مستاجر
به اجاره کننده مستاجر گفته می‌شود.
چنانچه معدنی را اجاره کنند، خمس آنچه که استخراج می شود بر عهده کیست؟ مالک یا مستاجر؟
کسی که اجاره داده خمس معدن ندارد و اجاره کننده خمس دارد پس از کسر مخارج.
کسی که اجاره داده خمس معدن ندارد و اجاره کننده خمس دارد پس از کسر مخارج.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در عقد اجاره اوّلیه میتوان شرط کرد که پس از پایان اجاره، مالک در اجارههای بعدی این محل با این مستأجر، حق افزایش مبلغ اجاره را بیش از مقدار تورم نداشته باشد و مادامی که مستأجر، طالب اجاره این محل است، مالک حق ندارد آن محل را به کس دیگری اجاره دهد؟
- اگر موجر با مستاجر شرط کرده باشد که نمی تواند عین مستاجره را اجاره دهد و با توجه به اینکه مستاجر مالک منافع شده آیا این شرط لطمه به مالکیت خصوصی نمی زند؟
- نفقه ولدالزّنا بر عهده کیست؟
- تصرّف مستأجر بعد از انقضای مدّت اجاره و بدون رضایت مالک در مغازه یا ساختمان مسکونی چه حکمی دارد؟ با این که در قانون مدنی نظام اسلامی اگر مؤجر نیاز شخصی نداشته باشد حقّ را در تصرّف به مستأجر می دهند و لو مالک رضایت نداشته باشد.
- شخصی، قطعه زمین موقوفه ای را از متولّی اجاره می کند، بعد از اجاره، قسمتی از زمینهای موات حریم آن رانیز احیا می کند. آیا متولّی می تواند زمین مزبور را که مستأجر احیا کرده است جزء وقف محسوب دارد یا مستأجر مالک آن می شود؟
- سالها قبل، اشخاصی سرقفلی مغازه هایی را با رؤیت تمام خصوصیّات موجود از جمله وجود بالکن (نیم طبقه) در قسمتی از مغازه، از مالک خریداری کرده اند و معامله شرعاً و قانوناً محقق شده است. پس از گذشت بیش از بیست سال شهرداری به خاطر وجود بالکن (نیم طبقه) مبلغی مطالبه می کند. الف) آیا این مبلغ را مستأجرین باید پرداخت کنند یا به عهده مالک است (در توضیح عرض می شود که عندالمعامله اگر بالکن نیمه طبقه نبود مشتری یا خریداری نمی کرد یا ثمن معامله تفاوت می کرد). ب) اگر مغازه موقع معامله بالکن نداشته و بعداً مستأجر با اذن مالک بالکن ساخته است در این صورت پرداخت مطالبات شهرداری به عهده کیست (مالک یا مستأجر)؟
- آیا در صورت عدم دریافت مورد اجاره توسط مستاجر و یا عدم استفاده مستاجر از مورد اجاره موجر می تواند مال الاجاره رامطالبه کند؟
- اجاره ی مجدد عین مستاجره توسط مستاجر و اجاره ی مجدد عمل توسط اجیر صحیح است؟
- آیا فوت مستاجر یا اجیر در اجاره ی نفس قبل از اتمام مدت اجاره تاثیری در عقد اجاره دارد؟
- اگر مستأجر در ضمن عقد اجاره (مثلاً یک ساله) شرط کند که پس از پایان مدّت اجاره، موجر مبلغ اجاره را افزایش ندهد، و حقّ اخراج او را نداشته باشد، و هر ساله آن محل را به مبلغ مذکور به وی اجاره دهد؛ بفرمایید : الف) آیا این شرط صحیح است؟ یا چون مطابق این شرط، مستأجر پس از پایان مدّت اجاره در هر سال، میتواند موجر را ملزم به ایجاب برای سال بعد کند و معلوم نیست مستأجر تا چند بار میخواهد مالک را ملزم به این کار کند، شرط مذکور به نوعی مجهول و فاسد است؟ ب) در صورت صحیح بودن شرط، آیا با توجّه به نرخ بالای تورّم و سقوط قابل توجّه ارزش پول، خصوصاً پس از گذشت سالهای متمادی؛ آیا مالک میتواند در قرارداهای بعدی به میزان تورّم، بر اجاره بیافزاید، یا این که شرط مذکور مانع است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فردی می خواهد بدون مجوّز دولت از معادن و منابع ملّی، معدنی را استخراج کند و در آن تصرّف نماید. آیا خمس به آن تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مستأجر به مالک خانه دسترسی نداشته باشد و برای ممانعت از خراب شدن خانه، بدون اذن موجر اقدام به تعمیر پشت بام خانه نماید هزینه تعمیرات بر عهده کیست؟
