اطعام
غذا دادن را اطعام گویند. در فقه از آن در باب‌های طهارت ، صوم ، حج ، جهاد ، تجارت ، نکاح ، کفّارات ، اطعمه و اشربه ، غصب و ارث سخن رفته است.
اگر فردی کفاره قسم بر عهده داشته باشد و توان مالی اطعام ده نفر را نیز داشته باشد ولی دسترسی به ده نفر فقیر مقدور نشود، می تواند ده مد طعام به یک فقیر بدهد یا تبدیل به سه روز روزه می شود؟
احتیاط جمع بین هر دو است ولی مراکزی هستند که فقرای زیادی تحت پوشش دارند و با رعایت شرایط شرعی کفاره قبول می کنند که می تواند کفاره را به آنها بپردازد.
احتیاط جمع بین هر دو است ولی مراکزی هستند که فقرای زیادی تحت پوشش دارند و با رعایت شرایط شرعی کفاره قبول می کنند که می تواند کفاره را به آنها بپردازد.
عنوان سوال:
اگر فردی کفاره قسم بر عهده داشته باشد و توان مالی اطعام ده نفر را نیز داشته باشد ولی دسترسی به ده نفر فقیر مقدور نشود، می تواند ده مد طعام به یک فقیر بدهد یا تبدیل به سه روز روزه می شود؟
پاسخ:
احتیاط جمع بین هر دو است ولی مراکزی هستند که فقرای زیادی تحت پوشش دارند و با رعایت شرایط شرعی کفاره قبول می کنند که می تواند کفاره را به آنها بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- دینی بر عهده مدیون برای دائن ثابت گردیده، و چون دسترسی به مدیون نبوده با اذن حاکم شرع مالی منقول، که مدّتی در ید و اختیار مدیون بوده و در آن تصرّف به ظاهر مالکانه داشته، برای پرداخت بدهی دائن توقیف می گردد. شخص ثالثی مدّعی مالکیّت مال توقیف شده گردیده، و ادّله شرعی نیز اقامه نموده که قبل از آن که مال در اختیار مدیون قرار گیرد، در مالکیّت وی (شخص ثالث) بوده است. لکن چگونگی انتقال مال به مدیون احراز نگردیده، و او مدّعی است مال به صورت امانت با اذن در تصرّف، یا عاریه به مدیون منتقل گردیده، و دائن مدّعی مالکیّت مدیون نسبت به مال مورد توقیف می باشد. با توجّه به ید مدیون، آیا می توان دائن را منکر محسوب و قسم را متوجّه او دانست؟ در این صورت آیا مورد قسم به عدم انتقال مالکیت تعلّق می گیرد، یا به (عدم اطّلاع از انتقال مالکیّت)؟ یا این که باید معترض را منکر تلقّی، و بالتّبع قسم را متوجّه او دانست؟
- در دو دهه اخیر در نظام اقتصادی و بانکی کشور ما استفاده از کارتهای الکترونیکی بانکی به جای وجه نقد در مبادلات و خریدهای روزانه افراد رواج یافته است. و این کار از لوازم نظام بانکی کشور شمرده شده، و استقرار آن به جهات مختلف به نفع اجتماع است. از جمله این منافع برای دولت صرفه جویی در هزینه های چاپ و نشر اسکناس (که در سال 82 به میزان 14 میلیارد و 600 میلیون تومان اعلام شده است) وجمعآوری و امحاء اسکناسهای فرسوده، صرفه جویی در هزینه های برقراری امنیّت برای نقل و انتقال پول در جامعه، صرفه جویی در هزینه های مصروفه برای مقابله با شیوع بیماریهای مختلف که از طریق دست به دست شدن پول بین مردم است و برای بانکها، استقرار روش استفاده از کارت به جای اسکناس موجب تمرکز سرمایه های کشور نزد بانکها می‌شود، و بدین ترتیب توان سرمایه گذاری بانکها افزایش یافته وموجب تثبیت وضعیّت اقتصادی، رشد سرمایه گذاری، افزایش موقعیّت های شغلی ورفاه برای مردم میگردد، و بالاخره مردم از طریق برخورداری از خدمات بانکی24 ساعته، پرهیز از مراجعات مکرّر به بانکها برای دریافت و پرداخت وجه نقد، صرفه جویی در هزینه رفت و آمدهای اضافی، رعایت بیشتر بهداشت اجتماعی، افزایش امنیت فردی و دسترسی دائمی به نقدینگی، و امثال آن از این ابزار جدید منتفع میگردند. البتّه استقرار این سیستم در جامعه مستلزم هزینه های هنگفت سخت افزاری، نرم افزاری و تربیت نیروی انسانی از یک سو، و صرف هزینه های فرهنگسازی برای جلب نظر مردم در استفاده از این روش سودمند است. اکنون بانکها در زمره خدماتی که در قالب ارائه خدمات کارتهای بانکی در اختیار مشتریان خود قرار داده اند، ارائه خدمات کارتهای اعتباری و نقدی است. در ارائه خدمات کارتهای اعتباری؛ در واقع تأمین منبع مالی نیز به عهده بانک می‌باشد. و مشتری از اعتباری که بانک به وی اختصاص داده به همراه سایر امکاناتی که از طریق استفاده از خدمات کارت به وی داده می‌شود استفاده مینماید و در دوره های مشخص و مورد توافق، اصل مبلغ استفاده شده از اعتبار را به همراه مبلغی به عنوان کارمزد که میزان آن معمولاً بر اساس درصدی از اصل مبلغ اعتبار تعیین میگردد به بانک بازپرداخت میکند. این بانک به عنوان یکی از بانکهای رسمی و خصوصی کشور اقدام به صدور کارت اعتباری نموده، و بابت این خدمات هزینه های ذیل را به عنوان کارمزد در قرارداد صدور کارت درج نموده، و از مشتریان خود اخذ مینماید : الف) کارمزد هزینه خرید با کارت اعتباری معادل 1% مبلغ خرید. ب) کارمزد دریافت وجه نقد با کارت اعتباری معادل 5/2% مبلغ وجه دریافت شده. ج) کارمزد تقسیط برای بازپرداخت اعتبار استفاده شده معادل 5/1% در ماه. د) جریمه تأخیر دربازپرداخت اعتبار استفادهشده ظرف مهلت مقرر معادل4% درماه. مستدعی است نظر خود را در موارد زیر اعلام فرمایید : الف) نظر حضرتعالی در خصوص ارائه خدمات کارتهای بانکی خصوصاً کارتهای اعتباری چیست؟ ب) آیا قالب عقد جعاله را برای ارائه خدمات کارت موجّه میدانید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان در کفاره جمع به جای 60 روز روزه به 60 فقیر طعام داد؟
- [آیت الله بهجت] فردی حدود 10 سال کفاره بدهکار است، آیا می تواند کفاره هر روز از روزه که باید به شصت فقیر بدهد را به یک فقیر بدهد یا باید بین شصت نفر جدا جدا کفاره را تقسیم نماید؟
- [آیت الله بروجردی] آیا به یک نفر فقیر از هر روزی میتوان یک مد طعام داد، یعنی به هر فقیری نود چار یک برای سه ماه داده شود، یا به هر فقیری یک چهار یک بیشترنمی توان داد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] چنانچه شخصی بابت روزه ماه مبارک رمضان کفّاره بدهکار باشد و بخواهد بابت آن شصت فقیر یا بیشتر را اطعام نماید آیا می تواند کل مبلغ کفّاره را به یک فقیر یا یک خانواده فقیر بدهد اگر نه چنانچه به شصت فقیر دسترسی نداشت تکلیف او چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که میخواهد کفاره عمدی روزه را بدهد و نمیتواند به 60 نفر یکجا طعام بدهد،آیا میتواند به یک خانواده شش نفری،ده مرتبه طعام بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید کسی که روزه قضای رمضان را گرفته است جایز نیست بعد از ظهر افطار کند و اگر افطار کرد باید به ده فقیر طعام بدهد (به هر نفر یک مدّ که تقریباً ده سیر است بدهد یا ده فقیر را یک وعده غذا بدهد) سؤال این است که اگر کسی روزه رمضان غیر را تبرّعاً یا استیجاراً گرفته چطور؟ و آیا اگر افطار کرد باید کفاره هم بدهد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی روزه ماه رمضان را عمدا نگرفت، آیا علاوه بر قضای روزه و یکی از کفّارات ثلاث، باید برای هر روزی یک مدّ طعام نیز بدهد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در تلویزیون شنیدم که در مقابل یک روز روزه کفّاره آن 750 گرم مد طعام مثل ماکارونی 750 گرمی به فقیر داد آیا این درست است یا باید غذای آماده کفّاره داد؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی که کفّاره ماه رمضان به او تَعَلُّق گرفته و اختیار اطعام شصت مسکین را نموده، آیا میتواند به هر مسکینی پول طعام یک نفر را بدهد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان یک مد نان از نانوایی خرید و جهت کفاره روزه به فقیر داد، یا حتماً باید یک کیلو باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته جایز نیست بعد از ظهر روزه را باطل کند و اگر عمداً چنین کاری کند باید به ده نفر فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمی تواند باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.
- هرگاه قضای روزه ماه رمضان را چند سال به تأخیر اندازد باید قضا را به جا آورد و برای هر روز یک مد طعام به فقیر دهد و با گذشت سالها کفاره متعدد نمی شود.
- هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند (مد) که می تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید 18 روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که می تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: (استغفرالله) کافی است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفاره رابدهد.
- لازم نیست کفاره هر روز را به یک فقیر بدهد، بلکه می تواند کفاره چندین روز را به یک نفر بدهد و اگر مقداری نان دهد که گندم آن به اندازه یک مد باشد کافی است، ولی پول آن را نمی تواند بدهد مگر این که اطمینان داشته باشد آن را برای خرید نان مصرف می کند.
