگونه موارد، بانک در صورت تخلف صاحبان کالا از گرفتن کالای خود و پرداخت حقّ بانک، از سوی آنان وکیل است که آن را بفروشد، و در صورتی که فروش آن جایز باشد، خرید آن نیز جایز است.
- [آیت الله خوئی] شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد چنانچه از حضرت صادق (ع) روایت شده است: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن، خرید و فروش کند، به واسطة معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله جوادی آملی] .بهای کالا باید برای خریدار معلوم باشد, پس اگر در داد و ستد نسیهای، خریدار بدون آگاهی از بهای کالا آن را بخرد، معامله باطل است . در صورتی که خریدار از بهای کالا آگاه باشد، فروشنده می تواند به او بگوید فلان مبلغ معیّن جهت نسیه بودن معامله افزوده می شود و خریدار اگر قبول کند، خرید و فروش صحیح است.
- [آیت الله جوادی آملی] .در خرید و فروش نقدی , پس از تمام شدن مع امله، خریدار مالک کالا و فروشنده , مالک بها می شود و هر کدام حقّ مطالبه مال خود را دارد و بر دیگری تحویل مال او لازم است . تحویل کالا یا بها، به این است که کالا در اختیار کامل خریدار قرار گیرد و بهای آن در اختیار کامل فروشنده , واقع شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] سزاوار است شخص کاسب احکام خرید و فروش موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد؛ حضرت صادق (ع) فرمودند: کسی که می خواهد خرید و فروش کند؛ باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن آن خرید و فروش کند؛ به واسطه معامله های باطل و شبهه ناک به هلاکت می افتد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بر کاسب لازم است احکام خرید و فروش را در موارد محلّ ابتلاء یاد بگیرد، تا در اثر ندانستن احکام، به حرام گرفتار نشود، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند، به واسطه گرفتار شدن معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش رَبَوی, باطل و حرام است. ربا در داد و ستد به این صورت است: کالایی که با وزن یا پیمانه خرید و فروش می‌شود با همان جنس؛ لیکن با زیادی، معامله شود؛ خواه آن زیادی از کالا باشد یا پول و در صورتی که از کالا بود, از همان جنس باشد یا جنس دیگر؛ مثلاً خرید و فروش گندم، برنج، روغن، طلا، نقره، مس و... با همجنس خود با زیادی, حرام و باطل است؛ خواه یکی مرغوب و دیگری نامرغوب یا یکی سالم و دیگری عیبدار باشد، اگر طلای ساخته را با طلای نساخته معامله کند و هر دو با وزن داد و ستد شوند و زیادی گرفته شود, رباست.
- [آیت الله سیستانی] شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد ، بلکه چنانچه بواسطه یاد نگرفتن در معرض ارتکاب حرام ، یا ترک واجبی باشد ، یاد گرفتن لازم است . و از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده است : کسی که میخواهد خرید و فروش کند ، باید احکام آن را یاد بگیرد ، و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند ، بواسطه معاملههای باطل و شبهه ناک ، به هلاکت میافتد .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر چیز زیادی که در خرید و فروش رَ بَوی گرفته می‌شود، کالا و پول نباشد , بلکه شرط شود که خریدار کاری را برای فروشنده انجام دهد، معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش به هر لفظ یا فعلی که به طور روشن دلالت کند که صاحب کالا متاع خود را فروخته و خریدار آن را پذیرفته, صحیح است و لفظ تازی، فارسی و... یکساناند.