- [آیت الله سیستانی] اگر مستاجر خانه، منزل را به کسی دیگر اجاره دهد و خود زندان رود و مالک از مستاجر دوم طلب اجاره کند و رضایت ندهد حکم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بدانیم در عین مال هدیه داده شده، خمس واجب است، دادن خمس بر عهده کیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر هنگام عقد اجاره نامه بین مالک نخلستان و مستأجر، زکات بر خرماها واجب شده باشد و خرما هنوز چیده نشده باشند، پرداخت زکات آن بر عهده ی چه کسی است و به چه نحو باید پرداخت شود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مالک منزل خود را به مستأجر به مدت یک سال اجاره دهد و مستأجر با اجازه مالک، منزل را به دیگری با اخذ ودیعه و وجه کمتر اجاره دهد ولکن مستأجر اول پس از پایان مدت اجاره به علت عدم توان یا علت دیگر، ودیعه را به مستأجر دوم پرداخت نکند آیا مستأجر دوم می تواند به علت رد نکردن ودیعه از تخلیه منزل خودداری کند؟
- [آیت الله بهجت] اگر مستأجر از موجر بخواهد اصلاحات و تغییراتی در ملک و مال مورد اجاره ایجاد کند، مخارج آن بر عهده ی موجر است یا مستأجر؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی زمینی را برای زراعت اجاره نموده با این شرط که همه کارها و هزینه های حفر چاه عمیق و استخراج آب برای آبیاری زمین بر عهده او باشد، در نتیجه مستأجر بعد از طی مراحل قانونی و گرفتن اجازه برای حفر چاه به نام خودش، مبادرت به حفر چاه و استفاده از آن نموده، ولی مالک بعد از گذشت یک سال عقد اجاره را به طور یک جانبه لغو کرده است، چاه و لوازم و مخارج آن چه حکمی دارد؟ آیا در ملک مستأجر باقی است یا اینکه در ملکیت تابع زمین است؟
- [آیت الله بروجردی] زمینی که برای زراعت گندم و جو اجاره میدهند، زکات آن بر عهده صاحب زمین است یا مستأجر؟
- [آیت الله بهجت] اگر فردی خانه ای را خریداری نماید که مغازه تجاری آن در اجاره شخص دیگری باشد و مالک، سرقفلی آن را به مستأجر فروخته و مستأجر هم آن را به شخص دیگری فروخته باشد، در صورت پایان مدت اجاره و درخواست تخلیه مغازه، عوض سرقفلی را چه کسی باید بپردازد؟ مالک سابق یا مستأجر قبلی یا خریدار خانه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر معدنی را که در ملک دیگری است استخراج کند، آنچه از آن به دست می آید مال صاحب آن زمین است و چون صاحب ملک برای بیرون آوردن آن خرجی نکرده، باید خمس تمام آنچه از معدن استخراج شده بدهد، ولی اگر این کار به دستور او انجام گرفته هزینه آن بر عهده اوست و از درآمد معدن کم می شود.
- مالک می تواند ملکی را که به دیگری اجاره داده بفروشد و اجاره آن باطل نمی شود و استفاده از آن ملک در مدت اجاره مال مستأجر است، اما اگر خریدار نمی دانسته که آن ملک را اجاره داده اند، یا گمان می کرده مدت اجاره کم است، پس از اطلاع می تواند معامله را فسخ کند.
- هرگاه پیش از تمام شدن مدت اجاره، ملک را به مستأجر بفروشد اجاره به هم نمی خورد و مستأجر باید مال الاجاره را بپردازد، همچنین اگر به دیگری بفروشد باز اجاره به حال خود باقی است.
- مستأجر و مالک می توانند اجاره را با رضایت یکدیگر به هم بزنند و همچنین اگر در اجاره حق فسخ برای یکی از آن دو، یا برای هر دو، قرار داده شده باشد می تواند مطابق آن اجاره را فسخ کند.
- در اجاره می توان با زبان عربی یا فارسی یا هر زبان دیگر صیغه خواند (مثلاً مالک به شخصی بگوید فلان ملک خودم را به فلان مبلغ در فلان مدت به تو اجاره دادم، او هم بگوید: قبول کردم) و نیز کافی است که ملک خود را به قصد اجاره در اختیار مستأجر بگذارد و او هم تحویل بگیرد.
- هرگاه برای استخراج گنج، مخارجی کرده، مقدار آن را کم می کند و خمس بقیه را می دهد.
