وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
شخصی 35 سال در غسل کردن، اوّل سمت راست بدن و سپس سمت چپ و در مرحله سوم سر و گردن را غسل داده و با همین وضع حج رفته و نماز خوانده و روزه گرفته است، اکنون چه وظیفه ای دارد؟
نمازهای خود را باید تدریجاً و بطوری که به زحمت نیفتد قضا کند؛ ولی روزه او صحیح است و در مورد حج باید طوافها و نماز طوافها و احتیاطاً سعی و تقصیر را اعاده کند و اگر خودش قادر به انجام این کار نیست از کسانی که به حج یا عمره می روند بخواهد تا به نیابت او تمام طواف های عمره و حج و نمازهای آنها و همچنین احتیاطاً سعی و تقصیر را از طرف او بجا آورند.
نمازهای خود را باید تدریجاً و بطوری که به زحمت نیفتد قضا کند؛ ولی روزه او صحیح است و در مورد حج باید طوافها و نماز طوافها و احتیاطاً سعی و تقصیر را اعاده کند و اگر خودش قادر به انجام این کار نیست از کسانی که به حج یا عمره می روند بخواهد تا به نیابت او تمام طواف های عمره و حج و نمازهای آنها و همچنین احتیاطاً سعی و تقصیر را از طرف او بجا آورند.
عنوان سوال:
شخصی 35 سال در غسل کردن، اوّل سمت راست بدن و سپس سمت چپ و در مرحله سوم سر و گردن را غسل داده و با همین وضع حج رفته و نماز خوانده و روزه گرفته است، اکنون چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ:
نمازهای خود را باید تدریجاً و بطوری که به زحمت نیفتد قضا کند؛ ولی روزه او صحیح است و در مورد حج باید طوافها و نماز طوافها و احتیاطاً سعی و تقصیر را اعاده کند و اگر خودش قادر به انجام این کار نیست از کسانی که به حج یا عمره می روند بخواهد تا به نیابت او تمام طواف های عمره و حج و نمازهای آنها و همچنین احتیاطاً سعی و تقصیر را از طرف او بجا آورند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی سال گذشته قربانی و تقصیر را در خارج از منی انجام داده، و به ایران بازگشته است. امسال نیز قصد حج دارد، وظیفه اش چیست؟
- اگر شخصی بخواهد در تنگی وقت، وضو بگیرد یا غسل کند و همه ی نماز یا مقداری از آن خارج از وقت واقع شود چه وظیفه ای دارد؟
- شخصی که به خاطر عذری، تیمم کرده است اگر قبل از شروع به نماز، بتواند وضو بگیرد یا غسل کند چه وظیفه ای دارد؟
- چندین سال پیش به علت شکستگی دست چپم از کف دست تا زیر آرنج را گچ گرفتم. برای وضو گرفتن چنین عمل می کردم: صورت خود را می شستم، دست راستم را شخص دیگری برایم می شست، روی دست چپ پارچه ای می انداختم و روی پارچه را دست خیس می کشیدم، مسح سر و پای راست را خودم با دست راست می کشیدم، برای مسح پای چپ شخص دیگری از انگشتان دست چپم رطوبت می گرفت و پای چپ مرا مسح می نمود. حال سوال من این است که آیا وضو و نمازهایی که آن هنگام می خواندم صحیح بوده یا خیر؟
- شخصی برای انجام یک سال نماز و روزه مرحوم زید اجیر شده است؛ ولی زمان مشخّصی برای انجام این کار تعیین نشده است و اکنون سالها از زمان اجاره میگذرد و اجاره دهنده نیز فوت کرده است، آیا مستأجر مرتکب گناهی شده است؟ فعلًا وظیفه او چیست؟
- وظیفه شخصی که به اشتباه طواف را از رکن یمانی شروع، و به همانجا ختم کرده، و سپس نماز طواف را خوانده، و پس از آن متوجّه خطایش شده چیست؟ چنانچه در وسط طواف متوجّه اشتباهش گردد، و طوافش را به حجر الاسود ختم کند، آیا مقدار اضافی برای طواف ضرر دارد؟
- مدّتی است، که به علّت بیماری و در اثر عمل جرّاحی، مبطون هستم و خروج مدفوع را احساس نمی کنم. بدین جهت از کیسه مخصوصی استفاده نموده، و برای وضو و نماز طبق رساله عمل می کنم. با توجّه به این که سال آینده، انشاء الله، به زیارت خانه خدا نائل می شوم، وظیفه ام در رابطه با مراسم حج چیست؟
- در سال 70 یا 71 مبلغی پول نقد (مبلغ آن دقیقاً خاطرم نیست) که بایستی به حساب چند دستگار دولتی واریز می شد به دستم رسید. همه ی این پول یا بخشی عمده از آن صرف خرید زمینی شد که آن را ساختم و چند سال با همسر و فرزندانم در آن زندگی کردم و پس از فروش آن خانه، خانه ای بزرگتر ساختم که اکنون در آن زندگی می کنم. حال چگونه می توانم اموال خود را پاک کنم و تکلیف نماز و روزه هایم که در این مدت به جا آورده ام چیست؟ آیا برای خارج کردن آن مبلغ خود باید نرخ روز را حساب کنم و چگونه؟ با توجه به اینکه همسرم در جریان موضوع بوده است وظیفه او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به نیّت غسل مس میّت سر و گردن را شست بعد یادش آمد غسل واجب دیگری هم به ذمّه دارد آیا میتواند قبل از شستن طرف راست و چپ به نیّت غسل واجب دیگر سر و گردن را غسل دهد هم چنین طرف راست و چپ بعد غسل اوّل را تمام کند یا نه هم چنین اغسال مستحبّه دیگر؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر اول، سر و گردن و بعد طرف راست و بعد طرف چپ بدن را در آب فرو ببریم، غسل ما صحیح است یا نه؟
- [آیت الله سیستانی] وقتی غسل می کنیم بعد از شستن سروگردن وقتی سمت راست بدن را می شوریم سمت راست سرو گردن را هم باید با سمت راست بدن بشوریم با خیر و هنگام شستن سمت چپ بدن باید سمت چپ سر وگردن را با سمت چپ بشوریم یاخیر؟
- [آیت الله اردبیلی] میدانیم که در غسل ترتیبی، می‌توان بین شستن سر و گردن و شستن سمت راست و شستن سمت چپ فاصله انداخت. آیا این کار را در یک قسمت هم می‌توان انجام داد؟ مثلاً آیا میتواند نیمی از سر و گردن را بشوید و پس از مدتی نیمه دیگر را بشوید و همین طور در طرف راست یا چپ بدن این کار را انجام دهد؟
- [سایر] هنگام غسل و شستن طرف راست و چپ، سر و گردن را نیز میشستم، آیا این کار صحیح بوده است؟
- [آیت الله بهجت] در موقع غسل پس از شستن سر و گردن یا طرف راست، آیا لازم است از زیر دوش کنار برود و بعد طرف راست یا چپ را بشوید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در غسل جنابت، اول سمت راست بدن را از سر تا پا می شسته، پس از آن سمت چپ را، آیا غسلش صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] بعضی از آقایان غسل ترتیبی را چنین مطرح می کنند که باید موقع شستن سر و گردن و یا طرف چپ و راست باید عضو را بطوری شست که عضو دیگر شسته نشود لازمه اش این می شود که باید مثلا موقع شستن سر و گردن بدن خود را از زیر افشان دور کند که آب به بدن ریخته نشود آیا این نظر صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در موقع غسل ترتیبی باید نیت کند که اوّل سر و گردن و بعد سمت راست و بعد سمت چپ را یا لازم نیست که این نیّت را کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- غسل ترتیبی به این صورت است که بعد از نیّت، اوّل سر و گردن را می شوید، سپس طرف راست و بعد طرف چپ را. رعایت این ترتیب در غسل، واجب نیست؛ بلکه مستحب است.
- در غسل ترتیبی می تواند سه بار در آب فرو رود، یک بار به نیت سر و گردن، دیگری به نیت طرف راست و دیگری را به نیت طرف چپ.
- هرگاه بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده، یا پشت به قبله به جا آورده، باید آن را اعاده کند و اگر وقت گذشته قضا نماید، اما اگر سهواً نماز را به طرف راست یا چپ خوانده نماز باطل نیست.
- هرگاه در نماز می خواهد کمی جلو یا عقب رود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد باید چیزی نگوید ولی (بحوْل الله و قوته اقوم و اقْعد) را باید در حال برخاستن بگوید.
- واجب است نماز میت را رو به قبله بخوانند و نیز احتیاط واجب آن است که میت را مقابل نمازگزار به پشت بخوابانند بطوری که سر او به طرف راست نمازگزار و پای او به طرف چپ نمازگزار باشد.
- احتیاط واجب آن است که کسی که روزه واجب گرفته، یا برای حج یا عمره احرام بسته، غسل ارتماسی نکند و سر خود را زیر آب فرو نبرد، ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی کند، صحیح است و ضرر به روزه و احرام او نمی زند.
- کسی که نمی تواند ایستاده نماز بخواند باید بنشیند، ولی اگر بتواند بایستد و به عصا یا دیوار و مانند آن تکیه کند، یا پاهایش را از هم دور بگذارد باید ایستاده نماز بخواند، مگر این که فوق العاده برای او زحمت داشته باشد، همچنین مادام که می تواند نشسته نماز بخواند هرچند به چیزی تکیه کند باید خوابیده نماز نخواند و هرگاه نتواند باید به پهلوی راست بخوابد، بطوری که جلو بدن او رو به قبله باشد و اگر نتواند به پهلوی چپ و اگر آن هم ممکن نیست به پشت بخوابد بطوری که کف پاهای او رو به قبله باشد.
- دوم کسانی که قتل آنها به عنوان قصاص یا حد شرعی واجب شده است و حاکم شرع به آنها دستور می دهد مراسم غسل میت را خودشان در حال حیات انجام دهند و سه غسل را طبق دستوری که قبلاً گذشت به جا آورده، سپس دو قسمت از قسمتهای سه گانه کفن را یعنی لنگ و پیراهن را می پوشند و مانند میت حنوط می کنند و بعد از کشته شدن، قطعه سوم را بر آنها می پوشانند و نماز بر آنها خوانده و به همان حال دفنشان می کنند و لازم نیست خون را از بدن و کفن آنها بشویند، حتی اگر بر اثر ترس و وحشت خود را نجس کنند، تکرار غسل لازم نیست.
- چند چیز در سجده به رجاء ثواب الهی مطلوب است: 1 بعد از سر برداشتن از رکوع در حالی که بدن آرام است برای رفتن به سجده تکبیر گوید و همچنین بعد از سجده اول و نیز برای رفتن به سجده دوم. 2 مردان اول دستها را به زمین بگذارند و زنان اول زانوها را. 3 علاوه بر پیشانی، بینی را نیز بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و مقابل گوش رو به قبله بگذارد. 5 در سجده دعا کند و حاجات خود را از خداوند بخواهد و از دعاهای خوب و مناسب این دعا است: (یا خیْر الْمسْؤولین و اوْسع الْمعْطین ارْزقْنی و ارْزقْ عیالی منْ فضْلک فإنک ذوالْفضْل الْعظیم) یعنی: (ای بهترین کسی که مردم از او حاجت می طلبند و ای بهترین بخشندگان، به من و عیالم از فضل خودت روزی بده که تو دارای فضل عظیمی). 6 بعد از سجده روی ران چپ بنشیند، و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد (واین را تورک گویند). 7 در میان دو سجده هنگامی که بدن آرام است (اسْتغْفر الله و اتوب الیْه) گوید. 8 سجده را طولانی کند و تسبیح و حمد و ذکر خدا گوید و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. 9 در موقع نشستن دستها را روی ران بگذارد. 10 به هنگام بلند شدن، اول زانوها را از زمین بردارد و بعد دستها را.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله اردبیلی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید، مقداری از قسمتهای دیگر را نیز با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که بعد از شستشوی سر و گردن، دوباره تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر وگردن وطرف راست وطرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را باطرف راست بدن وتمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی: سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت های دیگر را هم با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن، بشوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] برای ان که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت دیگر را هم با ان قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب ان است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید
- [آیت الله وحید خراسانی] برای ان که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت دیگر را هم با ان قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب ان است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید
- [آیت الله نوری همدانی] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل ، اول سر و گردن بعد طرف راست ، بعد طرف چپ بدن را بشوید ، و اگر عمدا یا از روی فراموشی یا به واسطة نداستن مساله به این ترتیب عمل نکند ، غسل او باطل است .
- [آیت الله بروجردی] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اوّل سر و گردن، بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطهی ندانستن مسأله به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در غسل ترتیبی باید به نیّت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشوید. و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مسأله به این ترتیب عمل نکند غسل او باطل است.