غسل ترتیبی
غُسل عملی عبادی در فقه اسلامی است به معنای شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیتی خاص.
در غسل ترتیبی می تواند سه بار در آب فرو رود، یک بار به نیت سر و گردن، دیگری به نیت طرف راست و دیگری را به نیت طرف چپ.
عنوان مسئله:
در غسل ترتیبی می تواند سه بار در آب فرو رود، یک بار به نیت سر و گردن، دیگری به نیت طرف راست و دیگری را به نیت طرف چپ.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا این درست است که اگر شارب در آب فرو رود نوشیدن آن حرام است؟
- سه تکبیر آخر نماز و نگاه به سمت راست و چپ در هنگام تکبیر گفتن و همین طور سجده پس از نماز به چه منظور است؟
- آیا این راست است که غسل بعد از استمناء باید با آب سرد انجام شود؟
- چندین سال پیش به علت شکستگی دست چپم از کف دست تا زیر آرنج را گچ گرفتم. برای وضو گرفتن چنین عمل می کردم: صورت خود را می شستم، دست راستم را شخص دیگری برایم می شست، روی دست چپ پارچه ای می انداختم و روی پارچه را دست خیس می کشیدم، مسح سر و پای راست را خودم با دست راست می کشیدم، برای مسح پای چپ شخص دیگری از انگشتان دست چپم رطوبت می گرفت و پای چپ مرا مسح می نمود. حال سوال من این است که آیا وضو و نمازهایی که آن هنگام می خواندم صحیح بوده یا خیر؟
- هرگاه طواف یا سعی کسی به علتی قطع شود و بخواهد از همان جا که قطع شده شروع کند ولی در اثر ازدحام جمعیت نتواند به آن نقطه برود، و در محاذی آن در چپ یا راست قرار گیرد آیا می تواند از محاذی جایی که قطع شده از سر گیرد؟
- شخصی در اثر تصادف با ماشین می میرد، سر و صورت او بر اثر جراحات وارده خون می آید و نمی توان جلوی خون را گرفت، آیا می توان عوض هر سه غسل، او را تیمّم داد؟
- من می خواهم بر روی صورت عمل لیزیک انجام دهم برای زیبایی و نه درمان اما تا دو یا سه هفته نباید آب به آن بزنم. آیا با علم به این موضوع که مانع وضو و غسل است می توانم این عمل را انجام بدهم؟ در این مدت چگونه باید وضو و غسل را انجام دهم؟
- بدن میّت قبل از اتمام غسلهای سه گانه نجس است، کسی که میّت را غسل می دهد، یا ظروف و وسایلی که استفاده می کنند نجس می شود؛ فقها می فرمایند: (بعد از تمام شدن غسلها میّت طاهر می شود و نیز دست و لباس غسل دهنده و ظروف و وسایلی که مورد استفاده قرار گرفته به حکم تبعیّت طاهر می شود) آیا افرادی که تماشا می کنند، ظروفی که مورد استفاده نبوده و لباسهائی که به دیوار آویزان بوده و آب به آنها ترشح شده نیز طاهر می شوند؟
- بدن میّت قبل از اتمام غسلهای سه گانه نجس است، کسی که میّت را غسل می دهد، یا ظروف و وسایلی که استفاده می کنند نجس می شود; فقها می فرمایند: (بعد از تمام شدن غسلها میّت طاهر می شود و نیز دست و لباس غسل دهنده و ظروف و وسایلی که مورد استفاده قرار گرفته به حکم تبعیّت طاهر می شود) آیا افرادی که تماشا می کنند، ظروفی که مورد استفاده نبوده و لباسهایی که به دیوار آویزان بوده و آب به آنها ترشح شده نیز طاهر می شوند؟
- معمولا مردم در دهات برای حفظ نظام، قوانینی جعل می کنند. از جمله این که اگر کسی دامهای خود را در زمین، یا مزرعه دیگری بچراند، و به زراعت دیگران ضرر برساند، مبلغ معیّنی از صاحب دام می گیرند، در صورت امتناع از پرداخت مبلغ، همان دامی را که ضرر رسانده توقیف نموده، و چنانچه ظرف سه روز جریمه را پرداخت نکند، دام را فروخته، پول جریمه را برداشته، و آن را در موارد نیاز عمومی روستا خرج می کنند. اوّلا: تعیین چنین قوانین و جرایمی در چنان مواردی مجاز است؟ و ثانیاً در صورت جواز، آیا به جای هزار تومان پول جریمه در صورت امتناع، می توانند دام او را بفروشند، و همه پول آن را در مورد نیازهای عمومی روستا مصرف کنند؟ البتّه باید توجّه داشت که اگر در چنین جاهایی نظم و قوانینی وجود نداشته باشد، صد در صد نظام روستا از بین می رود، و حقّ ضعفا و یتیمان و بی سر پرستان پایمال می شود.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به نیّت غسل مس میّت سر و گردن را شست بعد یادش آمد غسل واجب دیگری هم به ذمّه دارد آیا میتواند قبل از شستن طرف راست و چپ به نیّت غسل واجب دیگر سر و گردن را غسل دهد هم چنین طرف راست و چپ بعد غسل اوّل را تمام کند یا نه هم چنین اغسال مستحبّه دیگر؟
- [آیت الله نوری همدانی] در موقع غسل ترتیبی باید نیت کند که اوّل سر و گردن و بعد سمت راست و بعد سمت چپ را یا لازم نیست که این نیّت را کند؟
- [آیت الله بهجت] کسی که غسل واجب دارد می تواند در وان حمام به نیّت غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن را زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس همان طور که در وان دراز کشیده نیمه طرف راست بدن را به نیّت طرف راست زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس به همین نحو نیمه ی طرف چپ را غسل دهد؟
- [سایر] هنگام غسل و شستن طرف راست و چپ، سر و گردن را نیز میشستم، آیا این کار صحیح بوده است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- [آیت الله بهجت] در موقع غسل پس از شستن سر و گردن یا طرف راست، آیا لازم است از زیر دوش کنار برود و بعد طرف راست یا چپ را بشوید؟
- [سایر] کسی که بدنش تا گردن زیر آب است، آیا با فرو بردن سر، غسل ارتماسی صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] میدانیم که در غسل ترتیبی، میتوان بین شستن سر و گردن و شستن سمت راست و شستن سمت چپ فاصله انداخت. آیا این کار را در یک قسمت هم میتوان انجام داد؟ مثلاً آیا میتواند نیمی از سر و گردن را بشوید و پس از مدتی نیمه دیگر را بشوید و همین طور در طرف راست یا چپ بدن این کار را انجام دهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در وضوی ارتماسی اگر دست راست را در آب فرو برد و دست چپ را نیز در آب فرو برد و ارتماساً وضو گرفت و اصلاً دست راست رابه دست چپ نکشید، آیا برای مسح سر و پای راست اشکالی پیش می آید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- غسل ترتیبی به این صورت است که بعد از نیّت، اوّل سر و گردن را می شوید، سپس طرف راست و بعد طرف چپ را. رعایت این ترتیب در غسل، واجب نیست؛ بلکه مستحب است.