- هرگاه چیزی را به کسی اجاره دهد و پیش از تحویل دادن به مستأجر کسی آن را غصب کند مستأجر حق دارد اجاره را به هم بزند ونیز می تواند صبر کند و اجاره مدتی را که در تصرف غاصب بوده به میزان معمول از او بگیرد، اما اگر بعد از تحویل کسی آن را غصب کند نمی تواند اجاره را فسخ کند.
- هرگاه مدت اجاره ملکی که سرقفلی آن گرفته شده تمام شود مالک موظف است آن را به همان مستأجر یا شخص دیگری که او موافقت کند اجاره دهد و مقدار مال الاجاره به قیمت عادلانه روز با نظر کارشناس مورد اطمینان خواهد بود.
- خانه یا دکان یا چیز دیگری را که اجاره کرده نمی تواند به دیگری اجاره دهد، مگر این که چنین حقی به مستأجر داده شده باشد.
- هرگاه زراعت یا باغی را قبل از واجب شدن زکات خریداری کند زکات بر عهده مالک جدید است و اگر بعد از آن که زکات واجب شده بخرد، زکات بر عهده فروشنده یعنی مالک قدیم است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر از معدنی فقط به مقدار نصاب، استخراج شده و مواد معدنی آن تمام شده باشد، پرداختن خمس آن واجب است. صورتهای معادن خالص طلا
- [آیت الله جوادی آملی] .کافری که معدنی را استخراج کرد ه و پس از آن مسلمان شد ه است، هر اندازه از معدن را که قبل از اسلام آوردن مصرف کرده, خمس ندارد و فقط مقداری از مواد معدنی که مانده است, خمس دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر چند نفر به صورت مشارکت، معدنی را استخراج کنند و پس از کسر هزینه های استخراج و تصفیه ماده معدنی , چنانچه مجموع سهام استخراج شده به حد نصاب برسد , ولی سهم هیچ کدام به تنهایی به نصاب نرسد, پرداختن خمس آن واجب نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی پیش از پرداختن خمسِ مواد معدنی استخراج شده، صنعت یا کاری روی آن انجام دهد که موجب افزایش قیمت آن شود , مثلاً طلا یا نقره استخراج شده را قبل از تخمیس به صورت زیور آلات بسازد، در این صورت, فقط باید خمس اصل مواد معدنی را بپردازد و ارزش افزوده، به عنوان معدن متعلق خمس نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .بر ولیّ دیوانه و غیر بالغ واجب نیست خمس معدنی را که آنان استخراج کرده اند بپردازد؛ اما اگر بخواهد مواد معدنی را به مصرف آنها برساند، نخست باید خمس آن را جدا نماید ; سپس مانده آن را برای آنان هزینه کند. عدم شرطیت مباشرت در استخراج معدن
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی معدنی را استخراج کرده و پیش از پرداختن خمس، آن را بفروشد یا با آن تجارت کند و سود برد، چنانچه به اذن ولیّ مسلمین بفروشد و خمس این مواد معدنی را به ذمّه پذیرد، فقط اصل مواد معدنی متعلق خمس است و سود حاصل از فروش و تجارت , متعلق به اوست و خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که از امام معصوم (ع) یا نایب او اجازه استخراج معدن را گرفت، حقّ استخراج را نمیتواند به دیگری بدهد; ولی برای استخراج آن میتواند افرادی را اجیر کند. اگر اجیر برای خودش استخراج کند، مالک آن نخواهد شد و مواد معدنی استخراج شده, متعلق به اجیر کننده است .
- [آیت الله جوادی آملی] .در واجب شدن خمس بر معدن، لازم نیست خود شخص مباشر در استخراج باشد , بلکه اگر کسی مباشرتاً یا تسبیباً معدنی را استخراج کند, یا مواد معدنی به علل طبیعی یا غیر طبیعی روی زمین ریخته باشد و شخصی آن را به قصد تملّک جمع کند، در تمام این موارد , خمس بر او واجب می‌شود. دیون مالی کافر در معدن و غیر آن
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر معدنی را که در ملک دیگری است بدون اذن مالک استخراج کند انچه از ان به دست می اید مال صاحب ملک است و چنانچه به مقدار نصاب برسد مالک باید خمس تمام انچه را که از معدن بیرون امده بدهد
- [آیت الله سبحانی] اجاره دهنده و مستأجر لازم نیست صیغه عربی بخوانند، بلکه اگر مالک به کسی بگوید، ملک خود را به تو اجاره دادم و او بگوید قبول کردم، اجاره صحیح است. و نیز اگر حرفی نزنند و مالک به قصد اینکه ملک را اجاره دهد، آن را به مستأجر واگذار کند و او هم به قصد اجاره کردن بگیرد اجاره صحیح می باشد. صفحه 403