- : کفّاره روزه یکی از سه چیز است : آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک (مُدّ) که تقریباً 750گرم است گندم یا جو یا مانند آنها بدهد کافی است). و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و به جای گندم می تواند مقدار نانی بدهد که گندم آن به اندازه یک (مُدّ) است. همچنین پرداخت پول به جای مُدّ کافی نیست مگر این که یقین داشته باشد فقیر، آن را صرف نان می کند.
- اگر روزه دار به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، بنابر احتیاط واجب باید کفاره جمع بدهد، یعنی هم یک بنده آزاد کند و هم دو ماه روزه بگیرد و هم شصت فقیر را سیر کند (یا به هر کدام از آنها یک مد طعام که تقریبا 750 گرم است بدهد) و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد هر کدام که ممکن است باید انجام دهد (خواه آن چیز حرام، مانند شراب و زنا باشد یا مانند نزدیکی کردن با همسر خود در عادت ماهانه).
- هرگاه به واسطه بیماری، روزه ماه رمضان را نگیرد و بیماری او تا ماه رمضان سال بعد طولانی شود، قضای روزه هایی را که نگرفته واجب نیست، فقط باید برای هر روز یک مد (تقریبا 750 گرم) گندم یا جو و مانند آن به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری (مثلاً بخاطر مسافرت) روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند احتیاط واجب آن است که روزه هایی را که نگرفته بعد از ماه رمضان قضا کند و برای هر روز یک مد طعام به فقیر دهد، همچنین اگر ترک روزه بخاطر بیماری بوده، بعد بیماری رفع شده و عذر دیگری مانند مسافرت پیش آمده است.
- اگر کسی از روی اختیار به نذر خود عمل نکند گناه کرده و باید کفّاره بدهد و کفّاره نذر عبارت است از اطعام شصت فقیر، یا دو ماه پی در پی روزه گرفتن (یعنی سی و یک روز آن را پشت سر هم بجا آورد)، یا یک بنده آزاد کردن؛ و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است.
- هرگاه عمداً با قسم خود مخالفت کند باید کفّاره دهد، ده فقیر را سیر کند، یا بر آنها لباس بپوشاند، یا یک بنده را آزاد نماید (و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوعیّت ندارد میان دو چیز دیگر مخیّر است) و اگر توانایی بر اینها نداشته باشد باید سه روز روزه بگیرد.
- هرگاه مرد در مرگ زن یا فرزند، لباس خود را پاره کند یا زن در عزای میت صورت خود را بخراشد بطوری که خون بیاید، یا موی خود را بکند، بنابر احتیاط واجب باید مانند کفاره قسم را بدهد، یعنی یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را طعام دهد و یا آنها را بپوشاند، بلکه اگر خون هم نیاید به این دستور عمل نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که باید برای کفّاره یک روز، شصت فقیر را طعام بدهد اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هرکدام از آنها بیشتر از یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی میتواند برایهر یک از عیالات فقیر اگرچه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که باید برای هر روزه یک مُدّ طعام به فقیر بدهد، میتواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد ، اگر به تمام شصت نفر دسترسی دارد نمیتواند عدد را کم کند ، ولی همان مقدار کفاره بدهد مثلاً به سی نفر هر کدام دو مُد طعام بدهد و به آن اکتفا کند ، ولی میتواند برای هر فرد از عیال فقیر اگر چه صغیر باشند یک مُد به آن فقیر بدهد ، و فقیر به وکالت از عائله یا ولایت بر آنها اگر صغیر باشند قبول نماید ، و اگر نتواند شصت نفر فقیر را پیدا کند و مثلاً فقط سی نفر را پیدا کند میتواند به هر کدام دو مُد طعام بدهد ولی بنابر احتیاط واجب هرگاه تمکن پیدا کرد به سی نفر فقیر دیگر نیز یک مُد بدهد .
- [امام خمینی] کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مد که تقریبا ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می دهد یا به آنها می خوراند، می تواند برای هر یک از عیالات فقیر اگرچه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به شصت فقیر دسترسی داشته باشد، نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مُد طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید؛ ولی چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به زن و فرزندان خود میدهد یا به آنها میخوراند، میتواند برای هر یک از زن و فرزندان او، اگرچه صغیر باشند یک مُد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هر کدام از آن ها بیشتر از یک مد که تقریبا ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی می تواند برای هر یک از عیالات فقیر اگر چه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که باید برای کفارهی یک روز، شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مُد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی میتواند برای هر یک از عیالات فقیر، اگر چه صغیر باشند یک مُد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله سبحانی] کسی که باید برای کفّاره یک روز شصت فقیر را طعام دهد، اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مدّ که تقریباً 750 کیلوگرم است، طعام دهد. یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می دهد یا به آنها می خوراند می تواند برای هر یک از عیالات فقیراگرچه صغیر باشند، یک مدّ به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که باید برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد، میتواند کفّاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد