افرادی هستند که خمس بدهکار بوده و تاکنون نداده‌اند و حالا نمی‌توانند بدهند یا خیلی برایشان مشکل است تکلیف چیست؟
بدهی را باید ولو بتدریج ادا کند و اگر تمکن ندارد منتظر تمکن شود. و بدون پرداخت بدهی براءت حاصل نمی‌شود.س 59 کسانی که اصلا خمس نداده و نمی‌دهند وظیفه همسایه و خانواده آنها چیست؟
بدهی را باید ولو بتدریج ادا کند و اگر تمکن ندارد منتظر تمکن شود. و بدون پرداخت بدهی براءت حاصل نمی‌شود.س 59 کسانی که اصلا خمس نداده و نمی‌دهند وظیفه همسایه و خانواده آنها چیست؟
عنوان سوال:
افرادی هستند که خمس بدهکار بوده و تاکنون نداده‌اند و حالا نمی‌توانند بدهند یا خیلی برایشان مشکل است تکلیف چیست؟
پاسخ:
بدهی را باید ولو بتدریج ادا کند و اگر تمکن ندارد منتظر تمکن شود. و بدون پرداخت بدهی براءت حاصل نمی‌شود.س 59 کسانی که اصلا خمس نداده و نمی‌دهند وظیفه همسایه و خانواده آنها چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- جانبازانی که نمی‌توانند خود طواف کنند، آیا برای آنها نائب بگیرند یا بدهند که روی سر، در تخته طواف دهند؟
- افرادی که در ادارات و مؤسسات دولتی استخدام میشوند از موقعی که حقوق به آنها داده میشود اداره و مؤسسه مربوطه مبلغی از حقوقش را به عنوان بازنشستگی کسر میکند و موقعی که بازنشسته شد هر ماه مقداری از مبلغ مذکور را به او میدهد آیا این مبلغ را که کسر کردهاند و فعلا به او میپردازند خمس دارد یا خیر؟ و بر فرض وجوب خمس تخمیس واجب فوری است یا این که جزء منافع سالی است که به او داده میشود؟
- آیا بین [این دو استفتاء که منسوب به حضرتعالی است تناقضی وجود دارد یا خیر. 1- یکی از محرمات احرام ازاله مو است، شخصی محرم که حج او صروره است و نمیتواند در منی سر خود را بتراشد چنانچه محلی هم یافت نشود و یا مشکل باشد پیدا کردن او برای حلق، تکلیف او چیست و آیا فرقی بین یافت نشدن و مشکل بودن هست یا خیر؟ 2- در صورت لزوم حلق، محرم میتواند برای خروج از احرام سر خود را بتراشد یا خیر و نیز سر دیگری را قبل از خروج از احرام میتواند بتراشد یا خیر؟
- درمورد مؤونهایکه از ارباح مکاسب تهیه شود وپس ازسال خمسی بفروشند فرمودهاید باید خمس بدهند در صورتی که در مورد چیزی که از مؤونه بودن خارج شود مانند زیورآلات زنان احتیاط واجب فرمودهاید آیا این مورد هم از باب احتیاط است؟
- گوینده مذهبی منبر مجانی زیاد میرود و مقید نیست که وجهی بابت منبر به او بدهند اما میداند که بعضی از صاحبان مجالس یا اهل قریه مبلغهای نامعلومی به او خواهند داد اکنون اگر اینگونه پولها از مؤونه سالش زیاد بیاید خمس دارد یا نه؟
- شخصی خود و فرزندان اناث و ذکورش بالغ و غیر بالغ کار میکنند و اجرت همه به دست او میآید که خرج زندگی کند و مقدار زائد از مؤونه را صرف تهیه باغ و خانه و سرمایه مینماید اکنون پس از چند سال تکلیف خمس نسبت به زائد از مؤونه چگونه است؟ در حالی که فرزندان بالغ اجرتهای خود را به عنوان هبه یا قرض و یا امانت به پدر واگذار ننموده یعنی اسمی روی آن نگذاشتهاند؟
- پدرم دو ماه پیش فوت نمود، آن مرحوم در روستا زندگی میکرد و باغ و ملکی داشت که چندان ارزشی نداشت و توانایی مالی چندانی نداشت که حج بر او واجب شود، امّا از چندی پیش که حج بر نامبرده واجب شد، قصد داشت قسمتی از ملک خود را بفروشد و دین خود را انجام دهد، ولی وقتی به این فکر افتاد که در سنّ نود سالگی بود و احتمالا خودش توانایی انجام مناسک را نداشته ولی میخواست با فروش قسمتی از زمین خود این دین را اداء نماید و در موقع صحبت کردن با خریدار زمین، همان لحظه بر اثر سکته فوت نمود! و اکنون ما فرزندان آن مرحوم در نظر داریم این دین را از گردن نامبرده خارج نماییم ولی نمیدانیم به چه صورت امکان دارد. 1- آیا قبل از فروش زمینهای نامبرده میتوانیم هر یک به اندازه توانایی خود پول فراهم کنیم و برای مکه آن مرحوم بپردازیم و یا این که حتما باید زمینهای خودش را بفروشیم؟ 2- اگر باید حتما زمینهای خودش فروخته شود با توجه به این که ما در نظر داریم قبل از گذشت یک سال از فوتش نسبت به فروش زمین اقدام نکنیم، آیا در آن دنیا آرامش خواهد داشت؟ 3- پسر بزرگ و پسر دوّم آن مرحوم هر کدام، یک بار به مکّه شرفیاب شدهاند، اگر باید آنها برای آن مرحوم به مکه بروند، اکنون که تا چهار سال دیگر جهت مکه اسم نویسی نمی‌شود، به چه صورت خواهد شد؟ 4- آیا میشود پول مکه را جهت راههای دیگر- مسائل جبهه و جنگ زدگان- خرج نمود؟ 5- در روستای ما حمامی وجود دارد که به علّت نداشتن بودجه، بیشتر اوقات سال، حمام بسته است و اهالی این روستا جهت استفاده از حمام روستاهای دیگر کیلومترها باید راه بروند، آیا میشود پول مکه را برای آن استفاده نمود؟ 6- آیا افراد دیگر که خمس بدهکار هستند میتوانند خمس خود را برای استفتائات، ص: 444 مصارف حمّام بپردازند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا اجازه می فرمایید که افرادی خودشان سهم سادات را به سادات فقیر بدهند؟
- [آیت الله سیستانی] زوجی از جهیزیه استفاده نکرد و مبلغی بدهکار هستند آیا خمس جهیزیه را باید بدهند ؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا اموالی که متعلق به کودکان نابالغ یا دیوانگان است و با هبه، ارث و طرق دیگر حاصل شده، مشمول خمس است؟ و اگر ولی آنها برایشان با اموال خود آنها چیزی بخرد، تکلیف خمس آنها به چه صورتی است؟
- [آیت الله مظاهری] پیرمردها و پیرزنهایی که نمی‌توانند روزه بگیرند و نمی‌توانند حتی همه کفاره آن را بدهند، آیا روزه از ایشان ساقط میشود؟
- [سایر] چرا افرادی که عذر شرعی (جنابت) دارند نمی‌توانند نزد ضریح مطهر معصومان(ع) بروند؟ مگر در زمان حیات معصوم این امر اتفاق نمیافتاد؟ افرادی با این عذرها نزد معصوم بودند حتی با آنان زندگی میکردند.
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که مقداری پول دارد و خمس آن را داده است، میتواند با کسانی که خمس پول خود را نداده‌اند، کار شریکی انجام دهد؟
- [سایر] نشانه بلوغ و سن تکلیف در خنثای مشکل، چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا نماز خواندن با لباسی که خمس به آن تعلّق پیدا کرده یا با لباسی که از مالی تهیه شده که خمس آن را نداده‌اند، صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی بدهکار خمس یا زکات باشد، و قرض هم داشته باشد، بدهیهایی از بابت کفّاره و نذر و مانند آن نیز بر او واجب شده باشد، چنان چه نتواند همه آنها را بپردازد تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بدهکار ی های مختلفی از جمله بابت خمس یا زکات داشته و قرض هم دارد و اموالی از باب کفاره و نذر و مانند آن نیز بر گردنش باشد، چنانچه نتواند همه آنها را بپردازد، تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خمس بدهکار است، نمی تواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- کسی که خمس یا زکات بدهکار است و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، اگر بمیرد و مال او برای همه آنها کافی نباشد چنانچه مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات را بدهند و بقیه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد باید مال او را به خمس و زکات و قرض و نذر و مانند اینها قسمت نمایند مثلا اگر چهل تومان خمس بر او واجب است و بیست تومان به کسی بدهکار است و همه مال او سی تومان است، باید بیست تومان بابت خمس و ده تومان به دین او بدهند
- به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد، ولی به سیدی که دوازده امامی نیست، نباید خمس بدهند.
