نیابت
انجام دادن يك عمل برای شخص ديگر
اگر کسی به عنوان خدمه یک بار به حج مشرّف شود و حجّ خویش را بجای آورد، آیا می تواند در سفر دوّم، که به همین عنوان مشرّف می شود، به نیابت از پدر یا مادر متوفّایش حج بجا آورد؟ در چنین صورتی، آیا حج از عهده پدر و مادرش برداشته می شود؟
مانعی ندارد، و حج برای آنها صحیح است.
مانعی ندارد، و حج برای آنها صحیح است.
عنوان سوال:
اگر کسی به عنوان خدمه یک بار به حج مشرّف شود و حجّ خویش را بجای آورد، آیا می تواند در سفر دوّم، که به همین عنوان مشرّف می شود، به نیابت از پدر یا مادر متوفّایش حج بجا آورد؟ در چنین صورتی، آیا حج از عهده پدر و مادرش برداشته می شود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب جزء خدمه یا مدیر کاروان هستم، و حجّ مستحبّی بجا می آورم. آیا می توانم از اوّل بجای حج تمتّع، نیّت حجّ اِفراد نمایم، و بجای عمره تمتّع، عمره مفرده بجا آورم؟
- اگر شخصی قرار داد نیابت حج را ببندد، بعد به او پیشنهاد شود که به عنوان خدمه به حج مشرّف شود، حج را برای چه کسی باید انجام دهد؟ برای خودش، یا به عنوان نیابت؟
- کسانی که به جهت حجّ نیابتی به حج مشرّف می شوند، علاوه بر اعمال واجب، چه مقدار از مستحبّات را باید به نیابت از منوب عنه انجام دهند؟
- مردی وصیّت کرده برای او حج بجا آورند. آیا دختر، یا همسرش نیز میتوانند به نیابت از وی حج بروند؟
- فرزندی اختیار تمام اموال پدرش را دارد، و پدرش نمی تواند حج بجا آورد. فرزند بدون اطّلاع پدر، شخصی را برای وی اجیر کرده و خودش نیز برای انجام حجّ خویش مشرّف شده است. آیا حجّ اجیر از سوی پدر صحیح است؟ اگر در مدینه قصد کند که همه مخارج اجیر را از مال خودش محاسبه کند، آیا اشکال برطرف می شود؟
- پدری که حج بر او مستقر شده بود بدون اینکه به نیابت از وی درباره حج وصیت کند از دنیا رفته است. آیا با اینکه اولاد از وضعیت پدر متوفی مطلع هستند بر آنان واجب است که از جانب پدر حج بجا بیاورند؟ یا نه . و اگر موظف اند آیا از اصل مال و یا ثلث آن ؟
- مردی برای انجام حج وصیّت کرده است، آیا دختر و یا همسر او هم می توانند به نیابت از او حج بجا آورند؟
- اگر درخواست از مادر و تزریق از پدر باشد، دیه بر عهده چه کسی است؟
- شخصی حجّ واجب را بجا آورده، ولی امرار معاش او از وجوه شرعیّه بوده، سپس در حالی که استطاعت قطعی از غیر وجوه شرعیه پیدا کرده، به نیابت از دیگری حج بجا آورده است. آیا حجّ نیابتی او صحیح است، یا باید پس از انجام حجّ واجب خودش، حجّ نیابتی را تکرار کند؟
- آیا تأمین مخارج پدر و مادر نیازمند، به عهده پسران آنها می باشد؟ یا به عهده دخترانی که دارای درآمد باشند نیز می باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی دفعه اول به صورت خدمه، حجّ بجا آورده و در دفعه دوم دوباره به مأموریت خدمه عازم مکه معظّمه است، آیا میتواند به عنوان پدر یا مادر که فوت شدهاند نیابت نماید، و در چنین صورتی آیا حجّ از عهده پدر و مادرش برداشته میشود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی دفعه اول به صورت خدمه حج به جا اورده و در دفعه دوم دوباره به ماموریت خدمه عازم مکه معظمه است ایا می تواند به عنوان پدر یا مادر که فوت شده اند نیابت نماید و در چنین صورتی ایا حج از عهده پدر و مادرش برداشته می شود
- [آیت الله مظاهری] آیا کسی که برای حج تمتّع استطاعت دارد و بدون عذر موجّه، مشرّف به حج نشده است، می تواند به نیابت از دیگری مشرّف شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا صحیح است که انسان حج را برای خود و به نیابت از مثلاً پدر و مادرش انجام دهد بطوری که هر سه نفر در یک حج شریک باشند؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی به نیابت از مادرش برای عمره تمتّع مُحرم میشود و عمره را به جا میآورد و سپس از طرف خودش، نه به نیابت از مادرش، برای حجّ تمتّع مُحرم میشود. حکم این مسأله چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] افرادی که هر سال به حج می روند مانند خدمه کاروان ها در محل خود از کسی نیابت قبول می کنند ولی در میقات بر اثر اشتغال زیاد از نیابت غافل و محرم می شوند بعد که متوجه شدند دوباره نیت نیابت می کنند ایا حج نیابتی انان درست است یا حج برای خودشان حساب می شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه نایب در حج تمتع پس از تمام اعمال حج بخواهد یک عمره مفرده بجای آورد و نیت کند، مشترکاً یک عمره مفرده برای خودش و منوب عنه و پدر و مادر و... انجام دهد، آیا صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] افرادی که هر سال به حجّ میروند - از قبیل خدمه کاروآنها- در محل خود از کسی نیابت قبول میکنند، ولی در میقات بر اثر اشتغال زیاد از نیابت غافل و محرم میشوند، بعد که متوجه شدند دوباره نیت نیابت میکنند، آیا حجّ برای خودشان حساب میشود؟
- [آیت الله نوری همدانی] افرادی که هر سال به حجّ میروند - از قبیل خدمه کاروآنها- در محل خود از کسی نیابت قبول میکنند، ولی در میقات بر اثر اشتغال زیاد از نیابت غافل و محرم میشوند، بعد که متوجه شدند دوباره نیت نیابت میکنند، آیا حجّ برای خودشان حساب میشود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعضی از خدمه کاروانهای حج، مجبورند قبل از ایام تشریق جهت آماده سازی منی و عرفات و تهیه اتوبوس به خارج از شهر مکه رفته و بازگردند، آیا این افراد می توانند نیابت قبول کرده و حج نیابتی انجام دهند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی زنی را برای خود عقد نماید، هر چند با او نزدیکی نکرده باشد، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند، ولی دختر زن و نوه دختری و پسری آن زن در صورتی به آن مرد حرام می شوند که با آن زن نزدیکی کرده باشد.
- هرگاه زنی کودکی را با شرایطی که در مسائل آینده گفته می شود شیر دهد، آن زن به حکم مادر اوست و آن مرد که شیر مربوط به اوست به حکم پدر او، پدر آن مرد به حکم جد و مادرش به حکم جده و برادرش عمو و خواهرش عمه و فرزندانش برادر و خواهر او محسوب می شوند، همچنین پدر آن زن به حکم جد مادری و مادرش جده مادری و برادرش دایی و خواهرش خاله، همچنین دختری را که زن شیر داده بر شوهر او حرام است (به شرط این که با آن زن نزدیکی کرده باشد) و نیز انسان نمی تواند با مادر رضاعی زن خود ازدواج کند زیرا به حکم مادر زن اوست. و به عبارت دیگر هنگامی که بچه ای را با شرایطی که می آید شیر دهد آن بچه به این عده محرم می شود: 1 خود آن زن و او را مادر رضاعی می گویند. 2 شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست و او را پدر رضاعی گویند. 3 پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند. 4 بچه هایی که از آن زن به دنیا آمده اند یا به دنیا می آیند. 5 بچه های اولاد آن زن هر چه پایین روند چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آنها را شیر داده باشند. 6 خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند. 7 عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند. 8 دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند. 9 اولاد شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعی او باشند. 10 پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مربوط به آن شوهر است هر چه بالا روند. 11 خواهر و برادر شوهری که شیر مربوط به اوست اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند. 12 عمو و عمه و دائی وخاله شوهری که شیر مربوط به اوست هر چه بالا روند اگر چه رضاعی باشند، همچنین عده دیگری که در مسائل بعد گفته می شود به واسطه شیر دادن محرم می شوند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی توشه راه و وسیله سفر حجّ را نداشته باشد و دیگری به او بگوید: (حجّ بجا بیاور، من خرج تو و افراد تحت تکفّل تو را هنگامی که در سفر حجّ هستی میدهم)، در صورتی که اطمینان داشته باشد که خرج او را می‌دهد، حجّ بر او واجب میشود.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که حجّ بر او واجب شده، چنانچه آثار مرگ در او ظاهر شود، باید وصیّت کند که به جای او حجّ بجا آورند و اگر از دنیا برود، مخارج حجّ به مقدار حجِّ از میقات، از اصل مال او برداشته میشود و اگر نایب گرفتن از میقات ممکن نباشد، همه مخارج از اصل مال او برداشته میشود؛ ولی اگر وصیّت کرده باشد که از یک سوم دارایی او بردارند، از یک سوم آن برداشته میشود.
- [آیت الله اردبیلی] نیابت زن و مرد از یکدیگر جایز است؛ همچنین (صَرُوره) یعنی کسی که تا به حال حجّ بجا نیاورده، میتواند نایب شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر و مادر را بخواند باید به تکلیف خود عمل کند مثلاقضای نماز صبح و مغرب وعشاء مادرش را باید بلندبخواند
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی فقیر باشد و نتواند کاسبی کند، پدر او باید خرجی او را بدهد و اگر پدر ندارد، یا نمیتواند خرجی او را بدهد، چنانچه فرزندی هم نداشته باشد که بتواند خرجی او را بدهد، جد پدری او باید خرجی او را بدهد و اگر جد پدری ندارد یا نمیتواند خرجی او را بدهد، مادرش باید خرجی او را بدهد و اگر مادر هم ندارد، یا نمیتواند خرجی او را بدهد، باید مادر پدر و مادر مادر و پدر مادر با هم خرجی او را بدهند و اگر مادر پدر و مادر مادر ندارد، پدر مادر باید خرجی او را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پسر بزرگتر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پدر ومادر نماز و روزة خود را بجا نیاورده باشند ، و چنانچه می توانسته اند قضا کنند ، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگ آنها بجا آورد ، یا برای آنها اجیر بگیرد . و نیز روزه ای که در سفر نگرفته اند ، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند ، احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید ، یا برای آنها اجیر بگیرد . و قضای نماز و روزه ای که پدر و مادر از روی طغیان و تمرد بجا نیاورده اند بر پسر بزرگتر واجب نیست این حکم دربارة پدر ثابت است و نسبت به مادر نیز احتیاط واجب آن است که مراعات شود .
- [آیت الله مظاهری] نیابت از جانب شخص زنده در حجّ مستحبّی اشکال ندارد گرچه خود او حجّ را به جا میآورد، و همچنین در حجّ واجب در صورتی که خودش معذور از مباشرت عمل باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی فقیر باشد و نتواند کاسبی کند، پدر یا فرزند او باید خرجیاو را بدهد، و اگر پدر ندارد یا نمیتواند خرجی او را بدهد، چنانچه فرزندی هم نداشته باشد که بتواند خرجی او را بدهد، جدّ پدری او باید خرجی او را بدهد، واگر جدّ پدری ندارد، یا نمیتواند خرجی او را بدهد، مادرش باید خرجی او را بدهد، و اگر مادر هم ندارد یا نمیتواند خرجی او را بدهد، باید مادر پدر، ومادر مادر، وپدر مادر، باهم خرجی او را بدهند و اگر مادر پدر ومادر مادر ندارد پدر مادر، باید خرجی او را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] تا دو سال پسر یا دختر تمام نشده ، پدر نمیتواند او را از مادرش جدا کند زیرا نگهداری بچه حقّ مشترک پدر و مادر است ، و احوط و اولی آن است که بچه را تا هفت سال از مادرش جدا نکند .