- برای این که یقین کند هر سه قسمت بدن یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، حتیاط مستحب آن است که کمی از قسمتهای دیگر را با آن قسمت بشوید.
- هرگاه مقداری از بدن بیرون آب باشد و نیت غسل ارتماسی کند و در آب فرو رود کافی است، اما اگر تمام بدن زیر آب باشد و آن را تکان دهد مشکل است.
- اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد، یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود، یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی شود، ولی اگر یادش بیاید بنابر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.
- در وضوی ارتماسی برای این که مسح سر و پاها با آب خارج نباشد، باید هنگامی که دست راست و چپ را وضوی ارتماسی می دهد قصد کند که بعد از خارج شدن از آب تا وقتی که آب روی دستها جریان دارد جزء وضو است، در غیر این صورت مسح سر و پاها اشکال دارد.
- بعد از شستن صورت باید دست راست را از آرنج تا سر انگشتها بشوید و بعد از آن دست چپ را به همین ترتیب.
- غسل میّت مثل غسل جنابت است و احتیاط مستحب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است غسل ارتماسی ندهند، ولی جایز است در غسل ترتیبی هر یک از سه قسمت بدن را به ترتیب در آب فرو برند. هرگاه زن حائض یا شخص جُنُب از دنیا برود همان غسل میّت برای او کافی است.
- غسل ارتماسی آن است که بعد از نیت، تمام بدن را یک دفعه یا به تدریج در آب فرو می برد،خواه در مثل حوض استخر باشد و یا زیر آبشاری که آب آن یک مرتبه تمام بدن را فرامی گیرد، اما غسل ارتماسی زیر دوش معمولی ممکن نیست.
- شرط هشتم آن که (ترتیب) را در وضو رعایت کند، یعنی اول صورت، بعد دست راست و بعد دست چپ را بشوید و بعد از آن مسح سر و بعد مسح پاها را انجام دهد و بنابر احتیاط پای چپ را پیش از پای راست مسح نکند.
- هرگاه در نماز می خواهد کمی جلو یا عقب رود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد باید چیزی نگوید ولی (بحوْل الله و قوته اقوم و اقْعد) را باید در حال برخاستن بگوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [امام خمینی] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله سیستانی] در غسل ترتیبی باید به نیّت غسل بنابر احتیاط لازم اول تمام سر و گردن و بعد بدن را بشوید ، و بهتر آن است که اول طرف راست ، بعد طرف چپ بدن را بشوید ، و تحقق غسل ترتیبی به حرکت دادن هریک از اعضاء سه گانه در زیر آب به قصد غسل بی اشکال نیست ، و احتیاط در اکتفا نکردن به آن است . و اگر عمداً بدن را قبل از پایان یافتن غسل تمام سر و گردن بشوید بنابر احتیاط ، غسل او باطل است .
- [آیت الله اردبیلی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید، مقداری از قسمتهای دیگر را نیز با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که بعد از شستشوی سر و گردن، دوباره تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر وگردن وطرف راست وطرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که میشوید مقداری از قسمتهای دیگر را هم با آن قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را باطرف راست بدن وتمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در غسل ترتیبی باید به نیّت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشوید. و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مسأله به این ترتیب عمل نکند غسل او باطل است.
- [امام خمینی] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست،بعد طرف چپ بدن را بشوید. و اگر عمدا یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مساله به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل ، اول سر و گردن بعد طرف راست ، بعد طرف چپ بدن را بشوید ، و اگر عمدا یا از روی فراموشی یا به واسطة نداستن مساله به این ترتیب عمل نکند ، غسل او باطل است .
- [آیت الله بروجردی] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اوّل سر و گردن، بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطهی ندانستن مسأله به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است.
- [آیت الله بهجت] در غسل ارتماسی اگر به نیت غسل ارتماسی بهتدریج در آب فرو رود تا تمام بدن زیر آب رود غسل او صحیح است، و احتیاط آن است که از اول فرو رفتن در آب نیت غسل کردن را داشته باشد به آنچه غسل ارتماسی با آن محقق و تمام میشود و اظهر کفایت نیت در حال فرو رفتن مجموع بدن در آب است.