- اگر سر کسی حواله بدهند که بدهکار است احتیاط واجب آن است که قبول کند ولی حواله دادن سر کسی که بدهکار نیست، در صورتی صحیح است که او قبول کند و نیز اگر انسان بخواهد به کسی که جنسی بدهکار است، جنس دیگر حواله دهد، مثلًا به کسی که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحیح نیست.
- به سیدی که در سفر درمانده شده، اگر سفر او سفر معصیت باشد نباید خمس بدهند.
- اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است،باید خمس را از مال او بدهد.
- بنابر احتیاط واجب باید خمس مال حلال مخلوط به حرام را از عین همان مال بدهد. ولی خمسهای دیگر را می تواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خمس که بدهکار است پول بدهد.
- کسی که بدهکار است و مالی هم دارد که زکات آن واجب شده اگر بمیرد باید اول تمام زکات را از مالی که زکات آن واجب شده بدهند بعد قرض او را ادا نمایند.
- اگر در مرضی که به آن مرض میمیرد، بگوید مقداری به کسی بدهکار است، چنانچه متهم باشد که برای ضرر زدن به ورثه گفته است باید مقداری را که معین کرده از ثلث او بدهند و اگر متهم نباشد باید از اصل مالش بدهند.
- مستحق نمی تواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است و فقیر شده و امید چیز دار شدنش هم نمی رود و می خواهد مدیون اهل خمس نباشد، اگر مستحق راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تصرف در ملک میتی که به مردم بدهکار است، حرام و نماز در آن باطل است ولی اگر ضامن شوند که قرض های او را بپردازند، یا این که طلبکار و وصی میت، اجازه بدهند، تصرف و نماز در ملک او مانعی ندارد و اگر میت بدهکار افرادی است که حاکم شرع بر آنها ولایت دارد، اذن حاکم معتبر است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ولیّ مسلمین یا فقیه جامع شرای ط دیگری قسمتی از خمس (سهم شریف امام (ع) و سهم سادات ) را به افرادی بپردازند، این اموال متعلق خمس نیست , چنان که اگر زکات یا صدقه مستحب را به فقیر بدهند، در این صورت نیز متعلق خمس نیست. فروش مال متعلّق خمس
- [آیت الله مظاهری] افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسسات کار میکنند و معمول است که مقداری از حقوق آنان را پسانداز میکنند که هنگام بازنشستگی بتدریج به آنان بدهند پس از بازنشستگی هر مقدار را که در هر سال به آنان بدهند جزو درآمد آن سال محسوب است و لازم نیست خمس آن را فوراً بدهند.
- [آیت الله مظاهری] کسیکه خلاف شأنش خانه یا لوازم زندگی و حتّی خوراک و پوشاک تهیه کند مسرف است، و باید خمس آن خانه و لوازم زندگی و مانند آنها را بدهد، و از مؤونه سال حساب نمی‌شود، و همچنین مترف و مبذّر باید خمس آنچه را اتراف و تبذیر نمودهاند بدهند و نمی‌توانند از مؤونه سال حساب کنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . انسان نمیتواند در مالی که یقین دارد خمسش را نداده‌اند تصرف کند، ولی در مالی که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه، میتواند تصرف نماید.
- [آیت الله بروجردی] انسان نمیتواند در مالی که یقین دارد خمسش را نداده‌اند تصرف کند، ولی در مالی که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه، میتواند تصرف نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند در مالی که یقین دارد خمسش را نداده‌اند تصرّف کند، ولی در مال دیگری که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه، میتواند تصرّف کند.
- [آیت الله اردبیلی] تصرّف در ملک کسی که مرده و خمس یا زکات بدهکار بوده است، حرام و نماز در آن باطل است، مگر آن که بدهی او را بدهند یا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند.
- [آیت الله علوی گرگانی] تصرّف در ملک میّتی که خمس یا زکاْ بدهکار است حرام ونماز در آن باطل است ولی اگر بدهی او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند تصرّف ونماز در ملک او اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] حجّی که بر میّت واجب است و بدهکار و حقوقی را که مثل خمس و زکوه و مظالم ، ادا کردن آنها واجب می باشد ؛ باید از اصل مال میّت بدهند ، اگر چه میّت برای آنها وصیّت نکرده باشد .